Page 42 - ผลสำเร็จของการดำเนินงาน โครงการเขตพัฒนาที่ดินพื้นที่ลุ่มน้ำคลองรับร่อ บ้านจันทึง หมู่ที่ 5 ตำบลหินแก้ว อำเภอท่าแซะ จังหวัดชุมพร

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน

28

(2) การสร้างคูรับน้ าขอบเขา (Hillside Ditch) คือ คูระบายน้ าที่สร้างไว้ในสวนไม้ผล โดย
ระยะห่างระหว่างคูรับน้ า 2 คู ขึ้นกับความเหมาะสมทางด้านการเพาะปลูกซึ่ง ได้แก่ขนาดทรงพุ่มและระยะ

แถวของไม้ผล รวมทั้งความต้องการในการใช้คูรับน้ าขอบเขาเป็นพื้นที่ล าเลียงขนส่งหรือแม้กระทั่งถนนเพื่อ
ขนส่งเครื่องมือเครื่องจักรวัสดุอุปกรณ์การเกษตรรวมทั้งผลผลิตการเกษตรออกสู่ตลาดเป็นต้น
คูรับน้ าขอบเขา (Hillside Ditch) หรือ คันดินแบบที่ 5 ควรใช้กับพื้นที่ที่มีความลาดเทไม่เกินกว่า 35
เปอร์เซ็นต์ ซึ่งปริมาตรดินขุดดินถม ประมาณ 0.30 ลูกบาศก์เมตรต่อเมตร ขุดดินโดยใช้แรงงานคน (ไชยสิทธิ์,

2549)
ในการค านวณหาระยะห่างระหว่างคันดินแบบต่างๆ และแนวหญ้าแฝก (กรมพัฒนาที่ดิน, 2553)
สามารถหาได้จากสูตร
VI = (0.5 S + 2) 0.3 เมตร

HI = (VI / S) 100 เมตร
เมื่อ VI = ระยะตามแนวดิ่ง
HI = ระยะตามแนวราบ
S = เปอร์เซ็นต์ความลาดชัน (slope)

(3) การไถพรวนตามแนวระดับ (Contour Tillage) การไถพรวนและปลูกพืชตามแนวระดับ เป็น
การไถพรวนหว่านปลูกและเก็บเกี่ยวพืชไปตามแนวระดับขวางความลาดเทของพื้นที่ วัตถุประสงค์เพื่อเพิ่มการ
ซาบซึมน้ าของดินและรักษาความชุ่มชื้นในดิน และเพื่อควบคุมการไหลบ่าของน้ าและการชะล้างพังทลายของ

ดิน การปลูกพืชตามแนวระดับขึ้นกับลักษณะของดินความลาดเท ลมฟูาอากาศ และลักษณะการใช้ที่ดิน การ
ปลูกพืชตามแนวระดับที่มีประสิทธิภาพดีที่สุดควรปฏิบัติบนพื้นที่ที่มีความลาดเทต่ าประมาณ 2-7 เปอร์เซ็นต์
และความยาวของความลาดเทไม่เกิน 100 เมตร ในพื้นที่ที่มีความแห้งแล้ง และมีการใช้ร่วมกับมาตรการอื่นๆ
เช่น คันดินและขั้นบันไดดิน (กรมพัฒนาที่ดิน, 2544)
(4) อาคารชะลอความเร็วของน้ า (check dam) อาคารชะลอความเร็วของน้ าเป็นสิ่งก่อสร้างที่

สร้างขึ้นในพื้นที่ที่มีการชะล้างพังทลายของดินแบบร่องลึก เพื่อชะลอความเร็วของน้ าและช่วยให้เกิดการ
ตกตะกอนทับถมในร่องน้ าท าให้ร่องน้ าตื้นเขิน ช่วยให้พืชต่างๆ ในร่องน้ าที่เพิ่งงอกใหม่ไม่ถูกน้ าพัดพาไป
สามารถเจริญเติบโตขึ้นปกคลุมร่องน้ าได้เร็วขึ้น โดยสร้างขวางเป็นช่วงๆ ในร่องน้ าที่มีการกัดเซาะอาจสร้าง

ด้วยเศษไม้เศษพืชหินดินหรือคอนกรีตก็ได้ หรือเป็นสิ่งก่อสร้างที่ช่วยลดปัญหาการกัดเซาะในทางระบายน้ าที่ปู
ด้วยหญ้าใช้กับพื้นที่ที่มีการชะล้างพังทลายแบบร่องลึกหรือในทางระบายน้ า (กรมพัฒนาที่ดิน, 2544)
(5) บ่อน้ าในไร่นา (Farm Pond) หรือบ่อขุด (Excavated Pond) คือ บ่อน้ าหรือสระเก็บน้ าที่ขุด
ขึ้น เพื่อเป็นแหล่งเก็บกักน้ าฝนน้ าท่าน้ าที่ไหลออกจากดิน และน้ าที่ไหลผ่านผิวดินลงในบ่อโดยขุดดินให้มีขนาด

กว้างยาวและลึกตามจ านวนน้ าที่ต้องการจะเก็บกักไว้ และน าดินที่ขุดนั้นมาถมเป็นคันรอบสระ เพื่อท าเป็นบ่อ
น้ าในไร่นาสิ่งส าคัญที่ต้องพิจารณาในการเลือกพื้นที่สร้างสระน้ า เพื่อช่วยลดความเสี่ยงต่อการขุดสระแล้วไม่ได้
น้ า คือ ลักษณะและสมบัติของดินที่มีผลต่อปริมาณน้ าที่จะเก็บกัก เช่น ความลึกของดิน เนื้อดิน และความซึม
น้ าหรือความสามารถของดินที่ให้น้ าซึมผ่าน (Permeability) ในระดับความลึก 1 เมตรซึ่งมีผลต่อปริมาณการ

ไหลซึมของน้ า (Seepage) และปริมาณของก้อนหินจะมีผลต่อความยากง่ายในการขุด (กรมพัฒนาที่ดิน,
2544)
(6) ทางระบายน้ า (Waterway) ทางระบายน้ าเป็นสิ่งก่อสร้างที่สร้างขึ้นเพื่อรับน้ าจากพื้นที่ต่างๆ
ซึ่งถูกเบนมาเพื่อให้ไหลไปยังแหล่งที่ต้องการ เช่น อ่างเก็บน้ าทุ่งหญ้าเลี้ยงสัตว์และแหล่งน้ าธรรมชาติเป็นต้น

ทางระบายน้ าแบ่งออกเป็น 2 ประเภท (กรมพัฒนาที่ดิน, 2544) คือ