Page 16 - รายงานการสำรวจดินพื้นที่ดำเนินการบ้านใหม่มงคล หมู่ที่ 2 ตำบลบัวใหญ่ อำเภอนาน้อย จังหวัดน่าน เขตพัฒนาที่ดินลุ่มน้ำห้วยน้ำแหง ลุ่มน้ำสาขาน้ำแหง (รหัส 0910) ลุ่มน้ำหลักแม่น้ำน่าน (รหัส 09)

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
6

ธรณีวิทยา (geology) หมายถึง วิทยาศาสตร์แขนงหนึ่งซึ่งเกี่ยวข๎องกับประวัติของสสาร
ที่เป็นองค์ประกอบของโลกและสิ่งมีชีวิตบนพื้นโลก โดยเฉพาะอยํางยิ่งที่ปรากฏรํองรอยอยูํในหิน
ตํางๆ ธรณีวิทยามี 3 สาขาหลักคือ ธรณีวิทยาโครงสร๎างหรือธรณีแปรสัณฐาน ธรณีวิทยาพลวัตและ
ธรณีวิทยาประวัติ (คณะกรรมการจัดท าปทานุกรมปฐพีวิทยา, 2551)

สัณฐานวิทยาดิน (soil morphology) หมายถึง วิชาที่ศึกษาถึงลักษณะ รูปรํางของ
หน๎าตัดดิน เชํน สีดิน จุดประ เนื้อดิน โครงสร๎างดิน การยึดตัวของดิน คราบดินเหนียว วัตถุต๎นก าเนิด
ดิน การเรียงตัวของชั้นดิน ซึ่งสามารถสังเกตและตรวจสอบได๎ทั้งในสนามและห๎องปฏิบัติการ
(คณะกรรมการจัดท าปทานุกรมปฐพีวิทยา, 2551)

การส ารวจดิน (soil survey) หมายถึง การส ารวจหาข๎อมูลทางวิทยาศาสตร์ของดิน
ตลอดจนสภาพแวดล๎อม โดยวิธีการทางสนามและห๎องปฏิบัติการแล๎วน ามาบันทึกในรูปของแผนที่
และรายงาน (ส านักส ารวจดินและวางแผนการใช๎ที่ดิน, 2551) ข๎อมูลและข๎อสนเทศตํางๆ ที่ได๎มาจาก
การส ารวจดินนี้เป็นข๎อมูลพื้นฐานที่นักวิทยาศาสตร์ทุกคนยอมรับวําสามารถน าเอาไปใช๎ในกิจกรรม

สาขาตํางๆ ที่มีสํวนเกี่ยวข๎องกับดิน โดยเฉพาะอยํางยิ่งในทางการเกษตรกรรม (ภูษิต, 2551) ส าหรับ
ประเทศไทยได๎แบํงการส ารวจและท าแผนที่ดินออกเป็น 6 ระดับ (ภูษิต, 2551; ส านักส ารวจดินและ
วางแผนการใช๎ที่ดิน, 2551) คือ

1) การส ารวจดินแบบหยาบมากหรือแบบกว๎าง (exploratory survey) เป็นการ
ส ารวจดินเพื่อใช๎ข๎อมูลในการวางแผนระดับภูมิภาคหรือระดับประเทศ และใช๎เป็นแนวทางในการ
วางแผนการศึกษาขั้นละเอียดตํอไป แผนที่ที่ใช๎ในการส ารวจดินในสนามมีมาตราสํวน 1:250,000 ถึง
1:1,000,000 แผนที่ดินที่พิมพ์ออกเผยแพรํมีมาตราสํวน 1:1,000,000 หรือมาตราสํวนเล็กกวํา
ขอบเขตของดินแตํละหนํวยที่แสดงไว๎ในแผนที่ดิน อาศัยการแปลภาพถํายทางอากาศหรือภาพจาก

ดาวเทียม โดยใช๎ข๎อมูลพื้นฐานและปัจจัยตํางๆ ที่เกี่ยวข๎องกับการเกิดดินเป็นแนวทาง เชํน ข๎อมูลทาง
ธรณีวิทยา ธรณีสัณฐานวิทยา พืชพรรณและการใช๎ประโยชน์ที่ดิน สภาพภูมิอากาศ ประกอบกับการ
ตรวจสอบดินในสนามเป็นบางจุด โดยทั่วไปจะเป็นไปในแนวตัดขวางกับสภาพพื้นที่และธรณีวิทยา

2) การส ารวจดินแบบหยาบ (reconnaissance survey) เป็นการส ารวจดิน
เพื่อใช๎ข๎อมูลในการวางแผนระดับภาคหรือระดับประเทศ เพื่อให๎ทราบถึงศักยภาพของพื้นที่ในการ
พัฒนา และใช๎เป็นแนวทางในการวางแผนการศึกษาขั้นละเอียดตํอไป แผนที่ที่ใช๎ในการส ารวจดินใน
สนามมีมาตราสํวนอยูํระหวําง 1:75,000 ถึง 1:200,000 แผนที่ดินที่พิมพ์ออกเผยแพรํมีมาตราสํวนอยูํ

ระหวําง 1:100,000 ถึง 1:500,000 ขอบเขตของดินอาศัยการแปลภาพถํายทางอากาศหรือภาพจาก
ดาวเทียม ประกอบกับการตรวจสอบดินในสนามในแนวตัดขวางกับสภาพพื้นที่และธรณีวิทยา โดย
ระยะและปริมาณจุดที่ตรวจสอบดินจะมากกวําการส ารวจดินแบบหยาบมาก โดยก าหนดไว๎ประมาณ
12.5 ตารางกิโลเมตร ตํอ 1 จุดตรวจสอบดิน (8,000 ไรํ/1 จุด)

3) การส ารวจดินแบบคํอนข๎างหยาบ (detailed reconnaissance survey)
เป็นการส ารวจดินเพื่อใช๎ข๎อมูลในการวางแผนระดับจังหวัดหรือโครงการขนาดใหญํ เพื่อให๎ทราบถึง
ศักยภาพของพื้นที่ในการพัฒนาในเบื้องต๎น เพื่อใช๎เป็นแนวทางในการก าหนดพื้นที่ที่จะพัฒนา หรือ
เพื่อศึกษาในรายละเอียดตํอไป แผนที่ที่ใช๎ในการส ารวจดินมีมาตราสํวนอยูํระหวําง 1:40,000 ถึง

1:100,000 แผนที่ดินที่พิมพ์ออกเผยแพรํมีมาตราสํวนอยูํระหวําง 1:50,000 ถึง 1:100,000 ขอบเขต