Page 18 - หลักการจัดระบบอนุรักษ์ดินและน้ำในเขตพัฒนาที่ดิน

13

การจัดการตนน้ําลําธาร หมายถึง การจัดการพื้นที่ลุมน้ํายอยซึ่งอยูตอนบนของลุมน้ําเปาหมาย

ชั้นคุณภาพลุมน้ํา หมายถึง การแบงเขตพื้นที่ลุมน้ําตามลักษณะกายภาพและศักยภาพทางอุทกวิทยา
และทรัพยากรธรรมชาติ เพื่อประโยชนในการจัดการทรัพยากรและสิ่งแวดลอมอยางมีประสิทธิภาพในลุมน้ํา

นั้น ๆ

3.2. การกําหนดชั้นคุณภาพลุมน้ํา

การกําหนดชั้นคุณภาพลุมน้ํา เปนการแบงเขตพื้นที่ลุมน้ําโดยมุงเนนที่คุณสมบัติของพื้นที่ตอการชะ
ลางพังทลายของดิน และความเปราะบางทางสิ่งแวดลอมเปนหลักปฏิบัติในการกําหนดขอบเขต พื้นที่ใดที่มี

ดินและสิ่งแวดลอมเปราะบางงายตอการชะลางพังทลาย จะตองเก็บรักษาไวเปนแหลงตนน้ําลําธาร สวน

พื้นที่ใดมีความคงทนตอการชะลางพังทลายของดิน ก็สามารถนําไปใชในกิจกรรมอื่นๆ ที่เหมาะสม

ตามลําดับตอไป
การกําหนดชั้นคุณภาพลุมน้ํา ดําเนินการโดยใชความสัมพันธของตัวแปรทางกายภาพตาง ๆ ที่มี

อิทธิพลตอการชะลางพังทลายของพื้นที่ เปนตัวแปรที่เกิดการเปลี่ยนแปลงไดยาก และเปนอิสระซึ่งกันและ

กัน ซึ่งไดทั้งหมด 5 ตัวแปร คือ ความลาดชัน (SLOPE) ความสูงของพื้นที่ (ELEV) ลักษณะแผนดิน
(LANDF) ลักษณะทางธรณีวิทยา (GEOL) และชนิดดิน (SOIL) ซึ่งตัวแปรทั้งหมดจะนํามามาสราง

ความสัมพันธกับคาชั้นคุณภาพลุมน้ํา (WSC) ในรูปแบบของสมการสหสัมพันธมาตรฐาน เพื่อการกําหนด

ชั้นคุณภาพลุมน้ําของประเทศไทยดังนี้

WSC = a + b(SLOPE) + c(ELEV) + d(LANDF) + e(GEOL) + f(SOIL) + FOR + MIN

เมื่อ WSC คือ คาชั้นคุณภาพลุมน้ํา
SLOPE คือ ความลาดชันเฉลี่ย (คาที่อานไดใน 1 ตารางกิโลเมตร หรือใน 1 กริด)

ELEV คือ ความสูง (คาเฉลี่ยความสูงจากระดับน้ําทะเล/10 ใน 1 ตารางกิโลเมตร)

LANDF คือ ลักษณะแผนดิน (คาคะแนนของลักษณะแผนดิน ใน 1 ตารางกิโลเมตร)

GEOL คือ ลักษณะทางธรณีวิทยา (คาคะแนนทางธรณีวิทยาใน 1 ตารางกิโลเมตร)

3.3. การจําแนกชั้นคุณภาพลุมน้ํา

กําหนดชั้นคุณภาพลุมน้ําของประเทศไทย จําแนกตามมติคณะรัฐมนตรี ไดจัดแบงชั้นคุณภาพลุม

น้ํา ออกเปน 5 ชั้น ตารางที่ 1 และภาพที่ 1โดยมีลักษณะสังเขปดังนี้
3.3.1.พื้นที่ชั้นคุณภาพลุมน้ําชั้นที่ 1 เปนพื้นที่สูงอยูตอนบนของลุมน้ํา ภูเขาสูงชัน หุบเขา หนาผา

ความลาดชันสูง (มากกวา 50 เปอรเซ็นต) มีลักษณะและสมบัติที่อาจมีผลกระทบทางสิ่งแวดลอม จากการ

เปลี่ยนแปลง การใชที่ดินไดงายและรุนแรง ควรจะตองสงวนรักษาไวเพื่อเปนพื้นที่ตนน้ําลําธารโดยมีการ
แบงออกเปน 2 ระดับชั้นยอย คือ