Page 103 - หลักการจัดระบบอนุรักษ์ดินและน้ำในเขตพัฒนาที่ดิน

98

6) การเล็มกินหญาของสัตวเลี้ยงตาง ๆ เชน โค กระบือ และมา รวมทั้งสภาพของสนาม

หญาที่สัตวตาง ๆ เล็มกินดวย
7) การใชสถานที่ขนสงวัตถุตาง ๆ ซึ่งอาจจะเกิดอุบัติเหตุทําใหเกิดการแปดเปอนขึ้นกับแหลง

น้ําภายในพื้นที่ลุมน้ํา

10.11. การอนุรักษน้ําในเขตพัฒนาที่ดิน
มาตรการอนุรักษน้ําบนพื้นที่เพาะปลูกในเขตพัฒนาที่ดิน สามารถดําเนินการไดดังนี้

10.11.1. การควบคุมน้ําที่ไหลบาบนผิวดิน สามารถทําใหมีปริมาณลดลงไดโดยการอนุรักษน้ําบน

พื้นที่เพาะปลูก สําหรับวิธีการปฏิบัติเพื่อลดปริมาณน้ําที่ไหลบาบนผิวดิน มีดังตอไปนี้

(1) การไถพรวนตามแนวระดับ การไถพรวนทําใหเกิดรอง (Furrow) และเนินหรือคัน
ดิน (Ridge) เล็ก ๆ วางตัวขวางหรือตั้งฉากกับทิศทางของความลาดเท ทําใหน้ําฝนที่ตกลงมาขังอยูบนผิว

ดินนานขึ้น ทําใหน้ําซึมเขาไปในดินมากขึ้น การไถพรวนตามแนวระดับ สามารถอนุรักษน้ําบนพื้นที่ลาดเท

เล็กนอยไดมากกวาบนพื้นที่ลาดเทมาก ซึ่งประสิทธิภาพของการกักเก็บน้ําของรองจะลดลงเมื่อพื้นที่มีความ

ลาดเทเพิ่มขึ้น
(2) การทําขั้นบันได นิยมกอสรางตามไหลเขา หรือเชิงเขา หรือบนพื้นที่ลาดเท โดยสรางหรือ

ปรับสภาพพื้นที่ใหมีลักษณะเปนขั้นบันได คือ มีพื้นที่ราบอยูหลังคันดินหรือผนังหิน การเพาะปลูกพืชก็
กระทํากันบนพื้นที่ราบซึ่งอยูหลังคันดินหรือผนังหินนี้ และสามารถใชพื้นที่ชันมากปลูกพืชแบบเขมขน

ได ถาไมทําขั้นบันไดจะปลูกพืชไมได
(2) การปลูกพืชเปนแถบสลับ ไดแก การปลูกพืชที่เปนแถวเปนแถบสลับกับพืชซึ่งมีการ
เจริญเติบโตอยางใกลชิด และแถวของพืชที่ปลูกตั้งฉากกับทิศทางของความลาดเท ถือวาเปนการอนุรักษน้ํา

เปนอยางดี เพราะวาแถวที่ปลูกพืชซึ่งมีการเจริญเติบโตใกลชิดกันจะทําใหการไหลของน้ําที่ไหลบาบนผิว

ดินไหลชาลง และจะกรองเอาตะกอนตาง ๆ ที่ถูกพัดพามาไว ทําใหน้ําซึมไปในดินไดมากขึ้น

(4) การใชสารเคมีเพื่อการซึมน้ําของดิน มีการเพิ่มสารเคมีลงไปในน้ําชลประทานเพื่อใหน้ําซึมลง
ไปในดินไดมากขึ้น ซึ่งใชกันมากในเขตแหงแลง สารเคมีเหลานี้ใสลงไปปรับปรุงโครงสรางของดิน ทําให

เม็ดดินมีความเสถียร จึงทําใหน้ําซึมไดดีขึ้น แตอยางไรก็ตาม การใชสารเคมีดังกลาวราคาคอนขางแพงและ

ตองมีการศึกษาผลขางเคียงที่อาจจะเกิดขึ้นไดตอไป
(5) การใชเศษเหลือของพืชเปนวิธีที่ดีที่สุด โดยไถกลบเศษเหลือของพืช (Stubble mulch tillage)

ทําใหการเก็บกักน้ําในดินไดเพิ่มขึ้น นอกจากนี้ การคลุมดินดวยเศษเหลือของพืช ทําใหประสิทธิภาพ การ

ใชน้ําของพืชเพิ่มขึ้น และการคลุมดินฟางขาว สามารถลดปริมาณน้ําที่ไหลบาบนผิวดินไดมากกวาวิธีการ

จัดการดินอื่น ๆ วิธีที่จะไดประโยชนจากการใชระบบพืชมีอยู 3 วิธี คือ (1) ใชปลูกพืชหมุนเวียนหรือ
ระบบการปลูกพืชและการปฏิบัติการจัดการตาง ๆ เพื่อใหดินไดรับการปกคลุมไดนานที่สุดในแตละ

ป (2) การปลอยใหเศษเหลือของพืชอยูบนผิวดิน หลังจากการเก็บเกี่ยวและไมควรเผาทําลาย และ (3) การ