Page 23 - การประเมินคุณภาพดินเพื่อการเพิ่มประสิทธิภาพการจัดการพื้นที่ ทางการเกษตรที่มีอัตราการชะล้างพังทลายสูงโดยใช้เทคนิคนิวเคลียร์ จังหวัดกาญจนบุรี Assessing soil quality and enhance crop productivity through agriculture management using nuclear techniques in the area of erosion in Kanchanaburi province.

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน

17

11) แทลเลียม-210 มีอายุครึ่งชีวิต 1.32 นาที เมื่อสลายตัว จะปลดปลอยอนุภาคบีตา กลายเปนตะกั่ว-
210
12) ตะกั่ว-210 มีอายุครึ่งชีวิต 22.3 ป เมื่อสลายตัว จะปลดปลอยอนุภาคบีตา กลายเปนบิสมัท-210
13) บิสมัท-210 มีอายุครึ่งชีวิต 5 วัน เมื่อสลายตัว จะปลดปลอยอนุภาคบีตา กลายเปนพอโลเนียม-210
14)พอโลเนียม-210 มีอายุครึ่งชีวิต 138 วัน เมื่อสลายตัว จะปลดปลอยอนุภาคแอลฟาและรังสีแกมมา

กลายเปนตะกั่ว-206
15) ตะกั่ว-206 ซึ่งเปนไอโซโทปที่มีความเสถียรของตะกั่ว
จากขอมูลขางตน จะเห็นวา ตะกั่ว-210 มีอายุครึ่งชีวิตที่เหมาะสมสําหรับการศึกษาวิจัย เนื่องจาก
สามารถการระบุธาตุไอโซโทปไดอยางถูกตองแมนยําที่สุด เพราะธาตุอื่น ๆ มีการสลายตัวที่รวดเร็วเกินไป ทําให
ไมสามารถตรวจวัดธาตุนั้นๆ ไดทันเวลา
การศึกษาปริมาณการแพรกระจายหรือการเคลื่อนยายของมวลดิน (Soil redistribution rates) โดยใช
การกระจายการสะสมของตะกั่ว-210 ตามสภาพภูมิประเทศ สามารถทราบถึงอัตราและปริมาณการชะลาง
พังทลายของดินได กลาวคือ การใชตะกั่ว-210 สําหรับเปน radionuclide tracer มีความสัมพันธกับดินหรือ
ตะกอน และตองคัดเลือกพื้นที่ที่ไมมีการถูกรบกวนดวยกิจกรรมใดๆ ไวเปนพื้นที่อางอิง (reference sites) โดยที่

พื้นที่อางอิงนี้จําเปนตองเปนพื้นที่ที่ไมเกิดกระบวนการชะลางพังทลายหรือการทับถมของดินใดๆทั้งสิ้น เมื่อนํา
ตัวอยางดินในพื้นที่อางอิงนี้ไปวิเคราะหหาปริมาณ Pb Activity ตอดิน 1 กิโลกรัม มีหนวยเปน Bq/kg dw
210
210
210
จากนั้นนําคา Pb Activity ที่ไดนํามาคํานวณหาปริมาณตะกั่ว-210 ตอพื้นที่ เรียกวา inventory of Pbs มี
2
หนวยเปน Bq/m เพื่อนําไปเปรียบเทียบกับคา Pbex Inventory ของดินในพื้นที่ศึกษา (local condition) กับ
210
210
คา Pbs Inventory ของดินในตําแหนงอางอิง (reference) (Mabit et.al., 2008; Walling and Quine, 1993)
เพราะฉะนั้นความเปนไปไดของผลัพทธที่ได คือ
210
210
1) Pbex Inventory of local condition มีคาใกลเคียงกับ Pbs Inventory of reference หมายถึง
บริเวณที่ศึกษาเปนจุดที่เสถียร (stable) หมายถึง ดินไมมีการเคลื่อนยายออกไปหรือการเคลื่อนยายของดินมาทับ
ถม
210
210
2) Pbex Inventory of local condition มีคานอยกวา Pbs Inventory of reference หมายถึง
บริเวณที่ศึกษาเกิดการชะลางพังทลายของดิน
210
210
3) Pbex Inventory of local condition มีคามากกวา Pbs Inventory of reference หมายถึง
บริเวณที่ศึกษาเกิดการเคลื่อนยายมาทับถมของตะกอนดิน
การประเมินอัตราการชะลางพังทลายของดินจากปริมาณซีเซียม 137 โดยใชแบบจําลองทาง
คณิตศาสตรในพื้นที่เกษตรที่มีการไถพรวนที่มีประสิทธภาพ คือ Mass Balance Model II (Walling et.al, 2014)
มีสมการและรายละเอียดคําอธิบาย ดังนี้

d(A)/dt = (1 - I’)I(t) – (λ + (PR/d))A(t)

2
210
โดยที่ A(t) คือ Pbex Inventory (Bq/m )
210
t คือ ชวงเวลาเริ่มตนที่มีการกระจายของ กากนิวไคลด Pbex (yr)
2
R คือ อัตราการชะลางพังทลายของดิน (kg/m /yr)
2
d คือ ความลึกของตะกอนดินที่มีการสะสม ซึ่งจะอางอิงถึงความลึกของชั้นไถพรวน (kg/m )
λ คือ คาคงที่ของการสลายตัวของ Pbex (yr) เทากับ 0.03114 yr
210
2
210
I(t) คือ อัตราการสะสมของกากนิวไคลด Pbex (annual deposition flux) ณ เวลา t (Bq/m /yr)
210
I’ คือ อัตราสวนของตะกอนดิน ( Pbex) ที่ถูกชะลางพังทลายกอนที่จะปะปนกับชั้นไถพรวน
P คือ คาปจจัยคงที่ของขนาดอนุภาค โดยที่ P = P’ = 1