Page 12 - ผลกระทบการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศต่อความชื้นในดินและการเจริญเติบโตของข้าวโพดเลี้ยงสัตว์บนพื้นที่สูง จังหวัดเชียงใหม่ The Impact of Climate Change on Soil Moisture and the Growth of Maize on Upland of Chiang Mai province.

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน

2

การตรวจเอกสาร
1. ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์

ข้าวโพด (maize หรือ corn, Zea mays L.) เป็นธัญพืช (cereal crops) ที่ใช้ประโยชน์เป็นอาหารของ
มนุษย์และสัตว์ (วีรชัย และคณะ, 2552) ซึ่งในโลกปลูกมากเป็นล าดับสาม รองจากข้าวสาลีและข้าว พืชนี้ปลูกได้ในดิน
หลายชนิดแต่เจริญเติบโตได้ดีในดินร่วน ร่วนปนทรายแป้งและร่วนเหนียว ซึ่งมีชันดินลึกและการระบายน้ าดี pH อยู่
ระหว่าง 5.0 - 8.0 ข้าวโพดเป็นพืชแรกที่ถูกจ าแนกว่ามีกระบวนการสังเคราะห์แสงแบบ C4 อันแตกต่างจากข้าวและ
ข้าวสาลีซึ่งเป็นพืช C3 การที่ข้าวโพดมีกระบวนการสังเคราะห์แสงแบบ C4 นี้เอง อัตราการสังเคราะห์แสงของใบจึง
สูงสุด จุดคอมเพ็นเซชัน (compensation point) ของคาร์บอนไดออกไซด์ต่ า และอัตราการสังเคราะห์แสงเพิ่มขึ้นตาม
2
ความเข้มของแสง จนถึงสภาพที่มีแสงแดดเต็มที่ อัตราการสังเคราะห์แสงของข้าวโพดสูงถึง 60 มก.CO /ดม /ซม. ซึ่ง
2
สูงกว่าของพืชที่มีกระบวนการสังเคราะห์แสงแบบ C3 เช่น ถั่วเหลืองและฝ้ายเกือบสองเท่า (ยงยุทธ และคณะ, 2554)
ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ หมายถึง ข้าวโพดที่เกษตรกรเพาะปลูกเพื่อน าเมล็ดมาใช้ผสมเป็นอาหารสัตว์ หรือ ท า

พันธุ์และอื่น ๆ (ศูนย์สารสนเทศการเกษตร, 2557)
1) ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ รุ่น 1 (ฤดูฝน) แบ่งออกเป็น
(1) ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์รุ่นต้นฤดูฝน หมายถึง ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ที่เกษตรกรท าการเพาะปลูกตั้งแต่วันที่
1 มีนาคม ถึงวันที่ 31 กรกฎาคม ของปีเดียวกัน
(2) ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์รุ่นปลายฤดูฝน หมายถึง ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ที่เกษตรกรท าการเพาะปลูกตั้งแต่
วันที่ 1 สิงหาคม ถึงวันที่ 31 ตุลาคม ของปีเดียวกัน
2) ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ รุ่น 2 (ฤดูแล้ง) หมายถึง ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ที่เกษตรกรท าการเพาะปลูกตั้งแต่วันที่
1 พฤศจิกายน ถึงวันที่ 28 กุมภาพันธ์ ของปีถัดไป

เนื้อที่เพาะปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ ปี พ.ศ. 2559 - 2563 มีแนวโน้มเพิ่มขึ้นจาก 6.49 ล้านไร่ ในปี พ.ศ.
2559 เป็น 7.03 ล้านไร่ ในปี พ.ศ. 2563 หรือเพิ่มขึ้นร้อยละ 1.08 ส าหรับผลผลิตต่อไร่เพิ่มขึ้นจาก 681 กิโลกรัม ใน
ปี พ.ศ. 2559 เป็น 698 กิโลกรัม ในปี พ.ศ. 2563 หรือเพิ่มขึ้นร้อยละ 1.02 ส่งผลให้ผลผลิตรวมเพิ่มขึ้นจาก 4.39
ล้านตัน ในปี พ.ศ. 2559 เป็น 4.81 ล้านตัน ในปี พ.ศ. 2563 หรือเพิ่มขึ้นร้อยละ 1.10 ดังแสดงในตารางที่ 1
ปัจจัยที่มีผลกระทบต่อปริมาณการผลิต และการตลาด (ส านักวิจัยเศรษฐกิจการเกษตร, 2557)
1) พื้นที่เพาะปลูกมีความเสี่ยงต่อความเสียหายจากภัยแล้ง เพราะพื้นที่ปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ร้อยละ 98
อยู่นอกเขตชลประทาน และอาศัยน้ าฝนในการเพาะปลูกเพียงอย่างเดียว
2) ความต้องการใช้ของอุตสาหกรรมอาหารสัตว์ เนื่องจากปริมาณผลผลิตร้อยละ 99 ของผลผลิตทั้งหมด
ใช้ในอุตสาหกรรมอาหารสัตว์เป็นหลัก การเพิ่มขึ้นหรือลดลงของความต้องการใช้จะส่งผลต่อราคาข้าวโพดเลี้ยงสัตว์

ภายในประเทศ
3) การน าเข้าจากประเทศเพื่อนบ้าน อาจส่งผลกระทบต่อราคาภายในประเทศ โดยเฉพาะช่วงที่ผลผลิต
ภายในประเทศออกสู่ตลาดมากในช่วงเดือนสิงหาคม ถึงเดือนธันวาคม
4) การน าเข้าพืชทดแทน เช่น การน าข้าวสาลี (คุณภาพต่ า) ราคาถูกมาใช้ทดแทนข้าวโพดเลี้ยงสัตว์
บางส่วนในอุตสาหกรรมอาหารสัตว์ อาจส่งผลต่อราคาข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ที่เกษตรกรขายได้ลดลง