Page 12 - โครงการอนุรักษ์ดินและน้ำ : บริบทแห่งการพัฒนาพื้นที่สูงที่ยั่งยืน

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
2-5

1)
“ละอองเรณูของต้นหญ้าแทนที่จะเป็นละอองเรณูของต้นไม้ใหญ่” รวมทั้งตะกอนดินในทะเลสาบ จึงได้มี
การสรุปการศึกษาในครั้งนี้ว่าสาเหตุหลักของการล่มสลาย คือ การขาดอาหารและน้ าอย่างยาวนานที่เกิด
จากการเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศโดยมีความแห้งแล้งติดต่อกันเป็นเวลานานร่วมกับการท าลายป่าไม้ของ
มนุษย์
(2) อินคา (Inca)

อารยธรรมอินคา (Inca) เกิดขึ้นในช่วงคริสต์ศักราช 1400-1532 (Pringle, 2011: 42)
บนเทือกเขาแอนดีส ที่อยู่ในพื้นที่ประเทศเปรูในปัจจุบัน มีความรุ่งเรืองจากการเกษตรที่มีการก่อสร้างเป็น
นาขั้นบันได (Terrace) เพื่อป้องกันการชะล้างพังทลายของดิน จัดท าระบบชลประทาน มีการปลูก มันฝรั่ง
มันเทศ ข้าวโพด พริก มะเขือเทศ ถั่วลิสง โอคา (oca) ควินัว (quinoa) และฝ้าย มีการเลี้ยงสัตว์คือ Ilamas
2)
และ Alpacas มีการก่อสร้างยุ้งฉาง อารยธรรมอินคารุ่งเรืองอยู่ประมาณ 100 ปี ก็ล่มสลายลง
เมื่อถูกรุกรานจากสเปน ซึ่งได้เข้ามาครอบครองอาณาจักรอินคาเริ่มท าการปศุสัตว์ในเวลาต่อมาโดย
ปราศจากการอนุรักษ์ดินและน้ า ก่อให้เกิดความเสื่อมโทรมของดินจนล่มสลายในเวลาต่อมา (Juo and
Wilding, 2001: 15) จากหลักฐานทางโบราณคดีที่ส ารวจพบหลังจากการล่มสลายในปี ค.ศ.1911 (พ.ศ. 2454)

คือ “ภูเขาโบราณหรือ Machu Pichu” ซึ่งเป็น 1 ใน 7 สิ่งมหัศจรรย์ของโลกและขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลก
ขององค์การยูเนสโก ปรากฏให้เห็นว่ายังคงสภาพพื้นที่การเกษตรที่ก่อสร้างไว้ในลักษณะขั้นบันได (Pringle,
2011: 60)

(3) แอซแทค (Aztec)
อารยธรรมแอซแทค ได้เกิดขึ้นเมื่อประมาณคริสต์ศักราชที่ 12-13 โดยตั้งถิ่นฐานบนเกาะ
กลางทะเลสาป Teucoco ซึ่งปัจจุบันอยู่ในเมือง Mexico City) โดยมีเมืองหลวงของอาณาจักรชื่อว่า
Tenochititlan ชาวแอซแทค ได้ปรับปรุงพื้นที่ที่ไม่เหมาะสมกับการเกษตรและตั้งถิ่นฐานให้เป็นแผ่นดินที่มี
ความอุดมสมบูรณ์ ท าการปลูกพืช เลี้ยงสัตว์และการประมง อาณาจักรแอซแทคล่มสลายเพราะการเข้ายึดครอง

ของเสปนที่เข้ามาในปี ค.ศ 1517 และล่มสลายลงประมาณ ค.ศ. 1521 บทเรียนจากอารยธรรมแอซแทคที่
ส าคัญ คือการพัฒนาพื้นที่ที่ชนเผ่าอื่นไม่เลือกมาตั้งถิ่นฐานเพราะไม่ค่อยจะเหมาะสมต่อการเกษตรและเป็น
เกาะกลางทะเลสาบ แต่ชาวแอซแทคสามารถพัฒนาเป็นที่ดินที่ท าการเกษตรได้

จากการล่มสลายของอารยธรรมดังกล่าว Hyams (1952: 1-6) ได้ใช้หลักการทาง
ปฐพีวิทยาอธิบายถึงสาเหตุของการล่มสลายไว้ดังนี้ “อารยธรรมหลัก 6 แห่ง ที่ได้พัฒนามาจากการเกษตรที่
รุ่งเรืองนั้น ไม่มีที่ใดที่จะยังคงสภาพอยู่ในปัจจุบัน มนุษย์ในพื้นที่อารยธรรมเหล่านั้น ได้เคลื่อนย้ายไปพัฒนา
พื้นที่อื่นๆ ซึ่งมีศักยภาพในการผลิตทางการเกษตรเพื่อหาอาหารมาเลี้ยงชีพ ผู้ที่มองโลกในแง่ร้ายอาจจะ

พิจารณาว่าความจริงดังกล่าวเป็นผลจากที่มนุษย์ไม่มีขีดความสามารถมาแต่ดั้งเดิมที่จะอยู่อาศัยให้
สอดคล้องกับสิ่งแวดล้อมของดิน บางทีกลุ่มอื่นอาจจะมองว่าการเคลื่อนย้ายของมนุษย์ไปสู่พื้นที่อื่นๆ
เพื่อผลิตอาหารนั้นมีผลมาจากการเพิ่มพูนความรู้เรื่องสิ่งแวดล้อมและขีดความสามารถที่จะใช้ความรู้ในการ
ผลิตอาหารซึ่งในอดีตไม่เคยมีมาก่อน

---------------------------------------------
1) www.history .com/topics/maya
2) www.crystalinks.com/inca-civilization.html