Page 14 - รายงานการสำรวจดินเขตพัฒนาที่ดินลุ่มน้ำคลองวังยาวแปลงที่ สบ. 4 จังหวัดสระบุรี : พื้นที่ดำเนินการ บ้านหนองมะกรูด หมู่ที่ 12 บ้านซับสนุ่น หมู่ที่ 9 บ้านซับขอน หมู่ที่ 12 และบ้านหนองจอก หมู่ที่ 8 ตำบลหนองย่างเสือ อำเภอมวกเหล็ก จังหวัดสระบุรี ลุ่มน่ำสาขาแม่น้ำป่าสักตอนล่าง (รหัส 1208) ลุ่มน้ำหลักแม่น้ำป่าสัก (รหัส 12)

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
6

ธรณีวิทยา (geology) หมายถึง วิทยาศาสตรแขนงหนึ่งซึ่งเกี่ยวของกับประวัติของสสารที่
เปนองคประกอบของโลกและสิ่งมีชีวิตบนพื้นโลก โดยเฉพาะอยางยิ่งที่ปรากฏรองรอยอยูในหินตาง ๆ

ธรณีวิทยามี 3 สาขาหลัก คือ ธรณีวิทยาโครงสรางหรือธรณีแปรสัณฐาน ธรณีวิทยาพลวัต และ
ธรณีวิทยาประวัติ (คณะกรรมการจัดทําพจนานุกรมปฐพีวิทยา, 2551)

สัณฐานวิทยาดิน (soil morphology) หมายถึง วิชาที่ศึกษาถึงลักษณะ รูปรางของหนาตัดดิน
เชน สีดิน จุดประ เนื้อดิน โครงสรางดิน การยึดตัวของดิน คราบดินเหนียว วัตถุตนกําเนิดดิน การเรียง
ตัวของชั้นดิน ซึ่งสามารถสังเกตและตรวจสอบไดทั้งในสนามและหองปฏิบัติการ (คณะกรรมการจัดทํา

พจนานุกรมปฐพีวิทยา, 2551)
การสํารวจดิน (soil survey) หมายถึง การใชวิธีทางภาคสนาม และขอสนเทศจากแหลง

ตาง ๆ มาประมวลเขาดวยกันเพื่อ แจกแจง ใหคําจํากัดความ และจําแนกชนิดของดินบริเวณใด
บริเวณหนึ่ง แบงขอบเขตดินออกเปนหนวยดิน ซึ่งอาจจะเปนหนวยเดี่ยวหรือหนวยผสมบนแผนที่ดิน
(คณาจารยภาควิชาปฐพีวิทยา, 2548) การสํารวจดินที่สมบูรณตองประกอบไปดวย แผนที่ดินและ

รายงานการสํารวจดินที่บอกรายละเอียดเกี่ยวกับชนิดของดิน ลักษณะและสมบัติของดิน ขอบเขต
และการแพรกระจายของดิน ลักษณะสภาพพื้นที่ สภาพแวดลอม รวมถึงการแปลความหมายของ
ขอมูลดินเพื่อใชประโยชนตามวัตถุประสงคตาง ๆ เชน เกษตรกรรม วิศวกรรม ชลประทาน ปาไม

และสิ่งแวดลอมเปนตน (ภูษิต, 2551; สํานักสํารวจดินและวางแผนการใชที่ดิน, 2551)
การสํารวจดิน ประกอบดวย 4 องคประกอบ คือ
1. การตรวจสอบดินในสนาม คือ การออกศึกษาดินในบริเวณที่ทําการสํารวจ

เปนการศึกษาลักษณะของดิน ชนิดของดิน และขอบเขตของดิน รางขอบเขตดินลงในแผนที่พื้นฐาน
ทําคําอธิบายหนาตัดดินที่เปนตัวแทนของดินแตละชนิด และเก็บตัวอยางดินเพื่อนํามาวิเคราะหใน
หองปฏิบัติการ

2. การวิเคราะหตัวอยางดินในหองปฏิบัติการ เปนการเคราะหตัวอยางดินที่เก็บดิน
ตัวแทนในภาคสนาม เพื่อนําผลวิเคราะหมาใชในการจําแนกดิน และใชในการประเมินศักยภาพของ
ดินนั้น ซึ่งในการวิเคราะหจะรวมถึงการวิเคราะหสมบัติทางกายภาพ เคมี แรวิทยา และจุลสัณฐาน

วิทยาของดิน
3. การทําแผนที่ดิน เปนกระบวนการเขียนขอบเขตดินชนิดตาง ๆ ที่ใชทั้งขอมูล
ภาคสนามรวมกับผลการวิเคราะหดินในหองปฏิบัติการ การทําแผนที่ตองทําตามเกณฑตามมาตรา

สวนของการสํารวจดินที่กําหนดไว
4. การทํารายงานสํารวจดิน เปนการประมวลขอมูลและขอสนเทศที่ไดจากการ
สํารวจดินในพื้นที่เปนรายงานตามแบบมาตรฐาน ในรายงานสํารวจดินตองมีขอมูลพื้นฐานทั่วไปของ

พื้นที่บริเวณที่ทําการสํารวจและขอมูลที่ไดจากการสํารวจดิน ผลวิเคราะหตาง ๆ และการแปล
ความหมายขอมูลดินเพื่อใชตามวัตถุประสงคของการสํารวจดินในพื้นที่นั้น ๆ (คณาจารยภาควิชา
ปฐพีวิทยา, 2548)