Page 29 - การใช้ปุ๋ยพืชสด (ปอเทือง) ร่วมกับเทคโนโลยีการพัฒนาที่ดินเพื่อปรับปรุงบำรุงดินและเพิ่มผลผลิตข้าว พื้นที่ตำบลพลับพลาไชย อำเภออู่ทอง จังหวัดสุพรรณบุรี

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
19

ฤดูปลูก ในกรณีที่ปลูกเพื่อไถกลบเป็นปุ๋ยพืชสดในรูปแบบของพืชหมุนเวียนสลับกับพืชหลัก
จะปลูกในช่วงต้นฤดูฝน ก่อนปลูกพืชหลักประมาณ 2.0-2.5 เดือน ในระบบพืชแซมจะปลูกพืชหลัก
ก่อนประมาณ 1-2 สัปดาห์ ในระบบพืชเหลื่อมฤดู จะปลูกปอเทืองในระยะใกล้หรือรอการเก็บเกี่ยว
แต่ในกรณีที่ปลูกเพื่อเก็บเมล็ดพันธุ์ ต้องก าหนดช่วงปลูกให้เหมาะสมมิฉะนั้นจะได้ผลผลิตน้อยหรือไม่

ได้เลย โดยทั่วไปในภาคตะวันออกเฉียงเหนือจะปลูกเดือนสิงหาคม-กันยายน ในภาคกลางควรปลูก
ปลายฤดูฝนช่วงเดือนกันยายน-ตุลาคม (กองเทคโนโลยีชีวภาพทางดิน, 2558) ปอเทืองขยายพันธุ์โดย
ใช้เมล็ด เมล็ดปอเทืองงอกง่าย มีเปอร์เซ็นต์ความงอกทั่วไปค่อนข้างสูง
การเตรียมดินและการปลูก การเตรียมดินมีความส าคัญมากต่อการให้ผลตอบแทนทั้งในรูป

ของปุ๋ยพืชสดและเมล็ดพันธุ์ การปลูกที่ใช้ปฏิบัติกันมี 3 วิธี คือ ปลูกแบบหว่านเป็นวิธีที่สะดวก
ประหยัดเวลาและแรงงาน โดยการน าเอาเมล็ดพันธุ์ที่เตรียมไว้หว่านลงในแปลงให้ทั่ว ในอัตรา 5
กิโลกรัมต่อไร่ ปลูกแบบโรยเป็นแถว โดยใช้เมล็ดโรยลงในแถว ระยะระหว่างแถว 75 เซนติเมตร เมื่อ
โรยเมล็ดลงในแถวแล้วกลบเมล็ดด้วยดินบางๆ ใช้อัตราเมล็ด 3-5 กิโลกรัมต่อไร่ การปลูกโดยวิธีนี้

ค่อนข้างช้าและสิ้นเปลืองแรงงานกว่าวิธีแรก แต่ได้ปอเทืองที่ขึ้นเป็นแถวอย่างมีระเบียบ และปลูก
แบบหยอดเป็นหลุมวิธีนี้ล่าช้าและไม่สะดวกในทางปฏิบัติอีกทั้งยังสิ้นเปลืองแรงงาน ไม่เป็นที่นิยมใช้
ในกรณีที่มีเมล็ดพันธุ์จ ากัดมากใช้ระยะปลูก 50x100 เซนติเมตร หยอด 2-3 เมล็ดต่อหลุม ใช้อัตรา

เมล็ด 1-3 กิโลกรัมต่อไร่
การปลูกเพื่อเก็บเมล็ดพันธุ์ จะต้องมีการเตรียมดินที่ดี โดยการไถ 1 ครั้ง ทิ้งไว้ประมาณ 1
สัปดาห์ เก็บวัชพืชในแปลงออกให้หมด และไถแปรตามหรือคราดอีกครั้ง เมื่อความชื้นในดินพอเหมาะ
ก็ปลูกได้ การปลูกเพื่อเก็บเมล็ดพันธุ์ท า ได้หลายวิธี คือ ปลูกแบบโรยเป็นแถว ระยะระหว่างแถว 75-
100 เซนติเมตร ใช้อัตราเมล็ด ประมาณ 3-5 กิโลกรัมต่อไร่ และหยอดเป็นหลุม หลุมละประมาณ 3-5

เมล็ด ระยะระหว่างต้น 50-75 เซนติเมตร ใช้อัตราเมล็ด 3-5 กิโลกรัมต่อไร่
หลังจากปอเทืองออกดอกช่วงอายุประมาณ 55-60 วันก็ไถกลบ การไถกลบควรท าขณะที่มี
ความชื้นอยู่ในดินพอสมควร

การใช้ประโยชน์ ใช้ปลูกเพื่อเป็นปุ๋ยพืชสด โดยปลูกได้ในหลายรูปแบบ เช่น เป็นพืช
หมุนเวียน โดยโรยเมล็ดหรือหว่านเมล็ดก่อนการปลูกพืชหลัก และไถกลบปอเทืองตอนออกดอกหรือที่
อายุประมาณ 50-60 วัน ในขณะที่ดินยังมีความชื้นหลังจากนั้นทิ้งไว้ 7-10 วัน เพื่อให้ปอเทืองย่อย
สลาย ก่อนท าการปลูกพืชหลัก หรืออาจจะปลูกในรูปแบบของพืชแซมได้ โดยท าการปลูกระหว่างแถว

พืชหลัก โดยปลูกหลังจากปลูกพืชหลักประมาณ 1-2 สัปดาห์ หรือในรูปแบบการปลูกพืชเหลื่อมฤดู
โดยปลูกปอเทืองเป็นพืชที่สอง ระหว่างแถวของพืชหลัก ในขณะที่พืชหลักยังไม่ได้เก็บเกี่ยว แต่ใกล้
ระยะหรือรอเก็บเกี่ยว เพื่อเป็นการประหยัดเวลาต่อเนื่อง ระหว่างการปลูกปอเทืองเพื่อเป็นปุ๋ยพืชสด
กับพืชหลัก สามารถปลูกพืชหลักในเวลาถัดไปได้ทันฤดูกาลในขณะดินมีความชื้นอยู่ และปอเทืองจะ

เป็นพี่เลี้ยงให้กับพืชหลักที่ปลูกในระยะแรกเริ่ม ปอเทืองให้น้ าหนักสดประมาณ 1.5-3.0 ตันต่อไร่ มี
เปอร์เซ็นต์ ไนโตรเจนประมาณ 2.00-2.95 ฟอสฟอรัสประมาณ 0.30-0.40 และโพแทสเซียม
ประมาณ 2.20-3.00 (กองเทคโนโลยีชีวภาพทางดิน, 2558)
จารุวรรณ (2558) ได้ท าการศึกษาผลของชนิดปุ๋ยพืชสดในการปลูกข้าวนาด าต่อการเปลี่ยน

แปลงทางเคมีของดิน ชุดดินสรรพยา (Sa) อ าเภอเวียงป่าเป้า จังหวัดเชียงราย โดยมีวิธีการดังนี้