Page 14 - ปัจจัยที่มีผลต่อความรู้ และการปฏิบัติในการใช้ปูนโดโลไมท์เพื่อปรับปรุงดินกรดพื้นที่ทำการเกษตรของหมอดินอาสาจังหวัดแม่ฮ่องสอน

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
5

ที่วัดได้ก็ยิ่งต่ ามากความเป็นกรดของดินก็จะยิ่งสูงและเมื่อธาตุอาหารพวกไอออนบวกที่เป็นด่างของดิน

เหล่านี้ถูกชะล้างออกไปจากดินไอออนบวกที่เป็นด่างเหล่านนี้ก็จะถูกแทนที่ด้วยไอออนบวกที่เป็นกรด
โดยเฉพาะอะลูมินัมไอออน ท าให้ดินที่มีความอิ่มตัวด้วยอะลูมินัมมากขึ้นค่าความอิ่มตัวด้วยอะลูมินัม

(aluminum saturation) จึงเป็นตัวชี้วัดระดับความรุนแรงของความเป็นกรดของดินได้ดีคือเมื่อมีความ
อิ่มตัวด้วยอะลูมินัมต่ ากว่า 40 เปอร์เซ็นต์ จัดเป็นดินประเภทที่มีความเป็นกรดน้อยในระดับ

40-70 เปอร์เซ็นต์ จัดเป็นดินที่มีความเป็นกรดปานกลางและสูงกว่า 70 เปอร์เซ็นต์ จัดเป็นดินที่มีความ

เป็นกรดจัด (คณาจารย์ภาควิชาปฐพีวิทยา, 2541)
สาเหตุของความเป็นกรดของดินอาจจะเกิดขึ้นเนื่องจากทั้งกระบวนการทางธรรมชาติและ

กระบวนการที่เกี่ยวข้องกับการเกษตร เช่น เกิดจากการสลายตัวผุพังและการชะล้าง เมื่อมีการชะล้างสูง
โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเขตชุ่มชื้นที่มีปริมาณน้ าฝนมาก สภาพความเป็นกรดของดินจะเพิ่มมากขึ้นเนื่องจาก

มีการชะล้างมาก และยังมีสาเหตุของกระบวนการด้านการผุพังของอินทรียวัตถุระหว่างการสลายตัวของ

อินทรียวัตถุจะปลดปล่อยทั้งกรดอินทรีย์ และอนินทรีย์ซึ่งจะมีผลท าให้เพิ่มความเป็นกรดแก่ดิน
และอีกสาเหตุหนึ่งที่อาจก่อให้เกิดดินกรดได้คือการปลูกพืชและการใส่ปุ๋ยในการเกษตร โดยพืชจะดูดใช้

แคทไอออนที่เป็นด่างในอัตราสูงจึงท าให้เปอร์เซ็นต์การอิ่มตัวด้วยด่าง ลดลงท าให้ค่า pH ของดินต่ าลง
นอกจากนั้นการใส่ปุ๋ยไนโตรเจนในรูปของแอมโมเนียม มีอิทธิพลอย่างมากต่อการลดลงของค่า pH ของดิน

และยังมีธาตุอื่น ๆ ที่อาจท าปฏิกิริยากันแล้วส่งผลให้เกิดดินกรดเช่นสารประกอบที่มีธาตุก ามะถันเป็น

องค์ประกอบจะท าให้เกิดกรดก ามะถันและท าให้ดินเพิ่มความเป็นกรดอย่างรุนแรงได้ (ไพบูลย์, 2530)
ส าหรับวัสดุปรับปรุงดินกรด ดินเปรี้ยวจัด และดินอินทรีย์ เป็นวัสดุปูนที่มีธาตุแคลเซียมหรือ

แคลเซียมและแมกนีเซียมเป็นองค์ประกอบมีคุณสมบัติเป็นด่าง สามารถลดความรุนแรงของความเป็นกรด
ของดินได้และยังช่วยเพิ่มความเป็นประโยชน์ของธาตุไนโตรเจน ฟอสฟอรัส แคลเซียมและแมกนีเซียม

ในดินช่วยลดโรครากเน่าโคนเน่าของพืชและช่วยปรับปรุงสมบัติทางกายภาพของดินได้อีกทางหนึ่ง และท า

ให้ดินร่วนซุยการระบายน้ าและการถ่ายเทอากาศได้ดีขึ้น วัสดุปูนที่ใช้ในการเกษตรมีหลายชนิดมีคุณภาพ
ต่างกัน เช่น ปูนมาร์ล หินปูนบด แคลไซต์ โดโลไมท์ ปูนเผา ปูนขาว เป็นต้น การเลือกชื้อปูนทาง

การเกษตรควรเลือกที่มีขนาดละเอียดมีค่าสามารถแก้ความเป็นกรดได้สูงมีค่าความเป็นกรดเป็นด่าง (pH)
สูงกว่า 8.0 และหาซื้อได้ง่ายในพื้นที่ควรเลือกชนิดของปูนที่เหมาะสมกับพืชที่ปลูกและปริมาณที่ใช้ในการ

ปรับปรุงสภาพความเป็นกรดของดินควรใช้ตามผลวิเคราะห์ค่าความต้องการปูน จึงจะเกิดการใช้ปูนแก้ไข

ความเป็นกรดของดินได้อย่างมีประสิทธิภาพและถูกต้องตามหลักวิชาการโดยทั่วไปจะใช้จะใช้ปูนในอัตรา
300 – 500 กิโลกรัมต่อไร่ (กรมพัฒนาที่ดิน, 2550)

บทบาทสถานภาพของธาตุบางชนิดที่เกิดในดินกรด ธาตุบางชนิดจะมีการละลายออกมามากท า
ให้เป็นพิษต่อพืช เช่น อะลูมินัม เหล็ก แมงกานีส โดยเฉพาะธาตุอะลูมินัมเป็นธาตุที่มีปริมาณอยู่มากบน

พื้นผิวโลก เมื่อดินเป็นกรดจะส่งผลถึงค่า pH ของสารละลายดินจะบ่งบอกถึงปริมาณอะลูมินัม

ในสารละลายดินได้เป็นอย่างดีโดยเฉพาะในดินกรดที่มีอะลูมินัมเป็นสารประกอบอยู่ในดินมากจึงเป็น
ตัวชี้วัดความรุนแรงของความเป็นกรดของดินได้เป็นอย่างดี และดินกรดยังเป็นสาเหตุท าให้ธาตุอาหารพืช

บางชนิดขาดแคลนหรือถูกตรึงไว้ในดิน พืชไม่สามารถน าไปใช้ประโยชน์ได้ เช่น ธาตุแคลเซียม แมกนีเซียม