Page 48 - ผลสำเร็จของการดำเนินงาน โครงการเขตพัฒนาที่ดินพื้นที่ลุ่มน้ำคลองรับร่อ บ้านจันทึง หมู่ที่ 5 ตำบลหินแก้ว อำเภอท่าแซะ จังหวัดชุมพร
P. 48
ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
34
3.4 การจัดการดิน
ดินในแง่ของการก าเนิดดิน หมายถึง เทหวัตถุธรรมชาติ (Natural Body) ที่ปกคลุมผิวโลกอยู่บางๆ
เกิดจากผลการผุพังของหินและแร่และอินทรียวัตถุผสมคลุกเคล้ากัน ส่วนในแง่ของสมบัติดินและการผลิตพืช
หมายถึง เทหวัตถุธรรมชาติที่ปกคลุมผิวโลกอยู่บางๆ เกิดจากผลการผุพังของหินและแร่และอินทรียวัตถุผสม
คลุกเคล้ากัน เมื่อมีอากาศและน้ าเป็นปริมาณที่เหมาะสมจะช่วยในการยังชีพและการเจริญเติบโตของพืช (คณา
อาจารย์ภาควิชาปฐพีวิทยา, 2544)
กรมพัฒนาที่ดิน (2552) รายงานว่าดินปัญหาที่พบในพื้นที่จัดระบบอนุรักษ์ดินและน้ า มีดังนี้
1. ดินที่มีปฏิกิริยาเป็นกรดมีค่าความเป็นกรดเป็นด่างต่ ากว่า 7 แต่อย่างไรก็ตามระดับความเป็นกรด
ที่มีปัญหาต่อการเพาะปลูกพืชและการเสื่อมโทรมของสภาวะแวดล้อมทางดินจะเกิดอย่างรุนแรงเมื่อค่าความ
เป็นกรดเป็นด่างของดินต่ ากว่า 5.5 ดังนั้น ในทางวิชาการปัญหาดินกรดจึงนิยามว่าเป็นดินที่มีค่าความเป็นกรด
เป็นด่างต่ ากว่า 5.5 และยังพบว่า มีดินที่มีแนวโน้มจะเป็นกรดรุนแรงเพิ่มมากขึ้นตามการใช้ประโยชน์ที่ดิน
สภาพปัญหาของดินกรดมีความเป็นกรดสูงเกินไป ท าให้เกิดการขาดแคลนธาตุอาหารที่ส าคัญต่อการ
เจริญเติบโตของพืช เช่น ฟอสฟอรัสและโมลิบดินัม นอกจากนี้ยังท าให้ประสิทธิภาพการใช้ปุ๋ยเคมีต่ าธาตุอาหาร
พืชถูกชะละลายออกไปจากดินได้ง่าย เช่น แคลเซียม แมกนีเซียมและโพแทสเซียม สภาพที่เป็นกรดสูงยังท าให้
ธาตุเหล็ก อะลูมินัม และแมงกานีสละลายออกมาอยู่ในดินมากจนถึงระดับที่เป็นพิษต่อพืชที่ปลูก และเกิดการ
ระบาดของเชื้อโรคพืช โดยเฉพาะเชื้อรา เช่น โรครากเน่าโคนเน่า
การปรับปรุงดินกรดใช้วัสดุปูน เพื่อลดความเป็นกรดของดิน เพิ่มอินทรียวัตถุให้กับดินร่วมกับการใช้
วัสดุปรับปรุงดิน วัสดุปรับสภาพดินปรับปรุงปริมาณธาตุอาหารพืชในดินให้พอเพียงและมีประสิทธิภาพ ใช้วัสดุ
คลุมดินเพื่อปูองกันการชะละลายและการกร่อนผิวหน้าดินร่วมกับระบบการปลูกพืชหมุนเวียน รวมถึงระบบ
อนุรักษ์ต่างๆ ในพื้นที่ที่มีความลาดเท ลดความเป็นกรดของดินใต้ชั้นไถพรวนโดยใช้วัสดุปรับสภาพดิน
2. ดินบนพื้นที่ลาดชันสูง หรือพื้นที่ลาดชันเชิงซ้อน หมายถึง พื้นที่ที่มีความลาดชันมากกว่า 35
เปอร์เซ็นต์ เป็นพื้นที่ที่เมื่อน าไปใช้ประโยชน์ จะเกิดปัญหาการกร่อนหรือการชะล้างพังทลายของดินสูง สภาพ
ปัญหาของพื้นที่ที่มีความลาดชันสูง ถึงแม้โดยทั่วไปพื้นที่เหล่านี้เป็นพื้นที่ที่มิสมควรท าการเกษตร เพราะ
สามารถเกิดการกร่อนหรือชะล้างพังทลายของดินได้ง่าย ประกอบกับพื้นที่เหล่านี้ส่วนใหญ่มักเป็นแหล่งต้นน้ า
แต่สภาพในปัจจุบันพื้นที่ลาดชันเหล่านี้ได้ถูกบุกรุกเพื่อท าการเกษตรไปเป็นจ านวนมาก โดยเฉพาะส่วนใหญ่ใช้
พื้นที่เพื่อท าการเกษตรแบบไร่เลื่อนลอยท าให้เกิดผลกระทบต่อเนื่องต่อระบบนิเวศ และพิบัติภัยทางธรรมชาติ
ต่างๆ อย่างรุนแรงตามมา เช่น น้ าปุาทะลักน้ าท่วมฉับพลัน ดินโคลนถล่ม รวมถึงปัญหาการขาดแคลนน้ าในฤดู
แล้ง เป็นต้น
การปรับปรุงพื้นที่ที่มีความลาดชันสูง ต้องใช้มาตรการอนุรักษ์ดินและน้ าทั้งวิธีกลและวิธีพืช ได้แก่
ท าแนวคันดินเบนน้ า คูรับน้ าขอบเขา ปรับพื้นที่แบบขั้นบันได รวมถึงปรับระบบการปลูกพืช จากไร่เลื่อนลอย
เป็นปลูกไม้ยืนต้น ท าการเกษตรแบบผสมผสาน ปลูกพืชขวางแนวลาดเทและใช้วัสดุคลุมดิน
3.5 การด าเนินงานเขตพัฒนาที่ดินลุ่มน้ า
3.5.1 ประกาศเขตพัฒนาที่ดิน
กรมพัฒนาที่ดินได้ด าเนินการจัดท าเขตพัฒนาที่ดินในกรอบของพื้นที่ลุ่มน้ า ในปี 2550 ตาม
ท าเนียบประกาศวงรอบเขตพัฒนาที่ดินลุ่มน้ าปี 2554 ครอบคลุมพื้นที่ 77 จังหวัด รวมทั้งหมด 547 แห่ง ซึ่ง
ต่อมาในปี 2556 กรมพัฒนาที่ดินได้ปรับปรุงท าเนียบวงรอบเขตพัฒนาที่ดินให้มีความถูกต้องตามหลักวิชาการ
และเป็นไปตามข้อก าหนด และมีความสอดคล้องกับพระราชบัญญัติพัฒนาที่ดิน พุทธศักราช 2551
