Page 15 - วิธีวิเคราะห์ไนเตรทอย่างง่ายในห้องปฏิบัติการด้วยน้ำยาสกัด Mehlich I

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน

8

แม้ว่ารากพืชสามารถดูดกรดอะมิโนได้ แต่เนื่องจากในดินมีน้อย จึงไม่ใช่รูปของไนโตรเจน
ที่ส าคัญต่อพืช ในดินที่มีการระบายอากาศดี ไนโตรเจนส่วนใหญ่จะอยู่ในรูปไนเตรท ซึ่งพืชก็สามารถ
เจริญเติบโตได้แม้จะได้รับเฉพาะรูปไนเตรทเพียงอย่างเดียว เมื่อไนเตรทเข้าสู่เซลล์พืชจะถูกรีดิวส์จนได้
แอมโมเนียม แล้วจึงเข้ารวมกับสารอินทรีย์บางชนิดสังเคราะห์เป็นกรดอะมิโน (ยงยุทธ, 2558)

2. วิธีวิเคราะห์ไนเตรท
อนินทรีย์ไนโตรเจนมีอยู่ประมาณน้อยกว่า 2% ของไนโตรเจนทั้งหมดในดินซึ่งอยู่ในรูปของ
แอมโมเนียมและไนเตรท ซึ่งสามารถใช้ในการบอกความเป็นประโยชน์ของไนโตรเจนได้ แต่มีอยู่ใน

ปริมาณน้อยมากเนื่องจากเปลี่ยนรูปง่าย การปลดปล่อยอนินทรีย์ไนโตรเจนเป็นกระบวนการที่เกิดขึ้น
จากกิจกรรมของจุลินทรีย์ ดังนั้น การวิเคราะห์จะต้องท าทันทีหลังจากการเก็บตัวอย่างดิน การเก็บ
ตัวอย่างดินนิยมเก็บไว้ในตู้เย็น อุณหภูมิ 4 องศาเซลเซียส และท าการวิเคราะห์เร็วที่สุด โดยทั่วไปแล้ว
ไม่อาจปฏิบัติได้ เพราะมีความยุ่งยากและเสียเวลาในการขนส่ง (วาสนา, 2560) ดังนั้น การวิเคราะห์

ปริมาณไนเตรทจึงมีวิธีวิเคราะห์ที่หลากหลาย ซึ่งกระบวนการวิเคราะห์ปริมาณไนเตรทประกอบด้วย
(1) การสกัดดิน และ (2) การวิเคราะห์ไนเตรทในสารละลายดิน

2.1 น้้ายาที่ใช้ในการสกัดดิน
การสกัดดินเพื่อวิเคราะห์ไนเตรทมีการใช้น้ ายาสกัดที่หลากหลายตามความเหมาะสมของ
วิธีการวิเคราะห์นั้นๆ ซึ่งน้ ายาสกัดที่นิยมใช้ ได้แก่ 1M NH HCO -DTPA, 0.01M CaSO .2H O, 2M
2
4
4
3
KCl, 0.01M CaCl .2H O และ 0.04M (NH ) SO เป็นต้น ส่วนน้ ายาสกัดที่นิยม ใช้หาปริมาณไนเตรท
4 2
2
2
4
ของดินในประเทศไทย ได้แก่ Mehlich I เนื่องจากสามารถใช้สกัดไนเตรทจากดินได้ผลดี ทั้งยังสามารถ
เตรียมได้ง่ายและราคาถูก (สมชาย และคณะ, 2543)
ทัศนีย์ และคณะ (2542) ศึกษาการวิเคราะห์ N P K ในดินอย่างง่าย โดยคัดเลือกน้ ายา
สกัด N P K เพียงครั้งเดียว แต่สามารถวิเคราะห์ปริมาณ N P K ได้ พบว่า น้ ายา Mehlich I เป็นน้ ายา
สกัดที่เหมาะสมและได้ถูกคัดเลือกให้เป็นน้ ายาสกัดดิน จากนั้นน าสิ่งที่สกัดได้มาวิเคราะห์ปริมาณ
ไนโตรเจนในรูปไนเตรทโดยวิธีท าให้เกิดสี เปรียบเทียบการวัดปริมาณไนเตรทโดยใช้ Spectrophotometer

กับการใช้แผ่นสีมาตรฐาน พบว่า การวัดปริมาณไนเตรทโดยการใช้ Spectrophotometer กับการใช้
แผ่นสีมาตรฐานมีสหสัมพันธ์อย่างมีนัยส าคัญยิ่งทางสถิติ
บุญแสน และคณะ (2543) ศึกษาน้ ายาสกัดเดี่ยวส าหรับ N P K ในชุดดินชัยบาดาล
ชุดดินตาคลี ชุดดินลพบุรี ชุดดินสตึก และชุดดินปากช่อง โดยใช้น้ ายาสกัด 10 ชนิด พบว่า ถ้าต้องการที่

จะสกัดไนโตรเจน ฟอสฟอรัส และโพแทสเซียม การใช้น้ ายาสกัดเพียงตัวเดียว วิธี Mehlich I เป็นวิธี
ที่เหมาะสมที่สุด นอกจากจะให้ค่าสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์อย่างมีนัยส าคัญยิ่งทางสถิติแล้ว ยังเตรียมได้
ง่าย และสะดวกกว่าวิธีอื่นด้วย
สัมฤทธิ์ (2546) ศึกษาสหสัมพันธ์ระหว่างปริมาณ N P K ที่สกัดด้วยน้ ายาชนิดเดียวกับ

การดูดกิน N P K ของข้าวที่ปลูกในดินนา โดยท าการสกัดดินนา 6 ชุดดิน ด้วยน้ ายาสกัด 6 ชนิด พบว่า
ถ้าต้องการสกัดไนโตรเจน และฟอสฟอรัสในดินนา การใช้น้ ายาสกัดเพียงตัวเดียว วิธี modified
Mehlich I เป็นวิธีที่เหมาะสมที่สุด นอกจากให้ค่าสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์อย่างมีนัยส าคัญยิ่งทางสถิติ

แล้ว ยังเตรียมได้ง่ายและสะดวกกว่าวิธีอื่นด้วย