Page 10 - วิธีวิเคราะห์ไนเตรทอย่างง่ายในห้องปฏิบัติการด้วยน้ำยาสกัด Mehlich I
P. 10
ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
3
หลักการและเหตุผล
ไนโตรเจน (Nitrogen, N) เป็นธาตุอาหารที่จ าเป็นส าหรับการเจริญเติบโตของพืชต่างๆ ถือว่า
เป็นธาตุอาหารที่ส าคัญล าดับแรกๆ ของพืชเป็นอย่างมาก ถ้าพืชมีการขาดธาตุไนโตรเจนจะสังเกตได้
จากใบล่างของพืชจะเริ่มมีอาการเหลืองซีดลามขึ้นไปถึงปลายยอด นอกจากอาการดังกล่าวแล้วการขาด
ไนโตรเจนยังท าให้การเจริญเติบโตของพืชลดลง ส่วนในพืชที่มีไนโตรเจนมากเกินไป พืชจะมีสีเขียวเข้ม
ล าต้นอวบสูง ศัตรูพืชท าลายได้ง่าย รูปของไนโตรเจนที่พืชสามารถน าไปใช้ประโยชน์ได้จะอยู่ในรูป
-
อนินทรีย์ไนโตรเจน (inorganic nitrogen) ได้แก่ ไนเตรทไอออน (NO ) และแอมโมเนียมไอออน
3
+
(NH ) พืชส่วนใหญ่มีแนวโน้มการดูดใช้ไนโตรเจนในรูปของไนเตรทมากกว่าแอมโมเนียม แม้ว่าหลังการ
4
ดูดซึมไนเตรทเข้าไปในเซลล์พืชแล้ว พืชต้องใช้พลังงานในการเปลี่ยนรูปไนเตรทไปเป็นแอมโมเนียม
เพื่อน าไปผลิตสารประกอบโปรตีนอื่นๆ แต่ไนโตรเจนในรูปของไนเตรทก็สูญเสียไปจากดินได้ง่ายกว่า
ไนโตรเจนในรูปของแอมโมเนียม (วาสนา, 2560)
การวิเคราะห์ดินเป็นวิธีการประเมินความอุดมสมบูรณ์ของดินวิธีหนึ่งที่นิยมใช้กันในปัจจุบัน
เนื่องจากมีความสะดวกและใช้ระยะเวลาสั้นกว่าวิธีอื่นๆ ได้แก่ การวินิจฉัยลักษณะการขาดธาตุอาหาร
ของพืช การวิเคราะห์เนื้อเยื่อพืช และการทดสอบทางชีวภาพ ดังนั้น การวิเคราะห์ปริมาณไนโตรเจน
ในดินในรูปไนเตรท แล้วน าผลการวิเคราะห์ที่ได้ไปประเมินความต้องการของพืชเพื่อใช้ส าหรับการ
แนะน าปริมาณปุ๋ยไนโตรเจน จะช่วยให้เกษตรกรสามารถเพิ่มผลผลิตและลดต้นทุนจากการใส่ปุ๋ยอย่าง
ถูกต้องและเหมาะสมได้ แต่ส่วนใหญ่การวิเคราะห์ไนโตรเจนในห้องปฏิบัติการจะวิเคราะห์ในรูปไนโตรเจน
ทั้งหมด (Total Nitrogen) และในรูปของอินทรียไนโตรเจนที่ได้จากอินทรียวัตถุในดิน ซึ่งเป็นวิธีที่ต้อง
ใช้สารเคมี และเครื่องมือที่มีราคาแพง รวมถึงขั้นตอนการวิเคราะห์มีความยุ่งยากซับซ้อน ใช้เวลานาน
และอาจจะยังไม่ครอบคลุมความต้องการของผู้ที่จะน าไปใช้ประโยชน์เท่าที่ควร จึงต้องวิเคราะห์ในรูปของ
อนินทรียไนโตรเจนที่ได้จากไนเตรทและแอมโมเนียมด้วย
งานวิจัยนี้ ผู้วิจัยมีจุดมุ่งหมายเพื่อศึกษาวิธีวิเคราะห์ไนเตรทของตัวอย่างดินในห้องปฏิบัติการ
ที่สามารถตรวจวัดได้ง่าย โดยทราบผลที่ถูกต้องในระยะเวลาอันรวดเร็ว ใช้ได้สะดวกโดยไม่ต้องอาศัย
ผู้ช านาญการ ใช้สารเคมีในปริมาณที่น้อยเพื่อลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม ไม่ต้องใช้อุปกรณ์และ
เครื่องมือที่ราคาแพง โดยวิธีวิเคราะห์ไนเตรทมีหลากหลายวิธี แต่เมื่อน ามาใช้วิเคราะห์ไนเตรทในดินที่
สกัดด้วยน้ ายาสกัด Mehlich I นั้น ไม่มีความเหมาะสม เนื่องจากน้ ายาสกัด Mehlich I เป็นกรดจัดมาก
ผู้วิจัยจึงพัฒนาเพื่อให้ได้สภาวะที่เหมาะสมของวิธีวิเคราะห์ไนเตรท โดยอาศัยหลักการเกิดปฏิกิริยาของ
ไนเตรทกับสารประกอบเชิงซ้อนอื่นๆ ร่วมกับรีเอเจนท์ ท าให้เกิดเป็นสารประกอบเชิงซ้อนสีม่วงแดง
สามารถดูดกลืนแสงได้ดีที่ความยาวคลื่น 530 นาโนเมตร และน าค่าการดูดกลืนแสงที่ได้ไปเทียบกับ
กราฟมาตรฐานจะสามารถค านวณหาความเข้มข้นของไนเตรทได้ จากนั้นท าการพัฒนาสารละลายเทียบ
สีมาตรฐานให้เหมะสมกับการวิเคราะห์ไนเตรทในตัวอย่างดินเพื่อให้ง่าย และสะดวกต่อการแปรผลค่า
วิเคราะห์ไนเตรท และน าไปสู่การพัฒนาเป็นชุดทดสอบปริมาณไนเตรทในดินภาคสนามต่อไป
