Page 67 - การวิเคราะห์ปัจจัยทางกายภาพและคุณภาพที่ดินสำหรับการวางแผนการใช้ที่ดินระดับลุ่มน้ำในพื้นที่ลุ่มน้ำสาขาลำเชิงไกร

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
50

เป็นลูกโซ่ จนไปสู่ปัญหาเศรษฐกิจ สังคม การเมือง และความมั่นคงของประเทศชาติ ด้วยเหตุนี้เอง
การจัดการทรัพยากรป่าไม้หรือการด้าเนินงานในด้านการอนุรักษ์ป่าไม้จึงได้รับความสนใจจากทุกฝ่าย
ทั้งภาครัฐ ภาคเอกชน และประชาชนทั่วไป ในส่วนของภาครัฐ ก้าหนดนโยบายและมาตรการเพื่อเป็น
แนวทางแก้ไขปัญหาวิกฤติการณ์ป่าไม้ดังนี้ ก้าหนดนโยบายป่าไม้แห่งชาติ ด้าเนินงานด้านการอนุรักษ์

ก้าหนดชั้นคุณภาพของลุ่มน้้า ส่งเสริม ประชาสัมพันธ์ และให้การศึกษา
จรรยาภรณ์ (2554) กล่าวว่า จากการที่พื้นที่ป่าไม้ลดลงอย่างมาก อันส่งผลกระทบต่อ
สิ่งแวดล้อม และผลิตผลป่าไม้ลดลง ในขณะที่ความต้องการใช้ประโยชน์เพิ่มมากขึ้น จึงจ้าเป็นต้อง
อาศัยหลักวิชาการในการฟื้นฟูทรัพยากรป่าไม้อย่างจริงจัง โดยแยกเป็น 2 ประเภทหลักๆ ได้แก่

(1) พื้นที่ป่าอนุรักษ์ ประกอบด้วย พื้นที่ป่าต้นน้้าล้าธารหรือพื้นที่ลุ่มน้้าชั้นที่ 1
อุทยานแห่งชาติเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า การจัดการควรมุ่งเน้นที่จะรักษาไว้ส้าหรับเป็นป่าป้องกันภัย
หรือเป็นป่าอเนกประสงค์ให้มากที่สุด เนื่องจากเป็นป่าสาธารณประโยชน์ โดยในการบริหารการ
จัดการจะต้องให้ความส้าคัญระดับสูงต่อการป้องกันรักษาป่าที่ยังมีสภาพสมบูรณ์ ส่วนบริเวณที่มี

สภาพเสื่อมโทรม โดยเฉพาะบริเวณที่เป็นแหล่งต้นน้้าล้าธาร ควรรีบเร่งแก้ไขปรับปรุงให้มีสภาพดียิ่งขึ้น
(2) พื้นที่ป่าเศรษฐกิจ ในชั้นต้นจะต้องให้ความส้าคัญกับการป้องกันรักษาป่า ทั้งที่
เป็นธรรมชาติและสวนป่า รวมทั้งหาวิธีเพิ่มผลิตผลของป่าไม้ในเนื้อที่ป่าที่เหลืออยู่นี้ให้อ้านวย

ประโยชน์ทั้งทางตรงและทางอ้อมแก่ประเทศชาติและประชาชนให้มากที่สุด
นอกจากนี้ การเพิ่มพื้นที่ป่าไม้ยังสามารถท้าได้ในรูปของการส่งเสริมเกษตรกร ให้ท้า
การปลูกสร้างป่าตามหัวไร่ปลายนา หรือที่รกร้างว่างเปล่าของตน โดยไม้ที่ปลูกอาจเป็นไม้ไผ่หรือไม้โต
เร็วที่ใช้รอบหมุนเวียนสั้นๆ ทั้งนี้เพื่อจะได้มีรายได้เพิ่มขึ้นจากการปลูกพืชเกษตรอีกส่วนหนึ่งอีกทั้งท้า
ให้เกิดความร่มเย็น และเป็นแนวกันลมให้แก่พืชสวนไร่นาด้วย ตลอดจนการส่งเสริมและสนับสนุนให้

ประชาชนในท้องถิ่น ด้าเนินการพัฒนาในรูปของป่าชุมชน โดยท้าการปลูกป่าประเภทไม้ใช้สอยที่โตเร็ว
และสามารถขึ้นได้ดีในสภาพพื้นดินของท้องถิ่นนั้น และควรเป็นต้นไม้ที่ใช้ประโยชน์ได้หลายประเภท
ตลอดจนการปลูกไม้สมุนไพรในบริเวณที่เป็นที่รกร้างว่างเปล่าหรือที่สาธารณประโยชน์เพื่อใช้

ประโยชน์ในท้องถิ่นของตน และเพื่อช่วยรักษาสภาวะแวดล้อม

3.2 แนวคิดทฤษฎีการวางแผนการใช้ที่ดิน
3.2.1 แนวคิดเกี่ยวกับการวางแผน
บัณฑิต (2535) กล่าวว่า แผนการใช้ที่ดิน คือ การใช้ทรัพยากรที่มีอยู่อย่างจ้ากัดให้เกิด

ประโยชน์สูงสุด หมายถึง การก้าหนดขอบเขตบริเวณที่ดิน ตามความแตกต่างของล้าดับชั้นแห่งการใช้
ที่ดินนั้นๆ โดยพิจารณาจากชนิดของการใช้ที่ดิน ทรัพยากรที่มีอยู่ สภาพเศรษฐกิจและสังคม นโยบาย
ของรัฐ ฯลฯ ทั้งนี้ต้องเอื้ออ้านวยต่อการพัฒนาและการอนุรักษ์ภายใต้สภาพแวดล้อมหรือสถานการณ์
ในระยะเวลาใดเวลาหนึ่ง โดยมีวัตถุประสงค์ให้การใช้ทรัพยากรธรรมชาติเป็นไปอย่างประหยัด เกิด

ประโยชน์ต่อหน่วยพื้นที่อย่างสูงสุดและสามารถอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติให้คงอยู่ได้ในอนาคตอีก
ด้วย การวางแผนการใช้ที่ดิน เป็นการใช้ความรู้ทางด้านวิชาการหลายสาขาวิเคราะห์พฤติกรรม
เกี่ยวกับการใช้ที่ดินในอดีต สภาพปัญหาในปัจจุบัน เพื่อก้าหนดแนวทางในการคาดคะเนความน่าจะ
เป็นไปได้ของการด้าเนินกิจกรรมต่างๆ เกี่ยวกับการใช้ที่ดินในอนาคต โดยพยายามลดความผิดพลาดต่างๆ

ที่เกิดขึ้นต่อการจัดการทรัพยากรธรรมชาติ อันมีผลต่อสภาวการณ์ต่างๆ ที่จะเป็นประโยชน์ต่อส่วนรวม