Page 129 - การประยุกต์ใช้เทคโนโลยีระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์เพื่อการสำรวจทรัพยากรดินในพื้นที่สูงบริเวณลุ่มน้ำสาขา น้ำแม่ต้า (ลุ่มน้ำยม)

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน

105

(ก) pH (1:1 H O) (ข) pH (1:1 KCl)
2
4 5 6 7 8 9 3 4 5 6 7 8 Skt
0 0
Don-gm,ant

25 25 Pae
AC-wd,col
50 50 Ws-vd

Ws-br
75 75 Ws
Depth (cm) 100 100 Ty

125 125 Ml-lsk
Bar

150 150 Tl-lsk-1
Tl-lsk-2
175 175
Cg-low,f
200 200

ภาพที่ 38 ความสัมพันธ์ระหว่างปฏิกิริยาดินที่วัดในน้ํา (ก) ในสารละลายโพแทสเซียมคลอไรด์ (ข) กับความลึกของดิน

เมื่อพิจารณา Don-gm,ant, Ws-vd, Ty และ Tl-lsk-1 พบว่า ชั้นดินบนมีค่าปฏิกิริยาดินอยู่ในช่วง
เป็นกรดจัด (pH 5.1 - 5.5) ซึ่งดินที่มีค่าปฏิกิริยาดินต่ํากว่า 5.5 นั้น จะทําให้อะลูมิเนียมละลายออกมามาก

จนเป็นพิษต่อพืช (Brady, 1990; Halvin et al., 2005) ในสภาพที่ดินเป็นกรด อะลูมิเนียมจะละลายในรูป
2+
3+
Monomeric Al โดยเฉพาะรูป Al และ AlOH (Mengel and Kirkby, 1987) ซึ่งจัดเป็นรูปที่เป็นพิษต่อพืช
โดยธาตุฟอสฟอรัสจะรวมตัวเป็นสารประกอบกับเหล็กและอะลูมิเนียม ซึ่งละลายยากและเป็นรูปที่ไม่เป็น
ประโยชน์ต่อพืช (วิทยา, 2551; Brady, 1990; Landon, 1991; Halvin et al., 2005) การที่ดินมีปฏิกิริยาเป็นกรดนั้น

เป็นลักษณะดินทั่วไปในเขตร้อนที่มีพัฒนาการค่อนข้างดี และมีการชะละลายสูง (Sanchez, 1976; Eiumnoh et al., 1984)
ซึ่งเป็นผลมาจากกระบวนการชะละลายประจุบวกที่เป็นด่างออกไปจากหน้าตัดดิน แล้วมีไฮโดรเจนไอออน
มาสะสมอยู่ที่ผิวอนุภาคดิน การที่ดินมีค่าปฏิกิริยาดินเป็นกรดมากกว่าแสดงถึงมีการชะละลายที่มากกว่า
และพัฒนาการค่อนข้างสูงกว่าด้วย (คณาจารย์ภาควิชาปฐพีวิทยา, 2548; Brady and Weil, 2008)

ค่าปฏิกิริยาของดินที่วัดด้วยน้ํามีค่าสูงกว่าที่วัดด้วยสารละลาย 1 M KCl ทําให้ผลต่างของ
ค่าปฏิกิริยาของดินมีค่าเป็นลบ แสดงให้เห็นว่า ผลรวมประจุสุทธิของดินเป็นลบ จะทําให้ดินมีระบบที่เน้นการ
แลกเปลี่ยนประจุบวกหรือไอออนบวก ซึ่งเป็นธรรมชาติของระบบที่ถูกควบคุมด้วยอิทธิพลของแร่ดินเหนียว
ซิลิเกตกับออกไซด์ และโดยทั่วไปมีสารเคลือบส่วนใหญ่เป็นพวกเซสควิกออกไซด์ (Sanchez, 1976)
ค่าปฏิกิริยาของดินในทุกบริเวณมีค่าปฏิกิริยาเป็นกรด ซึ่งเป็นผลมาจากการชะละลายไอออนบวกที่เป็นด่าง

ออกไปจากหน้าตัดดิน ทําให้เกิดการสะสมไฮโดรเจนไอออนที่ผิวอนุภาคดินเหนียวในปริมาณมาก แต่อิทธิพล
จากการชะละลายในหน้าตัดดินที่ไม่รุนแรงมากพอ ทําให้เกิดการเคลื่อนย้ายไอออนบวกที่เป็นด่างลงไปสะสมใน
ชั้นดินล่าง ค่าปฏิกิริยาของดินจึงมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นตามความลึกของดิน (เอิบ, 2534; บรรณพิชญ์, 2551; วิทยา, 2551;

Young, 1976) ดังเช่นใน Don-gm,ant, AC-wd,col, Ws-br และ Tl-lsk-1 ค่าปฏิกิริยาดินอาจจะไม่เป็น
ข้อจํากัดต่อการปลูกพืชรากลึกที่ไม่ทนทานต่อความเป็นพิษของอะลูมิเนียม