Page 43 - ปริมาณธาตุองค์ประกอบรวมในดินของประเทศไทย

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน

เกี่ยวข้องกับทะเลหรือในบริเวณที่มีการชะละลายต่ า เช่น บริเวณที่มีฝนตกน้อย คือ เขตทะเลทรายที่

มีอากาศแห้งแล้ง
5.3.9 เฮไลต์ (Halite, Nacl)

แร่เฮไลต์ที่พบในดินอาจเกิดจากตะกอนน้ าเค็ม ถ้าพบในบริเวณที่เป็นตอนในของทวีป
อาจได้จากชั้นหินที่มีการสะสมเกลืออยู่แล้ว และได้รับอิทธิพลของน้ าใต้ดิน ท าให้มีการขึ้นมาสู่ผิวดิน

และสะสมในดิน เช่น การพบดินเค็มในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย เป็นต้น

5.3.10 แร่ดินเหนียว (Clay minerals)

แร่ประเภทนี้มีองค์ประกอบเป็นพวกอะลูมิโนซิลิเกตที่ซับซ้อน มีขนาดอนุภาคเล็กมาก

ส่วนใหญ่เล็กกว่า 2 ไมโครเมตร (ขนาดดินเหนียว) มีโครงสร้างเป็นแผ่นหรือชั้นซ้อน ๆ กัน เรียกว่า

Layer silicate clays แร่ดินเหนียวสามารถแบ่งออกเป็น 2 พวกใหญ่ ๆ คือ พวกที่ไม่มีระบบผลึก
และพวกที่มีระบบผลึก ถ้าไม่มีระบบผลึกหรืออสัณฐาน (Amorphous) ส่วนใหญ่ที่พบ คือ

แร่แอลโลเฟน (Allophane) ส าหรับแร่ดินเหนียวซึ่งมีระบบผลึกที่ส าคัญ คือ

(1) แร่เคโอลิไนต์ (Kaolinite, Al Si O (OH) ) เป็นแร่ที่มีการจัดเรียงแบบ 1:1 คือมี
8
4 4 10
แผ่นอะลูมินา และแผ่นซิลิกาอย่างละแผ่นประกอบเป็นหนึ่งหน่วย แร่นี้พบมากในลักษณะแร่ทุติยภูมิ
ซึ่งเป็นผลลัพธ์จากการสลายตัวของอะลูมิโนซิลิเกตอื่น ๆ โดยเฉพาะกลุ่มแร่เฟลด์สปาร์ ซึ่งอาจจะเกิด

จากการผุพังอยู่กับที่ หรืออิทธิพลน้ าร้อนก็ได้ ที่พบมากเกิดจากการเปลี่ยนแปลงโดยอิทธิพลน้ าร้อน

ของเฟลด์สปาร์ในหินแกรนิตและแกรนิตเพกมาไทต์

(2) แร่มอนต์มอริลโลไนต์ (Montmorillonite, Al Si O (OH) •xH O) เป็นแร่ที่มีการ
2
2 4 10
2
จัดเรียงแบบ 2:1 คือ มีแผ่นซิลิกา 2 แผ่น และแผ่นอะลูมินา 1 แผ่นในหนึ่งหน่วย สูตรทางเคมีมีความ
แปรผันมาก เพราะองค์ประกอบแปรผันได้ โดยเฉพาะน้ า แร่ในกลุ่มนี้มีการแทนที่ของอะตอมมาก

องค์ประกอบของแร่จึงแปรผันออกไปจากสูตรเคมี มีการแทนที่อะลูมินัมโดยแมกนีเซียม และแทนที่
2+
ซิลิคอนโดยอะลูมินัม ซึ่งจะท าให้เกิดประจุบนโครงสร้าง ท าให้สามารถดูดซับไอออนบวก เช่น Ca ,
+
+
Na และ H O ไว้ ระหว่างชั้นในโครงสร้างได้ ท าให้แร่ชนิดนี้สามารถยืดตัวเมื่อถูกน้ า และแลกเปลี่ยน
3
ไอออนบวกได้ ปกติแร่มอนต์มอริลโลไนต์จะเป็นแร่ที่มีอะลูมินัมสูง ส่วนใหญ่จะพบในหินตะกอน และ
การผุพังสลายตัวของเถ้าภูเขาไฟ (Volcanic ash)

(3) แร่เวอร์มิคิวไลต์ (Vermiculite, Mg Si O (OH) •xH O) เป็นแร่ที่มีการจัดเรียงตัว
2
3 4 10
2
เช่นเดียวกับแร่มอนต์มอริลโลไนต์ จึงมีลักษณะหลายอย่างคล้ายคลึงกัน เช่น การแลกเปลี่ยนไอออน
บวก ช่องว่างระหว่างชั้นที่แปรผันไปตามปริมาณน้ าที่เป็นองค์ประกอบ และชนิดของไอออนบวกที่ดูด

ซับไว้ แร่ในกลุ่มนี้เป็นแร่ดินเหนียวในกลุ่มไมกาที่เกิดคลุมรูปร่างของแร่โฟลโกไพต์ และไบโอไทต์
และมักจะมีการแทนที่ซิลิคอนด้วยอะลูมินา และประจุที่ขาดไปจะเกิดการแทนที่แมกนีเซียมด้วยเหล็ก

+
(Fe ) และไอออนที่ถูกดูดซับไว้

30