Page 63 - คู่มือการวิเคราะห์ดินทางเคมีเพื่อประเมินความอุดมสมบูรณ์ของดิน
P. 63
ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
55
และ Mg เกิดเป็นสารประกอบแคลเซียมหรือแมกนีเซียมฟอสเฟตที่ละลายน้ าได้ยาก และพืชไม่
2+
สามารถน าไปใช้ประโยชน์ได้ ดังสมการ
+
3Ca + 2H2PO4 Ca3(PO4)2 + 4H
2+
-
+
-
-
3CaCO3 + 2H2PO4 Ca3(PO4)2 + 3HCO3 + H
ส่วนใหญ่ปริมาณฟอสฟอรัสที่เป็นประโยชน์ต่อพืชในดินจะอยู่ในรูปอนุมูลฟอสเฟต 2 รูป คือ
2-
-
คือ H2PO4 และ HPO4 ที่ละลายอยู่ในสารละลายดิน (soil solution) เมื่อรากพืชดูดดึงเอาส่วนของ
ฟอสเฟตไอออนในสารละลายดินไปใช้ ก็จะท าให้ปริมาณฟอสเฟตไอออนในสารละลายดินลดลงและ
ท าให้เสียสภาพสมดุลไป ดังนั้น ส่วนของฟอสเฟตไอออนเดิมที่อยู่ในรูปของ soil solid ก็จะละลาย
ออกมาแทนที่ เพื่อชดเชยส่วนที่รากพืชดูดใช้และเพื่อรักษาระดับความสมดุลเดิมให้คงอยู่ต่อไปการที่
ฟอสเฟตจาก soil solid จะถูกปลดปล่อยออกมาในรูปไอออนเพื่อชดเชยได้เร็วหรือช้าแค่ไหน จะ
ขึ้นอยู่กับชนิดของสารประกอบฟอสเฟตในดิน ซึ่งจะมีอัตราการสลายตัวออกมาอยู่ในสารละลายดินได้
ง่ายและยากแตกต่างกันออกไป สมดุลของฟอสฟอรัสในดินสามารถแสดงได้ดังนี้
2-
-
Inorganic P H2PO4 , HPO4 รากพืชดูดไปใช้
(soil solid) (soil solution)
การประเมินปริมาณฟอสฟอรัสที่เป็นประโยชน์ในดินว่าจะเพียงพอต่อพืชที่ปลูกหรือไม่
จะต้องประเมินส่วนที่ยังคงอยู่ในรูปของ soil solid ที่สามารถจะปลดปล่อยออกมาได้ง่าย การ
วิเคราะห์ดินทางเคมีเพื่อให้บรรลุวัตถุประสงค์ดังกล่าวนี้ มักใช้วิธีการสกัดดินด้วยน้ ายาชนิดต่างๆ ทั้งที่
เป็นกรดและเป็นด่าง ขึ้นอยู่กับว่าได้ท าการศึกษาทดลองว่าน้ ายาชนิดใดจะสกัดฟอสฟอรัสในดินออก
มาแล้วมีความสัมพันธ์กันมากที่สุดกับส่วนที่เป็นประโยชน์จริงๆที่พืชดูดดึงขึ้นมาใช้ ซึ่งวิธีที่นิยมใช้ใน
ห้องปฏิบัติการส่วนใหญ่นิยมใช้วิธีของ Bray II ส าหรับดินกรด และวิธีของ Olsen ส าหรับดินเนื้อปูน
และดินที่เป็นด่าง
-1
ในตารางผลการวิเคราะห์ดินจะรายงานเป็นหน่วยมิลลิกรัมต่อกิโลกรัม (mg kg ) หมายความ
ว่าในดินหนึ่งกิโลกรัมจะมีปริมาณฟอสฟอรัสที่เป็นประโยชน์ต่อพืชอยู่กี่มิลลิกรัม ค่านี้จะท าให้ทราบว่า
ปริมาณฟอสฟอรัสที่เป็นประโยชน์ที่อยู่ในสารละลายดินมีอยู่มากน้อยเพียงใด จะเป็นประโยชน์ในการ
พิจารณาใช้ปุ๋ยเพื่อปรับปรุงความอุดมสมบูรณ์ของดิน เพราะฟอสฟอรัสเป็นธาตุที่มีบทบาทส าคัญต่อ
การเจริญเติบโตของพืชและพืชต้องการใช้ในปริมาณมาก ดังกล่าวมาแล้วในข้างต้น การแบ่งระดับ
ความสูงต่ าของปริมาณฟอสฟอรัสที่เป็นประโยชน์ แสดงในตำรำงที่ 5
