Page 59 - คู่มือการวิเคราะห์ดินทางเคมีเพื่อประเมินความอุดมสมบูรณ์ของดิน

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
51

2-
ก ามะถัน (S) จะเปลี่ยนเป็น S, H2S, SO3 , SO4 , CS2
2-
2-
-
ฟอสฟอรัส (P) จะเปลี่ยนเป็น H2PO4 , HPO4
-
+
+
2+
2+
ธาตุอื่นๆที่ปลดปล่อยออกมาได้แก่ H2O, O2 , H2 , H , OH , K , Ca , Mg และ
ฯลฯ
ฮิวมัส (humus) เป็นสารที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติ เป็นของผสมที่ซับซ้อนและค่อนข้างทนทาน
ต่อการสลายตัว สีน้ าตาลหรือน้ าตาลเข้มของสารอสัณฐาน และคอลลอยด์ ซึ่งเกิดจากการสังเคราะห์
ขึ้นใหม่โดยจุลินทรีย์ในดิน แม้ว่าฮิวมัสจะเป็นสารที่มีองค์ประกอบแตกต่างกันได้มากในกลุ่มของ
ตัวเอง แต่คุณสมบัติของฮิวมัสแตกต่างอย่างมากจากเนื้อเยื่อที่เป็นวัตถุดั้งเดิม และจากวัสดุที่ไม่
ซับซ้อนซึ่งเกิดขึ้นในระหว่างการสังเคราะห์ตัวของฮิวมัสเอง

ฮิวมัสสามารถท าปฏิกิริยากับแร่ เพื่อปลดปล่อยธาตุอาหารพืชออกมาเป็นประโยชน์ต่อพืช
ดังสมการการเกิดปฏิกิริยากับแร่ไมโครไคลน์ ดังนี้

KAlSi3O8 + H HAlSi 3O8 + K Micelle
Micelle
(microcline) (acid silicate) (K adsorbed)

ปริมาณอินทรียวัตถุในดินประเทศไทยส่วนใหญ่อยู่ในระดับค่อนข้างต่ า ทั้งนี้เนื่องจากสาเหตุ
หลายประการที่ท าให้อินทรียวัตถุถูกย่อยสลายอย่างรวดเร็ว คือ สภาพดินฟ้าอากาศ เพราะประเทศ

ไทยอยู่ในเขตร้อนและมรสุม ปริมาณฝนตกชุกท าให้อยู่ในสภาพที่เหมาะสมกับการท างานของ
จุลินทรีย์ในการย่อยสลายอินทรียวัตถุ ปริมาณอินทรีวัตถุจึงลดลงอย่างรวดเร็ว นอกจากนี้การท า
เกษตรกรรมที่ขาดการปรับปรุงบ ารุงดินและการอนุรักษ์ดินและน้ าอย่างไม่ถูกวิธีเป็นสาเหตุส าคัญ ที่
ท าให้ดินที่มีความอุดมสมบูรณ์ของแร่ธาตุอาหารพืชและอินทรียวัตถุถูกชะล้างลงสู่แม่น้ าล าคลอง อีก
ทั้งการใช้ประโยชน์ที่ดินเป็นเวลานานโดยไม่มีการเพิ่มอินทรียวัตถุลงในดิน การไถพรวนและการ

เตรียมดินแต่ละครั้งก็เป็นการเร่งให้อินทรียวัตถุสลายตัวได้เร็วขึ้น อินทรียวัตถุในดินแม้จะมีอยู่เพียง
เล็กน้อย แต่ก็มีอิทธิพลต่อสมบัติของดินอย่างมาก อย่างน้อยครึ่งหนึ่งของความจุแลกเปลี่ยนแคต
ไอออนของดินขึ้นอยู่กับอินทรียวัตถุ นอกจากนั้นอินทรียวัตถุยังเป็นตัวช่วยให้ดินจับตัวเป็นก้อน และ

ให้พลังงานตลอดจนให้ธาตุอาหารในดินแก่พืชอีกด้วย (กรมพัฒนาที่ดิน, 2558)
ในตารางรายงานผลวิเคราะห์ดินส่วนใหญ่จะรายงานไว้ในรูปของร้อยละอินทรียวัตถุในดิน ถ้า

กรณีบางรายงานผลวิเคราะห์ดินยังรายงานในรูปของร้อยละอินทรีย์คาร์บอน (% organic carbon)
สามารถค านวณร้อยละอินทรียวัตถุได้โดยใช้ค่า 1.724 คูณร้อยละอินทรีย์คาร์บอน ซึ่งค่า 1.724 นี้
เป็นค่าคงที่ที่ได้จากการค านวณ เพราะจากการวิเคราะห์ส่วนประกอบของอินทรียวัตถุจะพบว่ามี

ปริมาณอินทรีย์คาร์บอนอยู่ร้อยละ 58 ดังนั้นในหนึ่งหน่วยของอินทรีย์คาร์บอนจะได้จากปริมาณ
อินทรียวัตถุ 100÷58 เท่ากับ 1.724 การแบ่งระดับสูงต่ าของอินทรียวัตถุในดิน แสดงในตำรำงที่ 4

ปัจจุบันการรายงานผลการวิเคราะห์นิยมเปลี่ยนหน่วยร้อยละให้อยู่ในรูปของหน่วยกรัมต่อ
กิโลกรัม (g kg ) ซึ่งเป็นหน่วยในระบบ SI unit สามารถค านวณได้โดยการน าค่าร้อยละอินทรียวัตถุ
-1
คูณด้วยสิบ ก็จะได้ปริมาณอินทรียวัตถุที่มีหน่วยเป็นกรัมต่อกิโลกรัม

-1
ปริมาณอินทรียวัตถุ (g kg ) = ปริมาณอินทรียวัตถุ (%) × 10