Page 42 - คู่มือการวิเคราะห์ดินทางเคมีเพื่อประเมินความอุดมสมบูรณ์ของดิน
P. 42
ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
34
3.7 กำรวิเครำะห์ควำมเป็นกรดที่แลกเปลี่ยนได้
ความเป็นกรดของดิน คือการที่ดินมีปริมาณประจุบวกแลกเปลี่ยนได้ส่วนใหญ่เป็นไฮโดรเจน
ไอออนซึ่งแตกตัวออกมาจากดิน เป็นอนุมูลอิสระในสารละลายดิน ซึ่งเมื่อวัดพีเอชของดินแล้วได้ต่ า
กว่า 7 ถ้ามีปริมาณอนุมูลอิสระของไฮโดรเจนมาก ความเป็นกรดของดินจะสูงมากด้วย และค่าพีเอช
ของดินก็จะต่ ามาก การเกิดกรดในดินมีสาเหตุหลายอย่างด้วยกันคือ
+
(1) เกิดจากปฎิกิริยาแลกเปลี่ยนไอออนระหว่าง H จากกรดคาร์บอนิคกับแคตไอออนที่เป็น
เบส (basic cation) แลกเปลี่ยนได้ในกระบวนการพัฒนาที่ดิน
(2) จากกรดอินทรีย์ต่างๆ ที่ได้จากการสลายตัวของอินทรียวัตถุ
(3) จากกิจกรรมของมนุษย์ เช่น การใส่ปุ๋ยยูเรีย และปุ๋ยแอมโมเนียมอย่างไม่ถูกต้อง
(4) เกิดจากการออกซิเดชันของไพไรต์ (FeS2) ซึ่งสะสมอยู่ในดินที่เกิดจากตะกอนน้ าทะเล
การวัดความเป็นกรดของดิน สามารถวัดได้หลายวิธีด้วยกัน และ ยังเรียกชื่อแตกต่างกันไป
ซึ่งมีทั้ง ความเป็นกรดที่แลกเปลี่ยนได้ (Exchange acidity) ความเป็นกรดที่สกัดได้ (Extractable
acidity) และความเป็นกรดทั้งหมด (Total acidity) ซึ่งบางครั้งเป็นวิธีการเดียวกัน ก็ยังเรียกแตกต่าง
กัน Peech (1965) ได้ใช้ค าว่าความเป็นกรดที่แลกเปลี่ยนได้เนื่องจากเป็นค าที่นิยมใช้กัน อย่างไรก็
ตามค าว่าความเป็นกรดที่แลกเปลี่ยนได้ไม่น่าจะถูกต้องเพราะว่าเป็นการไทเทรตไฮโดรเจนและ
อลูมินัมไอออนที่แลกเปลี่ยนได้ และความจริงแล้วบางส่วน ความเป็นกรดที่ไทเทรตได้ของดินนั้น เป็น
กลุ่มของกรดในส่วนของแร่ดินเหนียวที่เกาะอย่างหลวมๆ และเป็นกรดที่เกิดจากอินทรียวัตถุดังกล่าว
ข้างต้น ซึ่งไฮโดรเจนไอออนในกลุ่มดังกล่าวไม่สามารถแลกเปลี่ยนกับประจุบวกต่างๆของสารละลาย
เกลือที่เป็นกลาง (พจนีย์ และชูจิตต์, 2544 : Coleman et. al., 1959 : Pratt, 1996)
อุปกรณ์และเครื่องมือ
(1) Buchner funnel
(2) ปั้มสูญญากาศ (vacuum pump)
(3) เครื่องชั่ง (Balance)
(4) เครื่อง pH meter
(5) ขวดกรอง (filtering flask)
(6) ขวดรูปชมพู่ (erlenmeyer flask) ขนาด 125 และ 500 mL
(7) กระดาษกรอง เบอร์ 42
(8) ขวดปริมาตร (volumetric flask) ขนาด 100 mL
(9) ปิเปตขนาด 10 , 20 mL
(10) dispenser ที่ตั้งปรับปริมาตร ตั้งแต่ 1-20 mL
(11) บิวเร็ต ขนาด 50 mL
3.7.1 วิธี BaCl2-TEA pH 8.2 (EABacl2)
การวัดความเป็นกรดของดิน คือวิธีวัดความเป็นกรดที่แลกเปลี่ยนได้ (exchangeable) หรือ
ความเป็นกรดที่สกัดได้ (extractable acidity) โดยแบเรียมคลอไรด์ไทรเอทานอลามีน (BaCl2-TEA)
ซึ่งเป็นวิธีที่ใช้ในการจ าแนกดินของ Soil Survey, United State Department of Agriculture
(USDA) เป็นการวัดความเป็นกรดที่ถูกปลดปล่อยจากการสกัดด้วย BaCl2-TEA สารละลายบัพเฟอร์
