Page 47 - คู่มือการวิเคราะห์ดินทางเคมีเพื่อประเมินความอุดมสมบูรณ์ของดิน

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
39

3.8 กำรวิเครำะห์ปริมำณอะลูมินัมที่แลกเปลี่ยนได้

การวิเคราะห์ปริมาณอะลูมินัมที่แลกเปลี่ยนได้มีหลายวิธีด้วยกัน แตกต่างกันที่สารละลาย
สกัด ทุกวิธีพยายามที่จะหาความสัมพันธ์ระหว่างผลผลิตของพืชและความเป็นพิษของอะลูมินัมในดิน

ที่มีพีเอชต่ า สารละลายสกัดบางชนิดมี ionic strength สูง เช่น สารละลาย 1 N KCl ซึ่งสกัดอะลูมิ
นัมที่แลกเปลี่ยนได้ (exchangeable Al) ทั้งหมดหรือเกือบทั้งหมดจากพื้นผิวของดินเหนียว และ
อินทรียวัตถุโดยโพแทสเซียมเข้าแทนที่อะลูมินัมที่ exchange sites วิธีวิเคราะห์อื่นๆ เช่น สารละลาย
สกัด low ionic strength เช่น 0.01 M CaCl2 เป็นสารละลายสกัดซึ่งจะสกัดได้เฉพาะบางส่วนของ

อะลูมินัมทั้งหมดที่ดูดยึดไว้ที่ผิวของดินเหนียวและอินทรียวัตถุเท่านั้น และเป็นวิธีวิเคราะห์ที่ใช้ส าหรับ
ชี้บ่งอะลูมินัมส่วนที่เป็นประโยชน์ต่อพืชในดิน (Peverill et.al., 1999) ดังนั้นจึงเป็นข้อสงสัยว่า
อะลูมินัม (Al) จะเป็นประโยชน์ต่อพืชหรือไม่ บางประเทศเช่น ประเทศออสเตรเลีย ใช้สารละลาย
สกัดหลายชนิดแตกต่างกันไปแต่ละพื้นที่ และแต่ละพืชด้วย ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับว่ามีความสัมพันธ์ต่อผลผลิต

ของพืชหรือไม่ (พจนีย์และชูจิตต์, 2544) อย่างไรก็ตามส าหรับวิธีที่ใช้ในห้องปฏิบัติการนี้ใช้วิธีสกัด
ด้วยสารละลาย 1 N KCl เพื่อน าไปพิจารณาระดับอะลูมินัมที่เป็นพิษต่อพืชซึ่งเป็นที่เข้าใจกันทั่วไป

วิธีวิเคราะห์ปริมาณอะลูมินัมทีแลกเปลี่ยนได้วิธีหนึ่งคือหลังจากสกัดด้วยสารละลายสกัดแล้ว
ไทเทรตหาความเป็นกรดที่แลกเปลี่ยนได้ซึ่งมีทั้งไฮโดรเจนไอออนและอะลูมินัมไอออนด้วยด่าง
มาตรฐานหลังจากนั้น ไทเทรตอะลูมินัมไอออนแล้วหักออก จะได้ปริมาณไฮโดรเจนไอออน ดังที่กล่าว

มาแล้วข้างต้นในวิธีการที่ 3.7.2 (2) อีกวิธีหนึ่งที่นิยมใช้ คือการพัฒนาสีด้วย aluminon (aurin
tricarboxylic acid) ซึ่งจะท าปฏิกิริยากับ Al ได้สารละลายสีแดงเข้ม พีเอชที่จะท าให้เกิดสีเห็นชัด
ควรจะอยู่ระหว่าง 3.7-4.0 และควรใส่สารละลายบางชนิดคือ acetate buffer จะช่วยแก้หรือปรับ

pH ที่แตกต่างกันในแต่ละตัวอย่าง thioglycollicเพื่อแก้ไข สิ่งรบกวน (interference) ที่เกิดจาก
เหล็กและ gum acacia จะช่วยให้สารละลายอยู่ในสภาพแขวนลอยคงที่ ส าหรับการก าจัดไอออนที่
รบกวนอื่นๆที่เกิดจากฟอสเฟตและซิลิเกตนั้นต้องท าให้สารละลายซึ่งเป็นกรดนั้นร้อนโดยการต้ม การ
พัฒนาเป็นสีแดงของ aluminon จะเกิดขึ้นหลังจากทิ้งไว้ 1-2 ชั่วโมง และจะคงที่เป็นเวลา 24 ชั่วโมง

อุปกรณ์และเครื่องมือ

1. เครื่อง UV-Vis Spectrophotometer
2. อ่างควบคุมอุณหภูมิ (water bath)

3. เครื่องเขย่า (shaker)
4. ขวดรูปชมพู่ (erlenmeyer flask) ขนาด 50 mL
5. กระดาษกรอง whatman เบอร์ 5 ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 12.5 cm

6. หลอดทดลอง ( test tube) ขนาด 10 mL
7. บีกเกอร์ (beaker) ขนาด 250 mL
8. ปิเปตต์ (pipette) ขนาด 2 mL และ 10 mL
9. กรวยกรอง (funnel)

10. ขวดวัดปริมาตร (volumetric flask) ขนาด 50 mL, 100 mL, 500 mL และ 1 L