Page 32 - การจัดการทรัพยากรดิน ศูนย์ศึกษาการพัฒนาภูพานอันเนื่องมาจากพระราชดำริ ตำบลห้วยยาง อำเภอเมือง จังหวัดสกลนคร
P. 32
ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
ศูนย์ศึกษาการพัฒนาภูพานอันเนื่องมาจากพระราชด�าริ 19
4) การปลูกพืชปุ๋ยสดในระบบพืชคลุมดิน (cover crops) การปลูกพืชในระบบนี้ มักเป็นการ
ปลูกพืชปุ๋ยสดตระกูลถั่ว ชนิดที่มีล�าต้นเป็นเถาเลื้อย เพื่อให้เจริญเติบโตปกคลุมผิวดิน ท�าให้น�้าฝนที่ตกลงมา
กระทบผิวดินไม่รุนแรง เพราะจะกระทบถูกกิ่งใบของพืชปุ๋ยสดก่อนถึงดิน ช่วยไม่ให้เกิดการชะล้างหน้าดินได้
นอกจากการปลูกพืชในระบบนี้จะช่วยลดและป้องกันการพังทลายของดินแล้ว ยังช่วยในการป้องกันก�าจัดวัชพืช
ที่เกษตรกรไม่ต้องการได้ด้วย เนื่องจากพืชปุ๋ยสดเหล่านี้จะเจริญเติบโตปกคลุมพื้นที่จนวัชพืชอื่นๆ ไม่สามารถเจริญ
งอกงามได้ อีกประการหนึ่งยังมีประโยชน์ในการปรับปรุงบ�ารุงดิน เพราะกิ่ง ก้าน ใบ ของพืชเหล่านี้เมื่อร่วงลงสู่ดิน
จะถูกจุลินทรีย์ในดินย่อยสลายเป็นอินทรียวัตถุ และช่วยปลดปล่อยธาตุอาหารที่เป็นประโยชน์แก่พืชหลักได้
นอกจากนี้ยังช่วยอนุรักษ์น�้าและดิน โดยลดการระเหยของน�้าจากหน้าดินได้ ท�าให้ดินมีความชุ่มชื้นอยู่เสมอ
7.2 การแก้ไขดินที่เป็นดินตื้นเพื่อน�ามาใช้ท�าการเกษตร
ดินตื้น คือ ดินที่มีชั้นลูกรัง ก้อนกรวด หรือเศษหินปะปนอยู่ในเนื้อดินเท่ากับหรือมากกว่าร้อยละ 35
โดยปริมาตร หรือพบชั้นมาร์ล หรือชั้นหินพื้นอยู่ตื้นกว่า 50 เซนติเมตร จากผิวดิน ซึ่งเป็นอุปสรรคต่อการชอนไช
ของรากพืช การไถพรวน ท�าให้พืชไม่สามารถเจริญเติบโตได้ดีและให้ผลผลิตต�่า โดยมีแนวทางการแก้ไขดินตื้นและ
การใช้ประโยชน์ ดังนี้
7.2.1 เลือกพื้นที่ท�าการเกษตรที่มีหน้าดินไม่น้อยกว่า 20 เซนติเมตร และไม่มีก้อนกรวดหรือ
ลูกรังกระจัดกระจายอยู่ที่ผิวดินมากนัก ส่วนพื้นที่ที่เป็นดินตื้นมาก และมีเศษชิ้นส่วนของก้อนกรวด หินเนื้อหยาบ
ปะปนอยู่ผิวหน้าดินจ�านวนมากนั้นไม่เหมาะส�าหรับการปลูกพืชเศรษฐกิจ ควรใช้ปลูกหญ้าเลี้ยงสัตว์ โดยการปลูก
หญ้าผสมถั่ว หรือการปลูกป่า 3 อย่างประโยชน์ 4 อย่าง ตามแนวพระราชด�าริว่า
“...การปลูกป่าถ้าจะให้ราษฎรมีประโยชน์ ให้เขาอยู่ได้ ให้ใช้วิธีปลูกไม้ 3 อย่าง แต่มีประโยชน์
4 อย่าง คือ ไม้ใช้สอย ไม้กินได้ ไม้เศรษฐกิจ โดยปลูกรองรับการชลประทานปลูกรับซับน�้า
และปลูกอุดช่วงไหลตามร่องห้วยโดยรับน�้าฝนอย่างเดียวประโยชน์ที่ 4 คือ ได้ระบบอนุรักษ์ดิน และน�้า...”
1) ลักษณะไม้ 3 อย่าง คือ
(1) ไม้ใช้สอยและเศรษฐกิจ เป็นชนิดไม้ที่ชุมชนน�าไปใช้ในการปลูกสร้างบ้านเรือน โรงเรือน
เครื่องเรือน คอกสัตว์ เครื่องมือในการเกษตร เช่น เกวียน คันไถ ด้ามจอบ เสียม และมีด รวมทั้งไม้ที่สามารถ
น�ามาท�าเป็นเครื่องจักรสาน กระบุง ตะกร้า เพื่อน�าไปใช้ในครัวเรือน และเมื่อมีพัฒนาการทางฝีมือก็สามารถ
จัดท�าเป็นอุตสาหกรรมครัวเรือน น�าไปจ�าหน่ายเป็นรายได้ของชุมชน ซึ่งเรียกว่า เป็นไม้เศรษฐกิจของชุมชน เช่น
มะขามป่า สารภี ซ้อ ไผ่หก ไผ่ไร่ ไผ่บง ไผ่ซาง มะแฟน สัก ประดู่ กาสามปีก จ�าปี จ�าปา พะยอม ตะเคียน เป็นต้น
