Page 151 - องค์ความรู้สู่ปีดินสากล 2558

ทานพิษณุ อัตถวิโรจน ที่เคยมาเลาเรื่องกําเนิดหมอดินอาสา วันนี้ทานก็จะกลับมาเติมเต็มในเรื่องการเกิด
กรมพัฒนาที่ดิน 1ดร.ณรงค ชินบุตร 1 ทานทํางานที่กรมพัฒนาที่ดินมาตั้งแตป 2511 หลังจากกอตั้งกรมฯ 5 ป

ฉะนั้น ทานก็จะเห็นการกอรางสรางตัวของกรมฯ คงตองมอบเวทีนี้ใหทานทั้งสาม และมีการถายทอด
ไปยังสํานักงานพัฒนาที่ดินเขตทุกเขต ขอกราบเรียนเชิญทานอธิบดีสนานฯ ผอ.พิษณุ และ ผอ.ณรงค เริ่มเขาสู
การเสวนา ขอบคุณมากครับ”
ทานอธิบดีสนาน ริมวานิช : ผมตอบรับเชิญใหมาพูด “กอเกิดกรมพัฒนาที่ดิน” ดวยเห็นวาเปนคน

เกาแกอยูในเวลานี้ ผานการรับรูเหตุการณที่เกิดขึ้นดวยตนเองอยูแลว ถึงเรื่องบุคคลที่ทําใหเกิดกรมพัฒนาที่ดิน
คือ ดร.บรรเจิด พลางกูร เปนหัวหนากองการกสิกรรมเคมี กรมกสิกรรม กระทรวงเกษตร อยูแลวในเวลานั้น
เมื่อมีกรมพัฒนาที่ดินเกิดขึ้น ไดดําเนินงานเปนอยางเดียวกับที่มีอยูในกองการกสิกรรมเคมี โดยโอนงานสํารวจ

ดินที่เปนแผนกสํารวจดิน และเจาหนาที่ซึ่งมีอยูเพียง 2-3 คนไปดวย ทิ้งแผนกสํารวจดิน ไวกับกองการกสิกรรม
เคมีตามเดิม ไปตั้งเปนกองสํารวจที่ดินขึ้น โอนงานอนุรักษดินและน้ําที่รัฐบาลสหรัฐอเมริกาชวยเหลืออยูไปหมด
ทั้งโครงการ และงานบํารุงดินที่ดําเนินการอยูกอน ไปสังกัดกองบริรักษที่ดิน กับงานตามโครงการสํารวจจําแนก
ประเภทที่ดินในกองการกสิกรรมเคมี ซึ่งเพิ่งเริ่มงานเมื่อป 2503 นั้นเองไปเปนกองจําแนกที่ดิน พรอมกับ
การตั้งกองขึ้นใหม เปนกองนโยบายที่ดิน โอนบุคลากรจากมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตรมาตั้งตนเปนงานใหม

อารัมภบทมาพอสมควร ขอเกริ่นนําเรื่องที่จะพูดกันในวันนี้ เมืองไทยเรามีความถนัดในการเพาะปลูก
มาตั้งแตกรุงสุโขทัย (เริ่มตั้งประเทศไทย) มีการสงเสริมการทําเกษตรสมัยกรุงศรีอยุธยาไดตั้งตําแหนง
ขุนเกษตราธิบดี เปนเสนาบดีกรมนา อันเปนหนึ่งในจัตุสดมภ เพื่อบริหารราชการแผนดินทางดานการเกษตร

ซึ่งมี เวียง วัง คลัง นา แลวเปลี่ยนมาเปนกระทรวงบวงกรมในสมัยรัชกาลที่ 5 หลังจากเสด็จกลับจากประพาส
ยุโรป ซึ่งกระทรวงเกษตรพานิชการเปนหนึ่งในกระทรวงที่ตั้งขึ้นใหม ตอมากระทรวงเกษตรพานิชการไดถูกยุบ
รวมเปนกรมเกษตรากร อยูในกระทรวงพระคลัง ในป พ.ศ. 2439
ในป พ.ศ.2442 กรมเกษตรากรโอนมาเปนกระทรวงเกษตราธิการ และไดตั้งกรมชางไหมขึ้น

ในป พ.ศ.2444 ดําเนินการเรื่องไหมกับการเพาะปลูก และในป พ.ศ.2451 กรมชางไหมเปลี่ยนชื่อไปเปน
กรมเพาะปลูก ตอมากรมเพาะปลูกในกระทรวงเกษตราธิการถูกโอนไปอยูในกรมตรวจกสิกรรม สังกัดกระทรวง
พาณิชยและคมนาคม
หลังเปลี่ยนแปลงการปกครองป พ.ศ.2475 ไดรวมกระทรวงเกษตราธิการกับ กระทรวงพาณิชยและ

คมนาคมเปนกระทรวงเดียวกัน เรียกวากระทรวงเศรษฐการ มีกรมตรวจกสิกรรม เปลี่ยนชื่อไปเปน กรมเกษตร
และเปลี่ยนชื่ออีกครั้งเปนกรมกสิกรรม อยูในกระทรวงเกษตร เมื่อป 2497
ในป พ.ศ.2485 กรมเกษตรรับโอนกองเกษตรศาสตรจากรมวิทยาศาสตร มาสังกัดเปนกองเกษตรเคมี
และเปลี่ยนชื่อเปนกองการกสิกรรมเคมี อยูในสังกัดกรมกสิกรรม เมื่อป พ.ศ.2497

ดร.บรรเจิด พลางกูร เปนนักเรียนทุน ก.พ. สอบแขงขันชิงทุนเลาเรียนไปศึกษาวิชาเคมีการเกษตร
จบปริญญาตรี - โท จากมหาวิทยาลัยคอรเนลล และวิชาชีวะเคมีจบปริญญาเอก จากมหาวิทยาลัยหลุยสเซียนา
สเตทยูนิเวอรซิตี้ สหรัฐอเมริกา เมื่อป พ.ศ.2482 - 90 เขารับราชการครั้งแรก ดํารงตําแหนงนักเกษตรตรี

กองพืชพันธุ กรมเกษตร กระทรวงเกษตราธิการ เมื่อป พ.ศ.2490 ไดปฏิบัติราชการมีความดีความชอบ
ดํารงตําแหนงหัวหนากองการกสิกรรมเคมี กรมกสิกรรม (เปลี่ยนชื่อกองและกรม ในป พ.ศ.2497)
ขณะนั้น กองการกสิกรรมเคมี แบงสวนราชการออกเปน 1)แผนกเคมีการกสิกรรม 2)แผนก
สํารวจดิน 3)แผนกวิเคราะหดิน 4)แผนกจุลินทรียดิน 5)แผนกวิจัยปุยและยากําจัดศัตรูพืช และมีโครงการ
บํารุงดินอยูแลวดวย (ประมาณป พ.ศ.2496) มีหนาที่ในการปฏิบัติงานเกี่ยวกับดานดินทางการเกษตร ที่เปน

สิ่งจําเปนตอการปลูกพืช ศึกษาถึงลักษณะการจัดการและใชประโยชน และการบํารุงรักษา เพื่อการคงอยูอยาง
ถาวรตลอดไป

148 องคความรูสูปดินสากล 2558