Page 9 - เอกสารวิชาการ การใช้อินทรียวัตถุปรับปรุงดินเค็มชายทะเล : เอกสารวิชาการสถาบันวิจัยพัฒนาเพื่อป้องกันการเป็นทะเลทรายและการเตือนภัย เลขที่ 30/02/48

1

บทที่ 1 ดินเค็มชายทะเล (Coastal saline soil)

1.1 การเกิดดินเค็มชายทะเล

ในประเทศไทยมีพื้นที่อยูติดกับชายทะเลทั้งหมดมีอยูประมาณ 24 จังหวัดกระจายตามภาค
ตางๆ คือภาคใต ภาคกลางและภาคตะวันออก จากการสํารวจของกรมพัฒนาที่ดินพบวามีพื้นที่ดินเค็ม

ประมาณ 3.6 ลานไร ซึ่งสวนใหญเคยเปนปาชายเลน แตภายหลังมีการตัดไม ถางปาเพื่อนํามาใชประโยชน

ทางเกษตรกรรม เชน เลี้ยงกุง ไมมีการปลูกปาชายเลนเพื่อทดแทน จึงทําใหดินเค็มแพรกระจายเขามาในเขต

ดานในแผนดิน

ดินเค็มชายทะเลเกิดจากอิทธิพลของน้ําทะเลที่ทวมถึงหรือเคยทวมถึงมากอน จะเปนตะกอน
น้ําทะเลหรือน้ํากรอยเนื่องจากมีเกลือละลายไดอยูหลายชนิด เกลือสวนใหญไดแก คลอไรดและซัลเฟตของ

โซเดียม แคลเซียมและแมกนีเซียมสะสมอยู จึงทําใหดินมีความเค็ม การแพรกระจายของดินเค็มจะแตกตาง

ไปตามชนิดของดิน ถาเปนทรายถึงรวนจะแพรกระจายไดรวดเร็วกวาที่เปนดินเหนียว ตลอดจนการขึ้นลงของ

น้ําทะเล ปริมาณและการกระจายตัวของน้ําฝน สภาพแวดลอมตางๆก็เกี่ยวของดวยทั้งสิ้น
พื้นที่ดินเค็มชายทะเลแบงออกเปน 2 สวนไดแก

1. บริเวณน้ําทะเลทวมถึง (active tidal flat) สภาพพื้นที่เปนที่ลุมน้ําทะเลทวมถึง วัตถุตน

กําเนิดดินเปนตะกอนน้ําทะเลและน้ํากรอย เนื้อดินผันแปรไปแลวแตพื้นที่ เชน เปนดินเหนียวหรือดินเหนียว

ปนทรายแปง
เนื้อดินในภาคตะวันออกและภาคใตสวนมากจะเปนเนื้อดินรวนเหนียวปนทรายแปง ดินรวน

และอาจเปนดินรวนปนทราย สวนในภาคกลางสวนใหญจะเปนดินเหนียว ดินมีความชื้นของดินและความเค็ม

สูง เปนดินที่มีการพัฒนาชั้นดินนอยเนื่องจากมีน้ําแชขังตลอดเวลาเปนดินใหมอายุนอยมีอัตราการสะสมวัตถุ

มากกวาการสูญเสีย มีชั้นดินที่แบงได 2 ชั้นคือ ชั้น A (A horizon) ซึ่งเปนดินชั้นบนและชั้น C เปนดินชั้นลาง

ดินชั้น A มีความหนาประมาณ 30 เซนติเมตร ดินมีสีน้ําตาลปนเทาหรือสีน้ําตาล พบจุดประคลายสีสนิมเหล็ก
กระจายทั่วไป จุดประเปนสารประกอบเหล็กออกไซด (Fe O , FeO) หรือไฮดรอกไซด (Fe(OH) ) เกิดจากการ
2 3
3
ที่เหล็กถูกเติมออกซิเจนในขณะที่ดินแหง สวนดินชั้น C เปนดินเลนสีเทาปนน้ําเงิน พืชพรรณที่พบขึ้นอยู

บริเวณนี้ไดแก พวกไมชายเลน เชน โกงกาง แสมขาว แสมดํา ลําพู โปรงขาว โปรงแดง ตาตุม ฝาด เปนตน

การใชประโยชนของพื้นที่บริเวณนี้ไดแก ปาชายเลน ทํานากุง เลี้ยงปลา บางแหงยกรองปลูกสวนมะพราว
เปนตน

2. บริเวณที่น้ําทะเลเคยทวมถึง (forมิลลิกรัมสมมูลยr tidal flat) เกิดจากตะกอนน้ําทะเล

และตะกอนน้ํากรอยมีความเค็มสูงเปนดินเหนียว บางแหงอาจพบชั้นของทรายและหอยในดินชั้นลาง ดินชั้น

บนมีสีน้ําตาลถึงเทาดํา การระบายน้ํา มีความสามารถในการอุมน้ําสูง ดินบางชุดนํามาใชประโยชนในทาง
เกษตร ไมมีปญหาเรื่องความเปนกรด เชน ดินชุดสมุทรปราการ แตดินบางชนิดพบจุดประสีน้ําตาลแดงปน

เหลืองและสีแดงและสีเหลืองฟางขาว ดินชนิดนี้จะมีปญหาเรื่องความเปนกรดของดิน เชน ชุดดินชะอํา