Page 33 - การประเมินผลสัมฤทธิ์กิจกรรมด้านการจัดระบบอนุรักษ์ดินและน้ำของกรมพัฒนาที่ดิน ประจำปีงบประมาณ 2566
P. 33
ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
นอกจากนี ยังมีมาตรฐานอนุรักษ์ดินและน ้าวิธีกลของกรมพัฒนาที่ดิน ดังนี
(1) คันดินมาตรฐาน ซึ่งได้ก้าหนดมาตรฐานของคันดินออกเป็น 6 แบบ ได้แก่ คันดินเบนน ้า
(diversion) คันดินเก็บกักน ้า (absorption bank) คันดินฐานกว้าง (broad based terrace) คันดินฐานแคบ
(narrow based terrace) และคันคูรับน ้าขอบเขา (hillside ditch) 2 ลักษณะที่ใช้กับพื นที่ที่มีความลาดเท
มากกว่า 35 เปอร์เซ็นต์ ทั งนี คันดินแต่ละแบบนั นผู้ใช้สามารถปรับรูปแบบของคันดินให้เหมาะสม
กับสภาพพื นที่ต่างๆ ได้ โครงสร้างมาตรฐานของคันดินแต่ละแบบ มีดังนี
มาตรการอนุรักษ์วิธีกล วิธีการปฏิบัติ
แบบที่ 1 คันดินเบนน ้า ใช้เพื่อป้องกันน ้าไหลบ่าลงสู่พื นที่เกษตรกรรม เหมาะกับพื นที่ที่มี
ความลาดเทไม่เกิน 15 เปอร์เซ็นต์ มีปริมาตรดินขุด-ถม ประมาณ
2.4 ลูกบาศก์เมตร
แบบที่ 2 คันดินเก็บกักน ้า ควรใช้กับพื นที่ดินร่วนปนทราย มีความลาดเทประมาณ 3-15
เปอร์เซ็นต์ ปริมาตรดินขุด-ถม ประมาณ 1.2 ลูกบาศก์เมตร
แบบที่ 3 เป็นคันดินฐานกว้าง ควรใช้กับพื นที่ดินร่วนปนทราย มีความลาดเทไม่เกิน 8 เปอร์เซ็นต์
ปริมาตรดิน ขุด-ถม ประมาณ 1.5 ลูกบาศก์เมตร
แบบที่ 4 เป็นคันดินฐานแคบ ควรใช้กับพื นที่ดินร่วนปนทรายที่มีความลาดเทประมาณ 3-15
เปอร์เซ็นต์ ปริมาตรดินขุด-ถม ประมาณ 0.6 ลูกบาศก์เมตร
แบบที่ 5 คันคูรับน ้าขอบเขา ควรใช้กับพื นที่ที่มีความลาดเทไม่เกิน 35 เปอร์เซ็นต์ ปริมาตรดิน
ขุด-ถม ประมาณ 0.3 ลูกบาศก์เมตร
แบบที่ 6 คันคูรับน ้าขอบเขา ควรใช้กับพื นที่ที่มีความลาดเทไม่เกิน 35 เปอร์เซ็นต์ ปริมาตรดิน
ขุด-ถม ประมาณ 0.2 ลูกบาศก์เมตร
(2) การปรับรูปแปลงนา ได้ก้าหนดลักษณะของการปรับปรุงแปลงนา เพื่อให้น้ามาใช้ประโยชน์
ทางการเกษตรได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยมี 3 ลักษณะ ดังนี
(2.1) การปรับรูปแปลงนาลักษณะที่ 1 เป็นคันดินที่สร้างขึ นโดยให้ระดับของคันดินอยู่ระดับ
เดียวกัน เน้นให้มีการปลูกข้าวแบบเดิม แต่ก้าหนดให้มีการปรับโครงสร้างให้มีคันดินเพิ่มขึ น วัตถุประสงค์เพื่อ
เก็บกักน ้าที่ไหลบ่ามาไว้เป็นช่วงๆ มีลักษณะเหมือนคันนา บนคันนาสามารถปลูกพืชชนิดต่างๆ ได้ ความสูงและ
ความกว้างของคันนาหรือคันดินจะผันแปรไปตามลักษณะดิน พื นที่ดินและลักษณะการใช้ประโยชน์ที่ดิน
ปริมาณน ้าฝนที่ตกลงมาหรือปริมาณน ้าที่จะเก็บกักหรือระบายออก
(2.2) การปรับรูปแปลงนาลักษณะที่ 2 เน้นการปลูกข้าวร่วมกับไม้ผลชนิดอื่นๆ เพื่อกักเก็บ
น ้า ระบายน ้าและส่งน ้า ท้าการปรับโครงสร้างแปลงนาให้มีร่องน ้าโดยการขุดดินท้าเป็นคูแล้วเอาดินนั น
มาทับถมเป็นคันดิน ร่องน ้าที่ขุดมีวัตถุประสงค์เพื่อเก็บกักน ้า ระบายน ้าและส่งน ้าในแปลงปลูก ส่วนบนคันดิน
ยังสามารถปลูกพืชเศรษฐกิจชนิดต่างๆ เพื่อเป็นทางเลือกให้กับเกษตรกร ความลึกและความกว้างของคู
ที่จะขุดดินขึ นมาถมเป็นคันดินจะผันแปรไปตามลักษณะดิน
(2.3) การปรับรูปแปลงนาลักษณะที่ 3 เป็นการเปลี่ยนแปลงการใช้ประโยชน์ที่ดิน
จากการท้านาเป็นการปลูกไม้ผลและไม้ยืนต้น โดยการขุดดินขึ นให้เป็นคูน ้าทั งสองด้าน แล้วน้าดินนั นมาถม
เป็นคันดิน วัตถุประสงค์เพื่อเก็บกักน ้าและระบายน ้าในพื นที่ราบและราบลุ่ม บนคันดินสามารถปลูกพืช
เศรษฐกิจ เช่น ไม้ผล ไม้ยืนต้นแบบแถวเดียว ขนาดของร่องปลูกไม้ผลจะผันแปรไปตามลักษณะดิน
การปรับรูปแปลงนาลักษณะนี สามารถออกแบบต่อเนื่องท้าเป็นแปลงใหญ่ๆ ได้
