Page 12 - การทำนายผลผลิตข้าวและข้าวโพดเนื่องมาจากการเปลี่ยนแปลงสภาพอากาศที่รุนแรง บริเวณพื้นที่สูงลุ่มน้ำแม่แจ่ม Crop Yield Projection at Mae Cham Sub Basin under Extreme Climate Change.

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน

2

มีล าต้นกลวงและแตกเป็นข้อเจริญเติบโตแบบแตกกอ ใบยาวเรียวสากคายเหมือนใบตะไคร้หรือใบหญ้าคา

ดอกออกเป็นช่อดอกรวมที่ปลายยอด เรียกว่า "รวงข้าว" ผลหรือเมล็ดเมื่อยังอ่อนจะมีสีเขียว เมื่อแก่จะมีสี
เหลืองทอง เมื่อพบรวงข้าวโผล่พ้นจากใบธงประมาณ 80 เปอร์เซ็นต์ ของแปลง ก าหนดให้เป็นวันออกดอก

เมื่อผ่านไปประมาณ 21 วัน ให้ระบายน้ าออกจากแปลงนา และจะสามารถเกี่ยวข้าวได้เมื่อผ่านไปประมาณ

28-30 วัน นับจากวันออกดอก ทั้งนี้ การปลูกข้าวมี 2 ลักษณะ คือ นาด าและนาหว่าน
นาด า คือ การปลูกข้าวโดยใช้ต้นกล้าปักด าลงไปในดิน โดยปักด าจับละ 3-5 ต้น ความลึกประมาณ

3-5 เซนติเมตร จะท าให้ข้าวแตกกอใหม่ได้เต็มที่ ควรท าเป็นแถวเป็นแนวซึ่งจะท าให้ง่ายต่อการก าจัดวัชพืช

การใส่ปุ๋ย การพ่นยาก าจัดโรคแมลง และยังท าให้ข้าวแต่ละกอมีโอกาสได้รับอาหารและแสงแดดอย่าง
สม่ าเสมอกัน ทั้งนี้ ระดับน้ าในการปักด า ควรมีระดับน้ าในนาน้อยที่สุด เพียงแค่คลุมผิวดิน เพื่อป้องกันวัชพืช

และประคองต้นข้าวไว้ไม่ให้ล้ม การควบคุมระดับน้ าหลังปักด าก็เป็นสิ่งจ าเป็นอย่างยิ่ง เพราะระดับน้ าลึกจะ
ท าให้ต้นข้าวแตกกอน้อย ซึ่งจะท าให้ผลผลิตต่ า ควรควบคุมให้อยู่ในระดับลึกประมาณ 10 เซนติเมตร เท่านั้น

ส าหรับระยะปักด าที่เหมาะสมขึ้นอยู่กับชนิดและพันธุ์ข้าว ได้แก่ พันธุ์ข้าวไม่ไวต่อช่วงแสงหรือข้าวนาปรัง เช่น

สุพรรณบุรี1 ชัยนาท1 พิษณุโลก2 สันป่าตอง1 ควรใช้ระยะปักด าระหว่างแถวและระหว่างกอ 20x20
เซนติเมตร หรือ 20x25 เซนติเมตร และพันธุ์ข้าวไวต่อช่วงแสงหรือข้าวนาปี เช่น เหลืองประทิว123 ปทุมธานี

60 ขาวดอกมะลิ105 กข15 กข6 ควรใช้ระยะปักด า 25x25 เซนติเมตร ส าหรับอายุกล้าที่เหมาะสมในการปัก
ด าขึ้นอยู่กับชนิดและพันธุ์ข้าว ได้แก่ พันธุ์ข้าวไม่ไวต่อช่วงแสง เช่น สุพรรณบุรี1 ชัยนาท1 พิษณุโลก2 ควรใช้

กล้าที่มีอายุประมาณ 20-25 วัน และพันธุ์ข้าวไวต่อช่วงแสง เช่น เหลืองประทิว123 ขาวดอกมะลิ105

ปทุมธานี60 กข15 กข6 ควรใช้กล้าที่มีอายุประมาณ 25-30 วัน
นาหว่าน คือ การปลูกข้าวโดยหว่านเมล็ดลงไปในนาที่เตรียมพื้นที่ไว้แล้วโดยตรง และควรหว่านให้

สม่ าเสมอทั่วแปลง เพื่อที่ต้นข้าวจะได้รับธาตุอาหาร แสงแดด และเจริญเติบโตสม่ าเสมอกัน ท าให้ได้ผลผลิต

สูง ส าหรับนาที่มีลักษณะเป็นดินทรายมีตะกอนน้อยหลังจากท าเทือกแล้วควรหว่านทันที กักน้ าไว้หนึ่งคืนแล้ว
จึงระบายออก จะท าให้ข้าวงอกและจับดินดียิ่งขึ้น การท านาหว่านน้ าตม จะต้องมีการดูแลให้ต้นข้าวงอกดีโดย

พิจารณาถึงพันธุ์ข้าว การใช้พันธุ์ข้าวนาปีซึ่งมีล าต้นสูง ควรจะท าการหว่านข้าวให้ล่า ให้อายุข้าวจากหว่านถึง

ออกดอกประมาณ 70-80 วัน เนื่องจากความยาวแสงจะลดลง จะท าให้ต้นข้าวเตี้ยลง เนื่องจากถูกจ ากัดเวลา
ในการเจริญเติบโตทางต้นและทางใบ ท าให้ต้นข้าวแข็งขึ้นและไม่ล้มง่าย ส าหรับข้าวที่ไม่ไวแสงหรือข้าวนา

ปรังไม่มีปัญหา เพียงแต่กะระยะให้เก็บเกี่ยวในระยะฝนทิ้งช่วง หรือหมดฝน หรือหลีกเลี่ยงไม่ให้ข้าวบางพันธุ์
เช่น ปทุมธานี1 ออกดอกในฤดูหนาว เป็นต้น ระดับน้ า การจะผลผลิตข้าวให้ได้ผลผลิตสูงการควบคุมระดับน้ า

เป็นสิ่งส าคัญ โดยเฉพาะตั้งแต่เริ่มหว่านจนข้าวแตกกอ ระดับน้ าไม่ควรเกิน 5 เซนติเมตร เมื่อข้าวแตกกอ
เต็มที่ ระดับน้ าอาจเพิ่มสูงขึ้นได้ เพื่อจะได้ไม่ต้องสูบน้ าบ่อย ๆ แต่ไม่ควรเกิน 10 เซนติเมตร เพราะถ้าระดับ

น้ าสูงจะท าให้ต้นข้าวที่แตกกอเต็มที่แล้ว เพิ่มความสูงของต้นและความยาวของใบ โดยไม่ได้ประโยชน์อะไร

เป็นเหตุให้ต้นข้าวล้ม เกิดการท าลายของโรคและแมลงได้ง่าย (ส านักงานพัฒนาการวิจัยการเกษตร, ม.ป.ป)
การเก็บเกี่ยวข้าว มีระยะเวลาที่เหมาะสม คือ 28-30 วัน หลังข้าวออกดอก การเก็บเกี่ยวในระยะนี้

ท าให้ได้ข้าวที่มีคุณภาพการสีดี ถ้าเก็บเกี่ยวเร็วหรือช้าเกินไปมีผลต่อคุณภาพเมล็ด คือ การเก็บเกี่ยวเร็วเกินไป

เมล็ดข้าวน้ าหนักเบา การสะสมแป้งไม่เต็มที่ ข้าวมีความชื้นสูง ถ้าลดความชื้นล่าช้า ท าให้ข้าวเสื่อมคุณภาพ มี