Page 11 - การทำนายผลผลิตข้าวและข้าวโพดเนื่องมาจากการเปลี่ยนแปลงสภาพอากาศที่รุนแรง บริเวณพื้นที่สูงลุ่มน้ำแม่แจ่ม Crop Yield Projection at Mae Cham Sub Basin under Extreme Climate Change.

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน

1

หลักการและเหตุผล

การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ (Climate Change) คือ การเปลี่ยนแปลงลักษณะอากาศเฉลี่ย

(Average Weather) ในพื้นที่หนึ่ง ลักษณะอากาศเฉลี่ย หมายความรวมถึง ลักษณะทั้งหมดที่เกี่ยวข้องกับอากาศ

เช่น อุณหภูมิ ฝน ลม เป็นต้น (กรมอุตุนิยมวิทยา, ม.ป.ป) จากข้อมูลส านักงานเศรษฐกิจการเกษตร พื้นที่
เพาะปลูกข้าวนาปีจังหวัดเชียงใหม่ ปี พ.ศ. 2556 - 2558 มีเนื้อที่ 477,417 456,116 383,246 ไร่ ตามล าดับ

จะเห็นว่าพื้นที่เพาะปลูกข้าวนาปีในจังหวัดเชียงใหม่ลดลง เนื่องจากช่วงต้นฤดูฝน ในเดือนพฤษภาคมถึง

มิถุนายน ปี พ.ศ. 2558 ปริมาณฝนสะสมทั้งปีมีค่าต่ ากว่าค่าเฉลี่ยปกติเกือบทุกภาค ท าให้เกษตรกรปลูกข้าว
ล่าช้า บางพื้นที่ไม่สามารถปลูกข้าวนาปีได้ ประกอบกับราคามีแนวโน้มลดลง เกษตรกรบางส่วนจึงปรับเปลี่ยน

ไปปลูกพืชอื่นเช่นเดียวกับพื้นที่เพาะปลูกข้าวโพดจังหวัดเชียงใหม่มีแนวโน้มลดลง ในปี พ.ศ. 2556 - 2558 มี

เนื้อที่ 192,378 189,443 185,477 ไร่ ตามล าดับ เนื่องจากประสบปัญหาภัยแล้ง ฝนทิ้งช่วง (ส านักงานเศรษฐกิจ
การเกษตร, 2558) จะเห็นได้ว่าการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศนี้ส่งผลกระทบต่อภาคการเกษตรอย่างมาก

เนื่องจากการท าเกษตรกรรมต้องพึ่งพิงปัจจัยจากธรรมชาติในการเจริญเติบโตของพืชผล จากการเปลี่ยนแปลง
สภาพอากาศนี้จึงควรมีการท านายผลผลิตพืชในอนาคตเพื่อศึกษาผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงสภาพ

ภูมิอากาศต่อการลดลงหรือเพิ่มขึ้นของผลผลิต โดยใช้โปรแกรม AquaCrop เวอร์ชัน 5 ท านายผลผลิตข้าว

และข้าวโพด ในปี พ.ศ. 2573 และ 2603 ของจังหวัดเชียงใหม่ บริเวณลุ่มน้ าแม่แจ่มตอนล่าง เพื่อเป็น
แนวทางในการแก้ไข การปรับตัวของเกษตรกรเพื่อให้ด ารงอยู่ได้อย่างยั่งยืนต่อไป

วัตถุประสงค์

เพื่อศึกษาผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศต่อการลดลงหรือเพิ่มขึ้นของผลผลิตข้าว
และข้าวโพด โดยใช้โปรแกรม AquaCrop เวอร์ชัน 5 ท านายผลผลิต ในปี พ.ศ. 2573 และ 2603

การตรวจเอกสาร

อ าเภอแม่แจ่ม จังหวัดเชียงใหม่ มีพื้นที่ทั้งหมดประมาณ 2,733 ตารางกิโลเมตร คิดเป็นพื้นที่

1,708,289 ไร่ อยู่ในลุ่มน้ าหลัก 2 ลุ่มน้ า คือ ลุ่มน้ าปิงและลุ่มน้ าสาละวิน โดยมีพื้นที่ลุ่มน้ าสาขาที่ครอบคลุม
พื้นที่ส่วนใหญ่ของอ าเภอ คือ ลุ่มน้ าแม่แจ่มตอนล่างและลุ่มน้ าแม่แจ่มตอนบน โดยมีพื้นที่ 859,160 และ

845,843 ไร่ ตามล าดับ (ส านักงานจังหวัดเชียงใหม่, 2558) จากรายงานผลส ามะโนการเกษตร พ.ศ. 2556

พบว่า อ าเภอแม่แจ่ม มีจ านวนผู้ถือครองท าการเกษตรมากที่สุดในจังหวัดเชียงใหม่ โดยมีจ านวนเกษตรกร
10,468 ราย และมีเนื้อที่ถือครองท าการเกษตรทั้งสิ้น 184,648 ไร่ แบ่งออกเป็น พืชไร่ 119,537 ไร่ ข้าว

42,140 ไร่ พืชผัก 17,378 ไร่ พืชยืนต้นและไม้ผล 4,021 ไร่ และยางพารา 990 ไร่ ตามล าดับ (ส านักงาน
สถิติแห่งชาติ, 2558)

1. ข้าว
ข้าวมีชื่อสามัญ Rice ชื่อวิทยาศาสตร์ Oryza sativa L. ชื่อวงศ์ POACEAE ลักษณะทั่วไป เป็นพืช

น้ าล้มลุกเขตร้อน ชอบขึ้นในที่ดินเหนียวมีน้ าท่วมขัง มีบางพันธุ์ที่สามารถขึ้นได้ในที่ดอนเรียกว่า "ข้าวไร่" ข้าว