Page 10 - เทคโนโลยีการจัดการดินเพื่อการผลิตเมล็ดพันธุ์มันแกวที่มีปริมาณและคุณภาพที่ดีที่เหมาะสมในดินทราย จังหวัดมหาสารคาม

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน

8

ผิวหนังเพื่อลดอาการระคายเคือง ผื่นคัน รักษาแผล แผลผุพอง เปนหนองบริเวณผิวหนังได การปลูกมันแกวมัก
ปลูกเพื่อการเก็บผลผลิตจากสวนหัวเพื่อนํามาใชประโยชนเปนหลัก สวนเมล็ดพบเพียงบางพื้นที่ที่ตองการเก็บ

เมล็ดสําหรับเปนเมล็ดพันธุ และการนําเมล็ดไปใชประโยชนในเรื่องยาตางๆ

ประโยชนในการปองกันกําจัดศัตรูพืช โดยสถาบันวิจัยวิทยาศาสตร และเทคโนโลยีแหงประเทศไทย พบ

สารสกัดจากเมล็ดมันแกวที่มีสาร rotenone และ saponins ออกฤทธิ์ฆาแมลงได นอกจากนั้นมีการนําผงเมล็ด
มันแกวบดใหละเอียด 0.5-1 กิโลกรัม ละลายน้ํา 20-30 ลิตร และแชทิ้งไว 2 วัน แลวนํามากรองเอาสารละลาย
ฉีดพนพืชผัก โดยผสมน้ํา 1:5 พบวา สามารถกําจัดเพลี้ย และหนอนหลายชนิดได สวนของใบมีสารพิษ
glycoside ชื่อ pachyrrhizin ออกฤทธิ์คลายสาร derris ในหางไหล ใชเปนยาเบื่อปลา สุนัข และมีพิษตอโค
และกระบือ รวมถึงสัตวกินพืชทุกชนิด

คุณคาทางอาหารของผลมันแกวนั้นประกอบดวยน้ํา 90.5% โปรตีน 0.9% คารโบไฮเดรต 7.6% (วิกิพี
เดีย, 2549) ไมมีเสนใยอาหารโดยรสหวานนั้นมาจาก oligofructose ซึ่ง inulin ในรางกายของมนุษย ไมสามารถ

เผาผลาญได ดังนั้นมันแกวจึงเหมาะสําหรับผูเปนโรคเบาหวาน (สํานักงานขอมูลสมุนไพร, 2536) หรือ ผูควบคุม
น้ําหนัก มันแกวควรเก็บในที่แหง อุณหภูมิระหวาง 12-16 องศาเซลเซียสถาอุณหภูมิต่ํากวานี้จะทําใหสวนรากช้ํา
ได ถาเก็บรักษาถูกวิธีสามารถอยูไดนานถึง 1-2 เดือน การเก็บรักษามันแกวที่ดีวิธีหนึ่ง คือ ไมขุดขึ้นจากดิน วิธีนี้

จะสามารทิ้งหัวมันแกวไวในดินไดอีกประมาณ 2-3 เดือน โดยไมใหน้ํา หัวจะไมเสีย เพียงแตแหงไปบางและจะมี
ระหวานมากขึ้น (วิกิพีเดีย, 2549)

ประเทศไทยมีการปลูกมันแกวอยูทั่วทุกภาค ในป 2556 มีพื้นที่ปลูกมันแกวทั้งหมด 8,708 ไร ผลผลิต
16,876 ตัน โดยภาคกลางปลูกในพื้นที่ 2,454 ไร จังหวัดที่ปลูกมากที่สุด เชน สระบุรี ลพบุรี เปนตน ภาคเหนือ
ปลูกในพื้นที่ 2,340 ไร จังหวัดที่ปลูกมากที่สุด เชน พะเยา นาน นครสวรรค เชียงใหม เปนตน ภาค
ตะวันออกเฉียงเหนือปลูกในพื้นที่ 2,334 ไร จังหวัดที่ปลูกมากที่สุด เชน มหาสารคาม นครพนม ศรีสะเกษ

อุบลราชธานี เปนตน ภาคใตปลูกในพื้นที่ 815 ไร ปลูกมากที่สุดในจังหวัดนครศรีธรรมราช (จันทรสุดา และคณะ,
ม.ป.ป.) ปจจุบันจังหวัดมหาสารคามใชพันธุเบาหัวเล็ก จากการสํารวจขอมูลการปลูกมันแกวจังหวัดมหาสารคาม
ป 2549/2550 ของศูนยวิจัยและพัฒนาการเกษตรจังหวัดมหาสารคาม พบวาปจจุบันมีพื้นที่ปลูกประมาณ 2,100
ไร มีผลผลิตอยูที่ 3-5 ตันตอไร (อนุชา และคณะ, 2554)

การเก็บเกี่ยวที่เหมาะสมสําหรับการรับประทานหัวสดประมาณ 90-120 วัน ดานการผลิตและผลตอบแทน

การปลูกมันแกวพบวา เกษตรกรสามารถผลิตมันแกวไดผลผลิตเฉลี่ย 3.6 ตันตอไร โดยมีตนทุนเฉลี่ยประมาณ
5,308 บาทตอไร คิดเปนอัตราสวนผลตอบแทนตอการลงทุนรวมตอไร (Benefit Cost Ratio : BCR) เทากับ 2.07
ในกรณีที่จําหนายในลักษณะเหมาแปลง และเทากับ 8.13 ในกรณีที่นําผลผลิตไปตั้งนั่งรานจําหนายเอง สวนอายุ
การเก็บเกี่ยวที่แตกตางกันของมันแกวไมมีผลตอการเจริญเติบโตทางลําตนมากนัก แตมีผลอยางยิ่งตอขนาด และ
ปริมาณของผลผลิต โดยเฉพาะอยางยิ่งในชวงอายุประมาณ 30 วันขึ้นไปหลังปลูก มันแกวจะเริ่มสะสมแปงและ

น้ําตาล ในสวนของปริมาณแปง และองคประกอบทางเคมีของมันแกวที่อายุเก็บเกี่ยวตางกัน พบวาอายุเก็บเกี่ยวที่
ตางกันไมมีผลตอปริมาณแปงในหัวมันแกว แตมีผลตอองคประกอบทางเคมี เชน ปริมาณน้ําตาล ฟรุกแตน
ปริมาณโปรตีน ไขมัน และตอคุณภาพแปง (อนุชา และคณะ, 2554)