Page 12 - เทคโนโลยีการจัดการดินเพื่อการผลิตเมล็ดพันธุ์มันแกวที่มีปริมาณและคุณภาพที่ดีที่เหมาะสมในดินทราย จังหวัดมหาสารคาม

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน

10

(2551) การปลูกมันแกวแบบยกรองในจังหวัดมหาสารคาม ใชระยะปลูก 10x10 เซนติเมตรสวนการศึกษาของ
และพรทิพย (2551) พบวา เนื้อที่ 1 ไร ใชเมล็ดพันธุประมาณ 8 กิโลกรัม หรือประมาณครึ่งถัง

ผูผลิตเมล็ดพันธุพืช สามารถเก็บเกี่ยวและลดความชื้นของเมล็ดดวยวิธีการที่เหมาะสม จะทําใหไดเมล็ด
พันธุที่มีคุณภาพ หรือทางตรงกันขามถาปลอยใหเมล็ดที่สุกแกแลวไวในแปลงปลูกนานเทาใด คุณภาพของเมล็ด

พันธุยิ่งลดลงมากเทานั้น ดังนั้นจึงตองเก็บเกี่ยวเมล็ดพันธุออกจากแปลงปลูกใหเร็วที่สุดหลังจากการสุกแกถึงระยะ
ที่สามารถเก็บเกี่ยวได การเก็บเกี่ยวเมล็ดพันธุที่ดีจะตองมีการสูญเสียทั้งในดานปริมาณและคุณภาพที่นอย คือ มี
เมล็ดตกหลนสูญหายนอย เมล็ดที่เก็บเกี่ยวไดแตกหักและบอบช้ํานอย เวลาที่เหมาะสม เมล็ดมีความชื้นพอเหมาะ
มีความงอกและความแข็งแรงสูง การผลิตเมล็ดพันธุใหมีคุณภาพนั้นตองใสใจดูแลรักษาตั้งแตเริ่มปลูก เพราะถา
หากการจัดการในแปลงปลูกไมเหมาะสมจะทําใหเมล็ดพันธุมีคุณภาพต่ําตั้งแตในแปลงปลูก

โดยทั่วไปพืชแตละชนิดและแตละพันธุจะมีอายุการเก็บรักษาเมล็ดพันธุยาวนานตางกัน ซึ่งมีขอแตกตางใน
เรื่องพันธุกรรม รูปรางลักษณะ โครงสราง และองคประกอบทางเคมีทําใหเมล็ดพืชมีชวงอายุหรือธรรมชาติที่จะ

เก็บรักษาไวไดแตกตางกัน โดยเมล็ดที่มีองคประกอบสวนใหญเปนพวกแปงและน้ําตาล เชน ขาว ขาวโพด ขาว
ฟางและขาวสาลี สามารถเก็บรักษาไวไดนานกวาเมล็ดที่มีองคประกอบสวนใหญเปนพวกน้ํามัน เชน ถั่วเหลือง ถั่ว
ลิสง และทานตะวัน ดังตารางตอไปนี้ (บุญมี, 2558) เมล็ดมันแกว ประกอบไปดวยน้ํามันที่ใชบริโภคไดรอยละ

20.5-28.4 ผลการวิเคราะหเมล็ดประกอบดวยความชื้นรอยละ 6.7 โปรตีนรอยละ 26.7 น้ํามันรอยละ 27.3
คารโบไฮเดรตรอยละ 20.0 เสนใยรอยละ 7.0 เถารอยละ 3.68 เนื่องจากเมล็ดมีน้ํามันซึ่งคลายน้ํามันจากเมล็ด
ฝาย น้ํามันจากเมล็ดมันแกวจึงใชบริโภคได

ความงอกของเมล็ดพันธุที่เก็บรักษาไวในสภาพอุณหภูมิหองในรัฐมิสซิสซิปป ประเทศสหรัฐอเมริกา

อายุการเก็บรักษา (เดือน)
ชนิดพืช
0 6 12 18 24 30

ถั่วแขก 93 96 96 90 92 90
ขาวโพดไร 98 98 96 96 90 85
ผักกาดหอม 96 90 82 68 21 2
หอม 96 90 42 6 0 0

ถั่วลิสง (กะเทาะเปลือก) 96 93 60 5 0 0
ผักกาดขาว 98 98 98 98 95 92

ขาว 94 92 94 93 90 88
ขาวฟาง 96 96 93 86 82 78
ถั่วเหลือง 96 94 85 60 42 0
แตงโม 98 98 96 65 90 88

ที่มา: ดัดแปลงจาก Delouche (1973)

การลดความชื้นของเมล็ดพันธุมีความสําคัญหลังจากการเก็บเกี่ยวเมล็ดพันธุออกจากแปลงปลูก กอนการ
นวด กะเทาะ หรือระหวางการปรับปรุงสภาพของเมล็ดพันธุ การลดความชื้นจะทําใหการหายใจของเมล็ดพันธุ