Page 29 - แผนบริหารจัดการป้องกันการชะล้างพังทลายของดินและฟื้นฟูพื้นที่เกษตรกรรมด้วยระบบอนุรักษ์ดินและน้ำ ลุ่มน้ำห้วยศาลจอด อำเภอสว่างแดนดิน จังหวัดสกลนคร
P. 29
ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
13
2) ข้อมูลทรัพยากรดินปัญหา
การจัดท าข้อมูลและแผนที่ดินปัญหาหรือสภาพปัญหาดินทางการเกษตร มาตราส่วน
1:25,000 ในพื้นที่ลุ่มน้้ำห้วยศำลจอด จังหวัดสกลนคร ตามขั้นตอน ดังนี้
(1) การศึกษาและวิเคราะห์ข้อมูลดินเพื่อการจ าแนกตามลักษณะและสมบัติดินประจ าชุดดิน
จ าแนกประเภทและความรุนแรงของดินปัญหาต่อการผลิตพืช ตามปัญหาที่เกิดจากสภาพธรรมชาติและ
จากการใช้ที่ดิน รวมถึงดินที่มีปัญหาเล็กน้อยที่เป็นข้อจ ากัดทางการเกษตร
(2) การจัดท าแผนที่ดินปัญหาและประเมินความรุนแรงของดินปัญหาในพื้นที่ด าเนินการเพื่อ
น าไปใช้ในแก้ไข ฟื้นฟู และป้องกันการชะล้างพังทลายของดิน รวมถึงก าหนดมาตรการด้านการอนุรักษ์ดิน
และน้ าเพื่อการใช้ที่ดินทางการเกษตรได้อย่างยั่งยืน
การประเมินสถานภาพทรัพยากรน้ าส าหรับน าไปใช้ในการประเมินการชะล้างพังทลายของดิน
จัดท าแผนการใช้ที่ดิน ก าหนดมาตรการป้องกันการชะล้างพังทลายของดินและอนุรักษ์ดินและน้ า การ
ประเมินปริมาณน้ าผิวดินที่ไหลจากพื้นผิวดินสู่ร่องน้ า ล าห้วย คลองและแม่น้ า โดยอาศัยการค านวณจาก
ปริมาณน้ าฝนที่ตกลงมาบนพื้นที่หนึ่งๆ แล้วถูกดูดซับลงไปเก็บกักไว้ในดิน และระเหยไปในอากาศ น้ าที่
เหลือจากกระบวนการต่างๆ เหล่านี้ จะไหลลงสู่ร่องน้ า ล าห้วย คลองและแม่น้ าต่อไป อัตราการไหลและ
ปริมาณน้ าขึ้นอยู่กับปัจจัยหลายอย่าง เช่น ความรุนแรง ปริมาณน้ า ทิศทางลม ลักษณะความลาดเทของ
พื้นที่ประสิทธิภาพการเก็บกักน้ าบนผิวดิน การใช้ที่ดิน สมบัติของดิน และขนาดของพื้นที่รับน้ า ทั้งนี้
เพื่อให้ได้ฐานข้อมูลที่สอดคล้องกับหลักการส าคัญของการอนุรักษ์ดินและน้ าที่เป็นการรักษาความชุ่มชื้นใน
ดิน การเก็บกักน้ าไหลบ่าบนผิวดินไว้ใช้ในพื้นที่ เพื่อประโยชน์สูงสุดตามศักยภาพของพื้นที่บริเวณนั้น ๆ ใน
ขณะเดียวกันจะต้องระบายน้ าส่วนเกินทิ้งไปในพื้นที่ที่ควบคุมได้ เพื่อไม่ให้เกิดความเสียหายกับพื้นที่
โดยเฉพาะการกัดเซาะพังทลายของดิน จึงก าหนดการประเมินศักยภาพภาพปริมาณน้ าท่า ดังนี้
1) การค านวณปริมาณน้ าท่า ด้วยวิธี Reginal Runoff equation (Lanning-Rush,2000) โดย
อาศัยความสัมพันธ์แบบรีเกรซชั่น (regression) ระหว่างปริมาณน้ านองสูงสุดเฉลี่ยและพื้นที่รับน้ าฝนจาก
ข้อมูลสถานีวัดน้ าในลุ่มน้ าต่าง ๆ ในลุ่มน้ าขนาดใหญ่ เพื่อหาปริมาณน้ าท่าเฉลี่ยที่จุดต่าง ๆ ในลุ่มน้ า ดัง
สมการ
=
เมื่อ คือปริมาณน้ านองสูงสุดรายปีเฉลี่ย (ลูกบาศ์กเมตร/วินาที)
คือพื้นที่รับน้ าฝน(ตารางกิโลเมตร)
, คือค่าคงที่ค านวณจากกราฟ
2) การค านวณปริมาณน้ าท่าโมเดล ในพื้นที่ที่มีจ านวนและความซับซ้อนของข้อมูลมาก
สามารถใช้ซอฟแวร์แบบจ าลอง SWAT (SWAT model software) ในการจ าลองสถานการณ์ได้SWAT
model เป็นการจ าลองกระบวนการทางอุทกวิทยา โดยใช้สมการสมดุลน้ าดังสมการ
