Page 45 - การจัดระบบอนุรักษ์ดินและน้ำในพื้นที่โครงการอนุรักษ์ดินและน้ำในพื้นที่เสี่ยงภัยต่อดินถล่ม บ้านนาหมัน หมู่ที่ 4 ตำบลแม่จริม อำเภอแม่จริม จังหวัดน่าน

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
32

พังทลายชนิดนี้ถ๎าเกิดในที่ราบ เม็ดดินก็จะไปไมํได๎ไกลนัก แตํถ๎าเกิดบนพื้นที่ลาดเขาจะถูกน้้าไหลบํา
หน๎าดินพัดพาไป อยํางไรก็ตาม การกัดกรํอนในลักษณะประเด็นนี้เป็นจุดเริ่มต๎นของการสูญเสียดินที่
คํอยเป็นคํอยไป และมักไมํคํอยมีคนสนใจกันมากนัก

2) การชะล๎างพังทลายแบบผิวผําน (sheet erosion) เม็ดดินที่ถูกกัดชะ โดย
กระบวนการชะล๎างพังทลายแบบนี้ นับเป็นแหลํงดินและตะกอนที่จะถูกพัดพาเคลื่อนที่ออกไปจาก

พื้นที่ลาดเขาโดยแรงน้้าไหลบําหน๎าดิน ซึ่งไหลเอํอเหนือผิวดินเป็นแผํนบาง ๆ อัตราการถูกพัดพาลงสูํ
ที่ต่้าขึ้นอยูํกับความหนาของแผํนน้้าไหลบําหน๎าดินเป็นส้าคัญ ขนาด รูปรําง และความหนาของ

ตะกอนก็มีสํวนอยูํมากในการที่จะถูกพัดพาไปได๎มากหรือน๎อย ซึ่งการกัดกรํอนในลักษณะนี้เห็นได๎
ยาก และชาวไรํมักไมํคํอยได๎สังเกตุเห็น การกัดกรํอนแบบนี้ท้าให๎เสียหน๎าดินที่มีสีด้านับเป็นสํวนที่มี

ความอุดมสมบูรณ๑ของดินเป็นอยํางมาก เพราะมีอินทรียวัตถุสูง การปลํอยให๎มีการกัดกรํอนเชํนนี้
เกิดขึ้นบํอย ๆ จะท้าให๎ผลผลิตของพืชลดลง ในขณะเดียวกันก็จ้าเป็นต๎องลงทุนหาปุ๋ยมาใสํทดแทน
มากขึ้น

3) การชะล๎างพังทลายแบบรํองริ้ว (rill erosion) การชะล๎างพังทลายในลักษณะนี้
เกิดจากน้้าไหลบําหน๎าดินรวมกันเป็นทางน้้าเล็ก ๆ แล๎วกัดเซาะลงไปในเนื้อดิน แตํเนื่องจากความ

คงทนของดินแตกตํางกันไป ประกอบกับแผํนน้้าไหลบําหน๎าดินยังไมํหนามากนัก การกัดกรํอนจึง
เป็นไปในลักษณะรํองตื้นขนาดเล็ก กระจายทั่วผิวหน๎าดิน ปกติรํองขนาดเล็กดังกลําวจะมีแนวเกือบ

เป็นเส๎นตรงยาวติดตํอกันไป และขนานกันไปเป็นริ้ว ๆ รํองดังกลําวนี้ตื้นจนสามารถปรับให๎หายไปได๎
โดยการไถพรวนแบบธรรมดา ความรุนแรงของกระบวนเคลื่อนย๎ายในกรณีนี้ มีความรุนแรงมากกวํา

ที่เกิดในลักษณะการชะล๎างพังทลายแบบผิวผําน การชะล๎างพังทลายแบบรํองริ้วนี้มีหน๎าดินบางสํวน
จะสูญเสียไป แตํเมื่อใดเกิดรํองริ้วแล๎ว และไมํมีการปรับผิวหน๎าดินใหมํ น้้าในรํองริ้วก็จะกัดกรํอนริ้ว
นี้ให๎ลึก และกว๎างจนถึงชั้นลํางได๎อยํางรวดเร็ว

4) การชะล๎างพังทลายแบบรํองลึก (gully erosion) การชะล๎างพังทลายของดิน
ลักษณะนี้เกิดขึ้น เนื่องจากไมํได๎มีการป้องกัน หรือปรับปรุงหน๎าดินที่มีลักษณะการชะล๎างพังทลาย

แบบรํองริ้ว ปลํอยให๎น้้าฝนและน้้าไหลบําหน๎าดินกัดกรํอนลึกลงไปเรื่อย ๆ รํองริ้วจึงขยายตัวขึ้นเป็น
รํองลึกลงไปถึงดินชั้นลําง การเกิดการชะล๎างพังทลายของดินแบบรํองลึกนี้ขึ้นอยูํกับปริมาณน้้าไหล
ในรํองในลักษณะการกัดชะและการเคลื่อนย๎ายดิน รูปตัดของรํองลึกนี้มักเป็นตัว U หรือ ตัว V

แล๎วแตํชนิดของดิน การชะล๎างพังทลายแบบรํองลึกนี้ยากที่จะปรับหน๎าดินใหมํด๎วยเครื่องไถพรวน
ชนิดใด ต๎องเสียเวลาและลงทุนมากในการที่จะควบคุมให๎กลับสูํสภาพที่ใช๎ประโยชน๑ได๎ดีเชํนเดิม

5) การชะล๎างพังทลายแบบเลื่อนไหล (mass soil movement) การชะล๎าง
พังทลายของดินแบบเลื่อนไหลนี้ เป็นการเคลื่อนของมวลดิน หรือหินบนที่ที่มีความลาดชันสูง

เนื่องจากแรงถํวงของโลก และความแตกตํางของความชื้นของมวลสารชนิดเดียวกัน หรือคนละชนิด
กัน การพังทลายแบบนี้อาจเกิดตามธรรมชาติได๎ แตํกิจกรรมของมนุษย๑มักเป็นตัวเรํงและกํอให๎เกิด

การชะล๎างพังทลายแบบนี้มากกวําธรรมชาติได๎