Page 53 - คู่มือการวิเคราะห์ดินทางเคมีเพื่อประเมินความอุดมสมบูรณ์ของดิน
P. 53
ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
45
นี้ ความเป็นประโยชน์ของฟอสฟอรัสที่พืชสามารถน าไปใช้ประโยชน์ได้จะลดลง เนื่องจากฟอสเฟตจะ
ถูกตรึงโดยท าปฏิกิริยากับแคลเซียมและแมกนีเซียมและคาร์บอเนตของธาตุทั้งสอง เกิดเป็น
สารประกอบที่ละลายน้ ายาก
โพแทสเซียม ความเป็นประโยชน์ของโพแทสเซียมจะมีความสัมพันธ์กับค่าพีเอช
เช่นเดียวกับธาตุอาหารอื่น ในดินที่เป็นกรดรุนแรงระดับความเป็นประโยชน์ของโพแทสเซียมจะ
ค่อนข้างต่ า ทั้งนี้เนื่องจากในสภาพดังกล่าวโพแทสเซียมจะถูกชะละลายออกไปจากดินได้ง่าย การใช้
ปูนในดินกรดเพื่อยกระดับพีเอชของดินให้สูงขึ้นจะท าให้โพแทสเซียมถูกชะละลายได้น้อยลง เนื่องจาก
+
3+
แคลเซียมไปลดความเป็นกรดของดิน โดย K ไล่ที่ Ca ได้ง่ายกว่า H หรือ Al ท าให้ตัวมันเองถูก
2+
+
ดูดซับอยู่ที่อนุภาคดิน ดังนั้นปริมาณโพแทสเซียมที่ถูกชะละลายไปโดยน้ าจึงน้อยลง อย่างไรก็ตามการ
ใส่ปูนมากเกินไปจะท าให้เกิดการขาดโพแทสเซียมในดินได้ เพราะแคลเซียมจากปูนจะเข้าแทนที่
โพแทสเซียมแลกเปลี่ยนได้จนโพแทสเซียมแลกเปลี่ยนได้เหลืออยู่น้อย (คณาจารย์ภาควิชาปฐพีวิทยา,
2548)
(2) ธาตุอาหารรอง
แคลเซียมและแมกนีเซียม ดินที่มีความเป็นกรดอย่างรุนแรงจะมีปริมาณธาตุทั้งสองนี้ต่ า
มาก เพราะจะถูกชะละลายออกไปจากดินได้ง่ายมาก โดยทั่วไปดินจะมีระดับแคลเซียมและ
แมกนีเซียมอย่างเพียงพอต่อการเจริญเติบโตของพืช เมื่อดินมีค่าพีเอชอยู่ระหว่าง 5.5-8.5 ถ้าต่ าหรือ
สูงกว่านี้พืชก็อาจแสดงอาการขาดธาตุอาหารทั้งสองให้ปรากฏได้ ส าหรับดินที่มีพีเอชสูงกว่า 8.5
มักจะมีระดับแคลเซียมต่ า ทั้งนี้เนื่องจากดินซึ่งมีพีเอชระดับนี้แคตไอออนแลกเปลี่ยนได้ ส่วนใหญ่ใน
ดินจะเป็นโซเดียม ถ้าดินมีระดับโซเดียมแลกเปลี่ยนได้มากกว่า 40-50 เปอร์เซ็นต์ แล้วปัญหาที่เกิดขึ้น
คือพืชขาดแคลเซียมและแมกนีเซียม แล้วยังเป็นพิษเนื่องจากโซเดียมมากเกินไปอีกด้วย
(3) จุลธาตุอาหาร
เหล็ก ในดินทีมีค่าพีเอชต่ า (pH <5.0) เหล็กจะละลายได้ง่ายมาก เมื่อพีเอชมีค่าสูงขึ้น
ปริมาณเหล็กที่ละลายน้ าได้ก็จะลดลง ดังนั้นในดินที่มีพีเอชสูง เช่น ชุดดินลพบุรี ซึ่งมีค่าพพีเอช
ประมาณ 7.2 พืชที่ปลูกจะแสดงอาการขาดธาตุเหล็ก แต่ส่วนใหญ่ในดินจะมีเหล็กเพียงพอกับการ
เจริญเติบโตของพืช ถ้าไม่ใช่ดินทรายและดินเนื้อปูน
แมงกานีส ละลายได้ง่ายเมื่อดินเป็นกรด ถ้าดินมีแมงกานีสมากอาจเป็นอันตรายต่อพืชที่
ปลูกเช่นเดียวกันกับเหล็ก เมื่อพีเอชของดินสูงขึ้นความสามารถในการละลายได้จะลดลงและจะน้อย
มากเมื่อพีเอชใกล้เป็นกลางหรือเป็นด่างเล็กน้อย ในดินที่มีพีเอช 6.5 ขึ้นไปอาจเกิดปัญหาการขาด
แมงกานีส แต่ปกติแล้วถ้าไม่ใช่ดินทรายซึ่งมีปริมาณแมงกานีสต่ า ปริมาณแมงกานีสจะเพียงพอ
ถึงแม้ว่าพีเอชของดินจะเป็นกลางก็ตาม
ทองแดง ละลายได้ง่ายเมื่อดินเป็นกรดและละลายยากขึ้นเมื่อดินพีเอชเป็นกลางหรือเป็น
ด่าง ถึงแม้ความเป็นประโยชน์ของทองแดงจะเกี่ยวข้องกับระดับพีเอช แต่ไม่มีผลรุนแรงถ้าดินนั้นมี
ทองแดงเพียงพอ แต่ถ้าดินมีทองแดงอยู่ในดินน้อย พืชอาจจะขาดทองแดงได้ ส าหรับดินอินทรีย์ ข้าว
จะแสดงอาการขาดทองแดงอย่างเห็นได้ชัด และมีเมล็ดลีบเป็นจ านวนมาก
สังกะสี ละลายได้ง่ายเมื่อดินเป็นกรดและมีพีเอชต่ ามาก แต่เมื่อพีเอชของดินสูงขึ้น
สังกะสีในดินจะละลายน้ าได้น้อยลง พืชดูดกินสังกะสีได้ยากขึ้น แต่เมื่อพีเอชของดินสูงขึ้นมากกว่า 7.0
