Page 27 - องค์ความรู้สู่ปีดินสากล 2558

ศูนยศึกษาการพัฒนาอันเนื่องมาจากพระราชดําริเปนสวนหนึ่งในหลายๆ ภารกิจดานการพัฒนา
พื้นที่ดิน ที่พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว ทรงไดรับรางวัลนักวิทยาศาสตรดินเพื่อมนุษยธรรม และอีกหลายๆ

รางวัล หากไปศึกษาคนควาเรื่องศูนยศึกษาการพัฒนาทั้ง 6 ศูนยใหดีก็จะเห็นวา ทั้ง 6 ศูนยเปนเรื่องของการ
พัฒนาลุมน้ํายอยๆ ทุกแหง ใหมีน้ํา มีปาตนน้ํา มีการพัฒนาทรัพยากรดิน และมีการบริหารจัดการ ไมวาจะ
ปลูกพืช เลี้ยงสัตว และการประมง ทุกศูนยฯ จะเหมือนกัน เพียงแตสภาพปญหาแตกตางกัน เชน
ทางภาคเหนือซึ่งมีปญหาปาตนน้ํา ตองเนนการปลูกปา ที่สกลนครมีสภาพปาเสื่อมโทรม ตองสงวนปา

เพิ่มแหลงน้ําและแกปญหาดินเค็มบางสวนที่พิกุลทองดินเปนพรุ ตองมีการแยกใหชัดวาตรงไหนที่ตองอนุรักษไว
หามแตะตอง และตรงไหนที่ตองพัฒนา ตัวอยางที่เห็นชัดเจนคือที่บานยูโย ซึ่งทานอธิบดีกรมพัฒนาที่ดิน
คนปจจุบัน ไดบรรยายพิเศษในคราวที่แลว ที่หวยทรายคือปาเกาที่เปนเขตราชนิเวศ ตอนหลังก็ถูกบุกรุกปลูก

สัปปะรด ดินก็ตื้น ดินเสื่อมโทรม ที่คุงกระเบนเปนการพัฒนาชายฝงที่เปนแหลงตนกําเนิดสัตวน้ําจะดูแลรักษา
อยางไร ที่เขาหินซอนนี่คือพลิกทะเลทราย จะตองฟนฟูสภาพดินอยางไรใหทําการเกษตรได เปนตน

การบริหารศูนยศึกษาการพัฒนาเขาหินซอน แรกๆ ไมไดใชชื่อวาศูนยศึกษา เปนเพียงโครงการซึ่งดูแล
โดยกองๆ หนึ่งในสภาพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ เนื่องจากเปนการกอตั้งศูนยศึกษาการพัฒนาแหงแรก

จึงใหนําหนวยงานที่เกี่ยวของมารวมดําเนินงานในพื้นที่ในลักษณะผสมผสาน มี กรมวิชาการเกษตร กรมสงเสริม
สหกรณ กรมสงเสริมการเกษตร กรมปาไม กรมประมง กรมปศุสัตว กรมชลประทาน กรมพัฒนาชุมชน
กรมโยธาธิการ วิทยาลัยเกษตรและเทคโนโลยี ฉะเชิงเทรา และมีหนวยงานนอกศูนยฯ โดยมีกรมพัฒนาที่ดิน
เปนหนวยงานหลักประสานการทํางานในรูปคณะกรรมการ ขอดี คือ หนวยงานจากหลายกระทรวงไดเขามา

ปฏิบัติงานรวมกัน กระทรวงเกษตรและสหกรณพัฒนาดานการเพาะปลูก กระทรวงมหาดไทยพัฒนาอาชีพ
กระทรวงศึกษาธิการ กอตั้งวิทยาลัยเกษตรกรรม โดยสรางหลักสูตรไมใหเหมือนวิทยาลัยเกษตรทั่วๆ ไป
แตตองการเนนใหมีการลงมือปฏิบัติจริง พระองคทานทรงพัฒนาทั้งคนและงาน พัฒนาตั้งแตขาราชการ โดย

พยายามฝกใหพวกเราคิดและทํางานรวมกันใหได มีลําดับขั้นตอนในการทํางาน ไมชิงดีชิงเดน ไมแยงกัน
ทํางาน หากทุกหนวยงานทํางานประสานกันได มีความตั้งใจที่จะทํา เขาใจกัน ก็จะขับเคลื่อนงานไดงาย
ทานไดเนนเรื่องนี้ สําหรับ ขอเสีย นั้นคือธรรมชาติของคน จะตางคนตางอยู ไมประสานกันและมีการ
กระทบกระทั่งกัน ชิงดีชิงเดน แยงกันทําแลวงานก็ลมเหลว การมีคณะกรรมการหลายคณะเปนลักษณะที่
เรียกวา “มากหมอมากความ ทํางานไมได” งานไมกาวหนาเนื่องจากปญหาเรื่องคน จะเห็นไดวาศูนยศึกษาการ

พัฒนาแหงอื่นๆ ที่ตั้งในภายหลังจะไมมีหนวยงานมากเหมือนที่ ศูนยศึกษาการพัฒนาเขาหินซอน

พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวฯ ทรงเสด็จพระราชดําเนินมาที่ศูนยศึกษาการพัฒนาเขาหินซอน
ในป 2522 2523 และ 2527 หลังจากนั้นก็ไมเสด็จติดตอกันเปนเวลา 13 ป จนกระทั่งป 2540
ชวงระยะเวลาตั้งแต ป 2527 – 2540 ที่คณะเจาหนาที่ที่บริหารศูนยศึกษาการพัฒนาเขาหินซอนรอที่จะรับ

เสด็จพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวฯ นั้น ทางคณะกรรมการก็พยายามสรางความรวมมือ ทบทวนกระแส
พระราชดํารัส และลงมือปฏิบัติตามใหครบถวน ตามลําดับขั้นตอนที่ทรงแนะนํา 5 เรื่อง ทั้งนี้ มี 4 เรื่องที่
ปฏิบัติไดครบเกือบสมบูรณ คือ การพัฒนาสภาพแวดลอม ดิน น้ํา ปาไม การทดลอง วิจัย สาธิต การสราง
แหลงศึกษาเรียนรูการพัฒนาและแหลงพักผอนหยอนใจ การสรางพิพิธภัณฑธรรมชาติที่มีชีวิต จนกระทั่ง

เมื่อวันที่ 23 เมษายน 2540 พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวเสด็จพระราชดําเนินไปทอดพระเนตรสภาพพื้นที่
ศูนยศึกษาการพัฒนาเขาหินซอน อีกครั้ง (ภาพที่ 3) ซึ่งขั้นตอนการพัฒนาพื้นที่เขาหินซอนที่พระบาทสมเด็จ
พระเจาอยูหัวทรงแนะนําไว มีดังนี้

24 องคความรูสูปดินสากล 2558