Page 62 - แนวทางการศึกษาดินตัวแทนหลักสำหรับพัฒนาการเกษตรของประเทศไทย

- 55 -

เกี่ยวข้องกับชายฝั่งทะเลที่มีการอิ่มตัวด้วยน้ําอย่างถาวรหรืออยู่ใต้น้ํา มีกลิ่นก๊าซไฮโดรเจนซัลไฟด์หรือก๊าซ
ไข่เน่า นอกจากนี้ยังอาจพบซัลไฟด์ในบริเวณพื้นที่ดอนที่เป็นแหล่งสะสมของซัลเฟอร์ภายใต้กระบวนการทาง

ธรณีวิทยาซึ่งจะไม่มีกลิ่นของซัลไฟด์ ตัวอย่างของดินที่มีวัตถุต้นกําเนิดดินที่มาจากการสะสมของถ่านหิน ได้แก่
ลิกไนต์
yy ชั้นสะสมยิปซั่มเด่นชัด เป็นชั้นที่มียิปซั่มสะสมอยู่ ซึ่งอาจเป็นยิปซั่มที่ถูกแปรสภาพมา จะใช้

สัญลักษณ์นี้เมื่อมียิปซั่มเป็นปริมาณมาก ไม่น้อยกว่าร้อยละ 50 โดยปริมาตร ทั้งที่มาจากกระบวนการทางดิน
หรือกระบวนการทางธรณีวิทยา ชั้นที่มียิปซั่มตามปกติจะมีสีออกขาว (ค่า value 7-9.5 และค่า chroma น้อย
กว่าหรือเท่ากับ 4)

4.4 การศึกษาสัณฐานวิทยา

การศึกษาสัณฐานวิทยาของดิน เป็นการศึกษาลักษณะและสมบัติของดินในสนาม ซึ่งเป็นลักษณะที่
สามารถสังเกตเห็นได้ง่าย ชัดเจน และสามารถวัดในเชิงปริมาณได้ การศึกษาสัณฐานวิทยาของดินเป็น

ประสบการณ์เฉพาะตัว ขึ้นกับความสามารถของแต่ละบุคคล
1. ข้อควรปฏิบัติก่อนการศึกษา

1. ตามปกติการศึกษาสัณฐานวิทยาของดินและการเก็บตัวอย่างดินจะใช้เวลามาก โดยทั่วไปไม่น้อย
กว่า 3-4 ชั่วโมง ดังนั้นควรเตรียมร่มขนาดใหญ่หรือเต็นท์ เพื่อช่วยป้องกันแสงแดด ฝน ความร้อน และช่วยใน
การถ่ายภาพ บางครั้งอาจเตรียมเก้าอี้ โต๊ะสนาม เสื่อ เพื่ออํานวยความสะดวกในการปฏิบัติงาน และหาก
สถานที่ศึกษาและเก็บตัวอย่างดินอยู่ห่างไกลจากแหล่งชุมชน ควรเตรียมอาหาร น้ําดื่ม และอุปกรณ์ต่างๆ ให้

เรียบร้อย เพื่อช่วยประหยัดเวลาในการทํางาน สําหรับการศึกษาหน้าตัดดินที่เป็นดินน้ําขัง การใส่กางเกงขาสั้น
จะสะดวกและคล่องตัวในการปฏิบัติงาน และควรเตรียมชุดสําหรับเปลี่ยนภายหลังจากเสร็จการทํางานด้วย

2. สําหรับการศึกษาสัณฐานวิทยาผ่านหน้าตัดดินที่เป็น road cut อาจต้องเตรียมบันไดหรือเก้าอี้
สําหรับช่วยในการปฏิบัติงาน ทั้งการถ่ายภาพและการเก็บตัวอย่างดิน ซึ่งจะทําให้สะดวกมากยิ่งขึ้น
3. ศึกษาสัณฐานวิทยาของชุดดินผ่านตัวอย่างหน้าตัดดิน ภายหลังจากที่แจกแจงชั้นกําเนิดต่างๆ

ของดินแล้ว โดยการใช้พลั่ว เสียม หรือมีด ช่วยในการเก็บตัวอย่างดินที่เป็นตัวแทนที่เหมาะสมในแต่ละชั้นดิน
ประมาณ 1-2 กิโลกรัม ในลักษณะที่ยังมีโครงสร้างปรากฏอยู่ หลีกเลี่ยงการเก็บตัวอย่างดินบริเวณรอยต่อของ
แต่ละชั้นดิน หรือบริเวณที่ได้รับอิทธิพลจากปัจจัยภายนอก เช่น สิ่งมีชีวิตต่างๆ

4. นําตัวอย่างดินตัวแทนขึ้นมาวางบริเวณด้านหลังของหลุม พร้อมกับจัดเรียงตัวอย่างดินตัวแทน
ตามชั้นกําเนิดดินให้มีระยะห่างกันพอเหมาะ อาจใช้แผ่นไม้จากกล่องเก็บแท่งตัวอย่างหน้าตัดดิน หรือแผ่น
พลาสติกรองตัวอย่างดิน ทั้งนี้เพื่อความสะดวกและเป็นระเบียบ ป้องกันการปนเปื้อน ตัวอย่างดินนี้ใช้ศึกษา

สัณฐานวิทยาของดินอย่างละเอียด ทั้งทางด้านสีดิน เนื้อดิน ชิ้นส่วนหยาบที่ปนในชั้นดิน การยึดตัวของดิน
ลักษณะบนผิวหน้าภายในดิน สิ่งสะสมเข้มข้นในดิน ปฏิกิริยาของดิน ซึ่งหากเกิดข้อสงสัยหรือตัวอย่างดินไม่
เพียงพอ ก็จะสามารถพิจารณาหรือเก็บตัวอย่างดินเพิ่มเติมจากหน้าตัดดินได้ทันที

5. การศึกษาชั้นดิน ความลึกของชั้นดินจากผิวหน้าดิน โครงสร้างของดิน ช่องว่างในดิน รากพืช
ลักษณะอื่นๆ ขอบเขตของชั้นดิน ให้ศึกษาและตรวจสอบขณะที่ปฏิบัติงานในหลุมเป็นหลัก ซึ่งจะสะดวก
คล่องตัว และเห็นภาพพจน์ของดินนั้นได้อย่างชัดเจน อาจถ่ายภาพลักษณะพิเศษที่พบในดินเพิ่มเติมจากการ
ถ่ายภาพหน้าตัดดิน เช่น ลักษณะที่พบในโครงสร้างดิน สิ่งเจือปนในเนื้อดิน