Page 81 - การประเมินคุณภาพดินเพื่อการเพิ่มประสิทธิภาพการจัดการพื้นที่ ทางการเกษตรที่มีอัตราการชะล้างพังทลายสูงโดยใช้เทคนิคนิวเคลียร์ จังหวัดกาญจนบุรี Assessing soil quality and enhance crop productivity through agriculture management using nuclear techniques in the area of erosion in Kanchanaburi province.

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน

75

210
2. การประเมินการชะลางพังทลายของดินดวยใชเทคนิคทางนิวเคลียรไอโซโทป Pbex
ผลการศึกษาปริมาณการชะลางพังทลายของดินเพื่อเปรียบเทียบพื้นที่เกษตรกรรม โดยใชวิธีการ
ประเมินดวยเทคนิคทางนิวเคลียรไอโซโทป ดวยนิวไคลดกัมมันตรังสีของธาตุตะกั่ว 210 ( Pb) สามารถแบง
210
ประเภทการประเมินออกเปน 2 ประเภทคือ

210
1) การประเมินปริมาณและความเขมขนของ Pb ในแนวตั้งหรือแนวลึก (Vertical distribution) ซึ่ง
เปนการอธิบาย การสูญเสียธาตุอาหารพืชลงสูชั้นดินลางหรือการชะละลาย (soil leaching) ซึ่งเปนการสูญเสีย
หนาดินและธาตุอาหารพืชที่ละลายน้ําไดจากดินเนื่องจากฝนและระบบชลประทาน โดยปริมาณความเขมขนของ
2
210 Pb จะอยูในหนวย Becquerels ตอ kilogram (Bq/kg) และ Becquerels ตอ square meter (Bq/m ) โดย
จะรายงานออกมาตามระดับความลึกแตละระดับ (0-10 10-20 และ 20-30 เซนติมเตร) ตามแตละชวงระยะเวลา
ของการเก็บตัวอยางดิน
210
2) การประเมินปริมาณและความเขมขนของ Pb ในแนวราบหรือแนวตัดขวางความลาดเท
(Horizontal distribution) เปนการศึกษาการชะลางพังทลายของดินของพื้นที่ตามตําแหนงความลาดชัน
ประเภทตาง ๆ โดยสามารถประเมินอัตราการชะลางพังทลายของดิน (Soil redistribution rate; SRD) ที่

ประกอบดวย บริเวณที่มีการกัดกรอนหรือสูญเสียดิน (Gross erosion) หมายถึง บริเวณที่มีการเคลื่อนยายของ
มวลดิน และบริเวณที่มีการทับถมของตะกอนดิน (Gross deposition) หมายถึง บริเวณที่มีการสะสมหรือรวมตัว
กันของมวลดิน ดังนั้น การประเมินในรูปแบบนี้จะคํานวณโดยการใชสมการ Mass balance model II ของ
210
Walling และ He (1999) โดยใชความแตกตางของปริมาณ Pb inventories ที่พบในพื้นที่นั้น ๆ เปนตัวแปร
210
2
หลัก ชลประทาน โดยปริมาณความเขมขนของ Pb จะคํานวณจากหนวย Bq/kg และ Bq/m ใหออกมาเปน
ปริมาณการสูญเสียดินในหนวย ตัน ตอ เฮคตาร ตอ ป (t/ha/yr)
จากการอธิบายรายละเอียดขอมูลขางตน สามารถรายงานผลการศึกษาได ดังนี้

210
2.1 Vertical distribution and concentration of Pbex in the study area
210
จากการเก็บตัวอยางดินครั้งที่ 1 (เดือนเมษายน) ดังตารางที่ 24 พบวา คาเฉลี่ยความแรงรังสี Pb ตอ
ดิน 1 กิโลกรัม (Bq/kg) มีความแตกตางกันของ ปจจัยดานความลึกของดินและปจจัยดานความลาดชัน อยางมี
นัยยะสําคัญทางสถิติ ที่ระดับความเชื่อมั่น 0.05
210
210
คาเฉลี่ยความแรงรังสี Pb เมื่อเปรียบเทียบกับระดับความลึกของดิน รายงานไดวา ปริมาณ Pb
ปริมาณสูงที่สุดที่ระดับผิวหนาดิน และมีปริมาณที่ลดลงตามความลึกของดินที่มากขึ้น กลาวคือ พื้นที่ปลูกพืช
210
ทั่วไปที่ไมมีการจัดการดินใด ๆ มีคาเฉลี่ยปริมาณ Pb เทากับ 28.967 25.553 และ 16.891 Bq/kg ที่ระดับ
ความลึก 0-10 10-20 และ 20-30 เซนติเมตร ตามลําดับ พื้นที่ปายางพาราที่ไมมีการรบกวนหนาดิน มีคาเฉลี่ย
210
ปริมาณ Pb เทากับ 28.519 26.560 และ 21.100 Bq/kg ที่ระดับความลึก 0-10 10-20 และ 20-30
210
เซนติเมตร ตามลําดับ และพื้นที่เพาะปลูกพืชที่มีการจัดระบบอนุรักษดินและน้ํา มีคาเฉลี่ยปริมาณ Pb เทากับ
27.645 23.142 และ 13.271 Bq/kg ที่ระดับความลึก 0-10 10-20 และ 20-30 เซนติเมตร ตามลําดับ
210
คาเฉลี่ยความแรงรังสี Pb เมื่อเปรียบเทียบกับประเภทของความลาดชัน พบวา พื้นที่ศึกษาทั้งสาม
210
แหลง มีการสะสมของปริมาณ Pb ในบริเวณ Toeslope มากที่สุด (30.280 28.111 และ 33.049 Bq/kg ณ
บริเวณ Toeslope ของพื้นที่เพาะปลูกทั่วไป พื้นที่ปายางพารา และ พื้นที่จัดระบบอนุรักษฯ ตามลําดับ) โดย
210
เรียงลําดับปริมาณ Pb จากสูงที่สุดไปต่ําที่สุด ตามความลาดชันแตละบริเวณได ประกอบดวย พื้นที่เพาะปลูก
210
ทั่วไป เรียงลําดับปริมาณ Pb ไดคือ Toeslope > Footslope > Backslope > Shoulder > Summit พื้นที่
210
ปายางพารา เรียงลําดับปริมาณ Pb ไดคือ Toeslope > Shoulder > Backslope > Summit >
210
Footslope และพื้นที่จัดระบบอนุรักษฯ เรียงลําดับปริมาณ Pb ไดคือ Toeslope > Shoulder >
Backslope > Footslope > Summit