Page 19 - ผลกระทบจากการเผาตอซังและไม่ไถพรวนต่อสมบัติดินเพื่อ การปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์บนพื้นที่สูง จังหวัดเชียงใหม่ Effects of Burning and No-tillage on Soil Properties forMaize Production on Upland in Chiang Mai Province.

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน

7

4.2 การอนุรักษ์น้ำ ทรัพยากรน้ำมีความสำคัญเหมือนกับทรัพยากรดินดังนั้นกิจกรรมการอนุรักษ์น้ำ

จึงต้องมีการดำเนินการควบคู่กันไป
หลักการอนุรักษ์น้ำ

- ลดการป้องกันการสูญเสียน้ำโดยการระเหยของน้ำบนผิวดิน

- เพิ่มแหล่งกักเก็บน้ำเพื่อให้ดินมีความชุ่มชื้นนานที่สุด
- ให้มีการใช้น้ำอย่างประหยัดและเกิดประโยชน์สูงสุด

จากรายงานของกรมพัฒนาที่ดิน (2538) ได้ระบุว่าในปี พ.ศ. 2524 มีพื้นที่ดินที่เกิดปัญหาการ

ชะล้างพังทลายในระดับความรุนแรงมาก มีพื้นที่ 107.69 ล้านไร่ พื้นที่ดังกล่าวกระจายอยู่ตามภาคต่าง ๆ
ของประเทศ ที่พบมากที่สุด คือ บริเวณที่มีความลาดชันทางภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และภาค

ตะวันออก ซึ่งพื้นที่เหล่านี้ส่วนใหญ่เป็นป่าไม้ที่ถูกบุกรุกถากถางเพื่อขยายพื้นที่ทำการเพาะปลูก ในปี พ.ศ.
2538 มีพื้นที่ดินที่เกิดปัญหาการชะล้างพังทลายเพิ่มขึ้นเป็น 134.54 ล้านไร่ ซึ่งพื้นที่จำเป็นต้องมีการจัดการ

โดยวิธีการอนุรักษ์ดินและน้ำ

4.3 วิธีการอนุรักษ์ดินและน้ำ คือ วิธีการที่นำมาใช้ในพื้นที่หนึ่งโดยมีวัตถุประสงค์เพื่อยับยั้งหรือ
ชะลออัตราการชะล้างพังทลายของดิน โดยอาศัยหลักการสำคัญ คือ เมื่อฝนตกลงมาในที่ใดที่หนึ่งจะพยายาม

ให้มีการเก็บกักน้ำไว้ ณ ที่นั้นเพื่อให้น้ำไหลซึมลงไปในดินเป็นประโยชน์แก่พืชที่ปลูก ซึ่งแบ่งได้เป็น 2 วิธีคือ
4.3.1 วิธีการอนุรักษ์ดินและน้ำโดยใช้ระบบพืช

เป็นการใช้พืชพวกตระกูลถั่วบำรุงดิน หญ้าเลี้ยงสัตว์หรือหญ้าธรรมชาติปลูกเป็นแถบ

ขวางความลาดเทของพื้นที่เพื่อดักตะกอนดินและน้ำและช่วยปรับปรุงบำรุงดิน มีหลายวิธีการได้แก่
1) การปลูกพืชคลุมดิน (Cover cropping) เป็นการปลูกหญ้าหรือพืชตระกูลถั่วคลุมดิน

ซึ่งเมื่อปลูกแลวจะปกคลุมผิวหน้าดินช่วยควบคุมการชะล้างพังทลายของดินและปรับปรุงบำรุงดิน เพื่อปองกัน

เม็ดฝนมิให้กระทบผิวดินโดยตรง และลดการชะล้างผิวหน้าดินเพื่อเพิ่มอินทรียวัตถุในดินและปรับปรุงสมบัติ
ทางกายภาพของดินควบคุมวัชพืช และช่วยปรับสภาพแวดล้อมบริเวณปลูกพืชให้เหมาะสม โดยเฉพาะในการ

ปลูกคลุมดินในสวนไม้ผล และเหมาะสำหรับปลูกบนพื้นที่ที่มีความลาดชันสูงเกิน 20 เปอร์เซ็นต์ และเป็นดิน

เลวใช้ปลูกพืชเศรษฐกิจไม่คุ้มค่าก็ควรปลูกหญ้าและพืชตระกูลถั่วคลุมดิน
2) การคลุมดิน (Mulching) เป็นการใช้วัสดุต่าง ๆ คลุมดินเพื่ออนุรักษ์ดินและน้ำ เช่น

เศษซากพืช ฟางข้าว หรือวัสดุอื่น ๆ เช่น พลาสติก กระดาษ เพื่อลดปริมาณน้ำไหล่บ่าและลดการสูญเสียดิน
ควบคุมวัชพืชและลดค่าใช้จ่ายในการกำจัดวัชพืชควบคุมอุณหภูมิดิน เพิ่มอินทรียวัตถุในดิน และลดการระเหย

น้ำจากผิวดินทำให้ดินสามารถเก็บความชื้นไวในดินได้ยาวนานขึ้น ใช้ได้ทุกกรณีแล้วแต่วัตถุประสงค์ของการ

นำไปใช้ เช่น ใช้เป็นวัสดุคลุมดินกับพืชผักไมผล และ พืชไร่ เป็นต้น
3) การปลูกพืชปุ๋ยสด (Green manure cropping) เป็นการปลูกพืชตระกูลถั่วเพื่อไถ

กลบคลุกเคล้ากับดินเพื่อปรับปรุงสมบัติทางกายภาพ ทางเคมีและชีวภาพของดินเพิ่มปริมาณธาตุอาหารในดิน
โดยเฉพาะอย่างยิ่งธาตุไนโตรเจน เมื่อปลูกพืชตระกูลถั่วเป็นพืชปุ๋ยสด และลดการชะล้างพังทลายของดินใช้

เพื่อการปรับปรุงบำรุงดิน เช่นใช้ร่วมกับการปลูกพืชหมุนเวียน และการปลูกพืชแซม

4) การปลูกพืชสลับเป็นแถบ (Strip cropping) เป็นแถบการปลูกพืชที่มีระยะปลูกถี่และ