Page 18 - ผลกระทบจากการเผาตอซังและไม่ไถพรวนต่อสมบัติดินเพื่อ การปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์บนพื้นที่สูง จังหวัดเชียงใหม่ Effects of Burning and No-tillage on Soil Properties forMaize Production on Upland in Chiang Mai Province.

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน

6

ขณะที่การไถพรวนมากเกินความจำเป็น เป็นการเร่งให้อินทรียวัตถุในดินสลายตัวอย่างรวดเร็ว

ก่อให้เกิดแผ่นแข็งที่ผิวหน้าดิน (soil crust) และชั้นดานไถพรวน (plow pan) (Van Doren and Triplett,
1979; Anusontpornperm et al., 2005; Elder and Lal, 2007) ทำให้อัตราการซาบซึมนํ้าของดินลดลง

เกิดน้ำไหลบ่าหน้าผิวดินเพิ่มขึ้น จึงทำให้เกิดการสูญเสียธาตุอาหารไปกับตะกอนดินโดยเฉพาะฟอสฟอรัสทำ

ให้ดินเสื่อมโทรมลงทั้งทางด้านกายภาพและความอุดมสมบรูณ์ ผลผลิตพืชในครั้งต่อๆ มาจึงลดลง (Pagliai et
al., 2004; Haene et al., 2008) ปัจจุบันมีการส่งเสริมให้ทำการเกษตรแบบไม่มีการไถพรวน (no tillage)

หรือการไถพรวนเพียงเล็กน้อย (minimum tillage) หรือการทิ้งเศษซากพืชบนผิวดินซึ่งจะช่วยลดระยะเวลา

ในการเตรียมดินและประหยัดค่าใช้จ่ายโดยการที่มีเศษซากพืชคลุมดินจะช่วยลดการระเหยของนํ้าที่ผิวดิน
และช่วยลดแรงปะทะของนํ้าฝน (รังสิต, 2538; Unger, 1994) เพิ่มความคงทนของเม็ดดินและความสามารถ

ในการอุ้มน้ำส่งผลให้สมบัติทางกายภาพของดินดีขึ้น (Dam et al., 2004) และลดการเกิดนํ้าไหลบ่าหน้าผิว
ดิน นอกจากนี้จะยังเพิ่มจำนวนช่องว่างขนาดใหญ่และเพิ่มความต่อเนื่องของช่องว่างจึงทำให้นํ้าซึมผ่านหน้า

ตัดดินเร็วขึ้น (ธวัชชัย และคณะ, 2537; Thomas et al., 1973; Tyler and Thomas, 1977) แต่ส่งเสริมให้

ไนโตรเจนและโพแทสเซียมเกิดการสูญหายโดยกระบวนการชะละลายได้ง่ายโดยเฉพาะในดินที่มีเนื้อหยาบ
(Angle et al., 1993) ในขณะที่ความเป็นประโยชน์ของไนโตรเจนอาจถูกจำกัดภายใต้ระบบที่มีเศษซากพืช

เหลือที่ผิวดินเนื่องจากเศษซากพืชที่ปกคลุมผิวดินหากมีค่าอัตราส่วนคาร์บอน-ไนโตรเจนสูง จะทำให้
ไนโตรเจนไม่เพียงพอต่อกิจกรรมของจุลินทรีย์ดิน จึงทำให้จุลินทรีย์เหล่านี้ใช้ไนโตรเจนที่มีอยู่ในดิน จึงส่งผล

ให้พืชแสดงอาการขาดไนโตรเจนในช่วงแรกของการเจริญเติบโต นอกจากนี้เศษซากพืชที่ปกคลุมผิวดินจะช่วย

ลดอุณหภูมิที่ผิวดินลง ส่งผลให้อัตราการงอกของเมล็ดตํ่า(Swan et al., 1994) อย่างไรก็ตามการปลูก
ข้าวโพดในดินเนื้อหยาบที่พบในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทยมักประสบปัญหาเรื่องการขาดนํ้าได้

ง่ายของพืช และการสูญเสียธาตุปุ๋ยออกไปจากเขตรากพืชอย่างรวดเร็ว ดังนั้นการศึกษานี้จึงมีวัตถุประสงค์

เพื่อศึกษาการตอบสนองของผลผลิตข้าวโพดภายใต้การไถพรวนดินแบบปกติและแบบอนุรักษ์ 3 วิธีการ และ
ผลของวิธีการไถพรวนที่มีต่อสมบัติดิน ซึ่งน่าจะเกิดประโยชน์ต่อการเลือกใช้วิธีการไถพรวนที่เหมาะสมสำหรับ

การปลูกข้าวโพดในดินเนื้อหยาบ โดยพิจารณาจากผลผลิตที่ได้รับและสมบัติดินที่เปลี่ยนแปลงไปในทางที่ดีขึ้น

4.การอนุรักษ์ดินและน้ำ

การอนุรักษ์ดินและน้ำคือ การใช้น้ำหรือการจัดการทรัพยากรดินและน้ำอย่างมีประสิทธิภาพ โดย
ป้องกันการชะล้างการพังทลายของดิน และการใช้ประโยชน์ที่ดินให้สามารถทำการเกษตรได้ตลอดไป

4.1 การอนุรักษ์ดิน เพื่อรักษาความสามารถในการผลิตของดินให้ยืนนานและเพิ่มผลผลิตต่อหน่วย

เนื้อที่ดิน
หลักการอนุรักษ์ดิน

- ลดอัตราการกัดกร่อนของดิน
- เพิ่มหรือรักษาระดับปริมาณของธาตุอาหารและอินทรียวัตถุในดินให้อยู่ในระดับที่

เหมาะสมปรับปรุงโครงสร้างของดินให้อยู่สภาพที่เหมาะสม

- ทำให้สามารถใช้น้ำอย่างประหยัด