Page 36 - แผนบริหารจัดการป้องกันการชะล้างพังทลายของดินและฟื้นฟูพื้นที่เกษตรกรรมด้วยระบบอนุรักษ์ดินและน้ำ ลุ่มน้ำห้วยศาลจอด อำเภอสว่างแดนดิน จังหวัดสกลนคร

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน

20

การประเมินคุณภาพที่ดินด้านกายภาพเป็นการวิเคราะห์ศักยภาพของหน่วยที่ดินต่อการใช้

ประโยชน์ที่ดินประเภทต่าง ๆ ในระดับการจัดการที่แตกต่างกัน วิธีการประเมินคุณภาพที่ดินมีหลายวิธี
คณะท างานฯ สพข.5 ได้เลือกใช้วิธีการประเมินคุณภาพที่ดินตามหลักการของ FAO Framework ซึ่งมี

จ านวน 2 รูปแบบ แต่ในการประเมินคุณภาพที่ดินเบื้องต้นจะท าการประเมินเพียงด้านเดียว คือ การ
ประเมินทางด้านคุณภาพ เป็นการประเมินเชิงกายภาพว่าที่ดินนั้นๆมีความเหมาะสมมากหรือน้อยเพียงใด

ต่อการใช้ที่ดินประเภทต่าง ๆ โดยศึกษาการประเมินคุณภาพดินร่วมกับประเภทการใช้ที่ดินที่ได้ก าหนด

เป็นตัวแทนการเกษตรกรรมหลักในลุ่มน้ าสาขา การวิเคราะห์ได้ค านึงถึงปัจจัยที่มีผลต่อการเจริญเติบโต
ของพืชในแต่ละด้านของดินที่แตกต่างกัน โดยอาศัยคุณลักษณะดินแตกต่างกันไปตามวัตถุต้นก าเนิดของ

ดิน ซึ่งคุณลักษณะที่ดินที่ใช้ในการแสดงค่าเพื่อวัดระดับการเจริญเติบโตแตกต่างกัน

คุณภาพที่ดินที่น ามาประเมินส าหรับการปลูกพืช ในระบบ FAO Framework ได้ก าหนดไว้
ทั้งหมด 25 ชนิด แต่ที่น ามาพิจารณาเพื่อประเมินความเหมาะสมของที่ดินในแต่ละประเภทการใช้ที่ดินมี

จ านวน 9 คุณภาพที่ดิน ประกอบด้วย

1) ระบอบอุณหภูมิ (Temperature regime: T)
คุณลักษณะที่ดินที่เป็นตัวแทน ได้แก่ ค่าเฉลี่ยอุณหภูมิในฤดูเพาะปลูก เพราะอุณหภูมิมี

อิทธิพลต่อการงอกของเมล็ด การออกดอกของพืชบางชนิด และมีส่วนสัมพันธ์กับกระบวนการสังเคราะห์แสง
ซึ่งส่งผลกระทบต่อการเจริญเติบโตของพืช

2) ความชุ่มชื้นที่เป็นประโยชน์ต่อพืช (Moisture availability: M)
คุณลักษณะที่ดินที่เป็นตัวแทน ได้แก่ ระยะเวลาการท่วมขังของน้ าในฤดูฝน ปริมาณ

น้ าฝนเฉลี่ยในรอบปีหรือความต้องการน้ าในช่วงการเจริญเติบโตของพืช นอกจากนี้ได้พิจารณาถึงลักษณะ

ของเนื้อดิน ซึ่งมีผลต่อความสามารถในการอุ้มน้ า ที่เป็นประโยชน์ต่อพืช
3) ความเป็นประโยชน์ของออกซิเจนต่อรากพืช (Oxygen availability: O)

คุณลักษณะที่ดินที่เป็นตัวแทน ได้แก่ สภาพการระบายน้ าของดิน ทั้งนี้เพราะพืช

โดยทั่วไปรากพืชต้องการออกซิเจนในกระบวนการหายใจ
4) ความเป็นประโยชน์ของธาตุอาหาร (Nutrient availability: S)

คุณลักษณะที่เป็นตัวแทน ได้แก่ ปริมาณธาตุอาหารพืชในดิน

5) ความเสียหายจากน้้าท่วม (Flood hazard: F)
คุณลักษณะที่ดินที่เป็นตัวแทน ได้แก่ จ านวนครั้งที่น้ าท่วมในช่วงรอบปีที่ก าหนดไว้

หมายถึง พืชได้รับความเสียหายจากการที่น้ าท่วมบนผิวดินชั่วระยะเวลาหนึ่งหรือเป็นน้ าที่มีการไหลบ่า
การที่น้ าท่วมขังจะท าให้ดินขาดออกซิเจน ส่วนน้ าไหลบ่าจะท าให้รากพืชได้รับความกระทบกระเทือนหรือ

รากอาจหลุดพ้นผิวดินขึ้นมาได้ ความเสียหายจากน้ าท่วมไม่ใช่จะเกิดกับพืชเท่านั้น แต่ยังท าความเสียหาย

ให้กับดินและโครงสร้างพื้นฐานต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับการใช้ที่ดิน