Page 82 - คู่มือการวิเคราะห์ดินทางเคมีเพื่อประเมินความอุดมสมบูรณ์ของดิน
P. 82
ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
74
บทที่ 5
กำรประเมินควำมอุดมสมบูรณ์ของดิน
โดยปกติแล้วการประเมินความอุดมสมบูรณ์ของดินอาจท าได้หลายวิธี เช่น การสังเกตอาการ
ผิดปกติของพืชที่แสดงออกเนื่องจากการขาดธาตุอาหารพืช พืชมักจะแสดงอาการผิดปกติต่างๆ เช่น
แคระแกร็น ยอดหงิกงอ ใบเหลือง และใบไหม้ เป็นต้น การทดลองปุ๋ยกับดินชนิดต่างๆในสนาม หรือ
น าดินนั้นมาปลูกพืชในกระถางเพื่อศึกษาการเจริญเติบโตของพืช การวิเคราะห์พืชที่ปลูกในดินนั้นเพื่อ
ดูปริมาณธาตุอาหารพืชที่เป็นองค์ประกอบ และอีกอย่างหนึ่งที่นิยมใช้คือประเมินความอุดมสมบูรณ์
ของดินจากผลการวิเคราะห์ดิน โดยดูระดับปริมาณธาตุอาหารพืชที่มีอยู่ในดินชนิดต่างๆว่ามีปริมาณ
มากน้อยเท่าไรก็พอจะคาดคะเนได้ แต่รายงานผลวิเคราะห์ดินที่ออกมาจะมีธาตุบางธาตุสูง ต่ า และ
ปานกลางแตกต่างกันไป ท าให้ผู้ใช้ผลวิเคราะห์ดินไม่สามารถตัดสินใจได้ว่า ดินนั้นมีความอุดมสมบูรณ์
เป็นอย่างไร คืออยู่ในระดับต่ า ปานกลาง หรือสูง การประเมินความอุดมสมบูรณ์ของดิน จากผลการ
วิเคราะห์ดินจะท าให้ได้ข้อมูลพื้นฐานในการพิจารณาปริมาณปุ๋ยเพื่อการผลิตพืชได้ หากมีความเข้าใจ
เกี่ยวกับพืชแต่ละชนิดว่าต้องการปุ๋ยระดับปกติในอัตราเท่าใดที่จะท าให้มีระดับการเจริญเติบโตและ
ผลผลิตของพืชเป็นที่พึงพอใจหรือคุ้มค่าในเชิงเศรษฐกิจ ทั้งนี้จะต้องค านึงถึงสภาพแวดล้อมและปัจจัย
การผลิตพืชในด้านอื่นๆร่วมด้วย
การน าข้อมูลผลวิเคราะห์ดินมาใช้ในการประเมินระดับความอุดมสมบูรณ์ของดิน มีผู้คิดค้น
และน าเสนอไว้หลายวิธีด้วยกัน ส่วนใหญ่จะใช้สมบัติทางเคมีบางประการร่วมกับปริมาณธาตุอาหาร
หลักบางธาตุรวมกับปริมาณอินทรียวัตถุ ซึ่งแต่ละวิธีที่ใช้ในการประเมินสามารถน าไปใช้เป็นแนวทาง
ในการแปลผลการวิเคราะห์ดิน การให้ค าแนะน าแก้ไขปรับปรุงบ ารุงดินและการใส่ปุ๋ย โดยพิจารณาว่า
วิธีการใดที่เหมาะส าหรับดินหรือพืชที่ปลูก ผลการวิเคราะห์ดินที่น ามาใช้ในการประเมินความอุดม
สมบูรณ์ของดิน จะมีความแตกต่างกันในแต่ละวิธี แต่ส่วนใหญ่ประกอบด้วย 5 รายการ คือ ปริมาณ
อินทรียวัตถุ (organic matter) ปริมาณฟอสฟอรัสที่เป็นประโยชน์ (available phosphorus)
ปริมาณโพแทสเซียมที่เป็นประโยชน์ (available potassium) ความจุแลกเปลี่ยนแคตไอออน
(cation exchange capacity) และอัตราร้อยละความอิ่มตัวเบส (% base saturation) ในที่นี้จะ
น าเสนอแนวทางการประเมินความอุดมสมบูรณ์ของดินที่นิยมใช้ในประเทศไทยเพียง 2 แนวทาง
ส าหรับแนวทางการประเมินความอุดมสมบูรณ์วิธีอื่นๆ อาจท าได้โดยการใช้วิธีการที่มีผู้รวบรวมไว้
1) การประเมินความอุดมสมบูรณ์ของดิน (กองส ารวจดิน, 2523)
2) การคาดคะเนความอุดมสมบูรณ์ของดินจากผลวิเคราะห์ดิน (บรรเจิด, 2523)
