Page 83 - คู่มือการวิเคราะห์ดินทางเคมีเพื่อประเมินความอุดมสมบูรณ์ของดิน

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
75

5.1 กำรประเมินควำมอุดมสมบูรณ์ของดิน (กองส ำรวจดิน, 2523)

กรมพัฒนาที่ดินโดยกองส ารวจดิน (2523) ได้ก าหนดหลักเกณฑ์วิธีการประเมินความอุดม
สมบูรณ์ของดินในประเทศไทย โดยใช้ค่าวิเคราะห์ดิน 5 รายการ คือ ปริมาณอินทรียวัตถุ (organic

matter) ปริมาณฟอสฟอรัสที่เป็นประโยชน์ (available phosphorus) ปริมาณโพแทสเซียมที่เป็น
ประโยชน์ (available potassium) ความจุแลกเปลี่ยนแคตไอออน (cation exchange capacity)
และอัตราร้อยละความอิ่มตัวเบส (% base saturation) ซึ่งในแต่ละรายการผลวิเคราะห์ดินจะมี
เกณฑ์ประเมินเป็นค่าสูง กลาง และต่ า เพื่อใช้ในการก าหนดคะแนนโดยมีค่า 3 , 2 และ 1 คะแนน

ตามล าดับ เมื่อรวมผลคะแนนจากค่าวิเคราะห์ดินทั้ง 5 รายการแล้ว จึงประเมินระดับความอุดม
สมบูรณ์ของดิน (ตำรำงที่ 15)

ตำรำงที่ 15 การประเมินระดับความอุดมสมบูรณ์ของดิน

-1
-1
ระดับความอุดมสมบูรณ์ OM (%) P (mg kg ) K (mg kg ) CEC (cmol kg ) BS (%)
-1
ต่ า <1.5 <10 <60 <10 <35
ระดับคะแนน (1) (1) (1) (1) (1)
ปานกลาง 1.5-3.5 10-25 60-90 10-20 35-75
ระดับคะแนน (2) (2) (2) (2) (2)
สูง >3.5 >25 >90 >20 >75
ระดับคะแนน (3) (3) (3) (3) (3)
ที่มา : กองส ารวจดิน (2523)

ส าหรับวิธีคิดระดับความอุดมสมบูรณ์ของดินใช้วิธีการให้คะแนน ดังนี้
(1) ถ้าผลรวมคะแนนทั้งหมด ≤7 ถือว่าดินมีความอุดมสมบูรณ์ต่ า

(2) ถ้าผลรวมคะแนนทั้งหมดอยู่ระหว่าง 8-12 ถือว่าดินมีความอุดมสมบูรณ์ปานกลาง
(3) ถ้าผลรวมคะแนนทั้งหมด ≥13 ถือว่าดินมีความอุดมสมบูรณ์สูง

5.2 กำรคำดคะเนควำมอุดมสมบูรณ์ของดินจำกผลวิเครำะห์ดิน (บรรเจิด, 2523)

จากหนังสือคู่มือการวินิจฉัยคุณภาพดินของประเทศไทยที่จัดท าขึ้นโดยผู้เชี่ยวชาญทางดิน
จากองค์การอาหารและเกษตรแห่งสหประชาชาติ (FAO) และจัดพิมพ์โดยกองส ารวจดิน กรมพัฒนา
ที่ดิน ได้แบ่งการคาดคะเนส าหรับการปลูกพืชไร่และปลูกข้าว และไม่ได้น าผลวิเคราะห์อินทรียวัตถุไป
ใช้กับดินปลูกพืชไร่ ซึ่งบรรเจิด (2523) เห็นว่าควรจะใช้เป็นแบบเดียวกันไม่จ าเป็นจะต้องแยกกัน

และได้น าเอาผลวิเคราะห์อินทรียวัตถุมาใช้ในการประเมินความอุดมสมบูรณ์ของดิน เพราะเห็นว่าดิน
ในประเทศไทยส่วนใหญ่ปริมาณอินทรียวัตถุอยู่ในระดับต่ า จ าเป็นต้องเพิ่มปริมาณอินทรียวัตถุให้กับ
ดิน เพื่อเป็นการปรับปรุงดินทั้งสมบัติทางกายภาพและเคมี อย่างไรก็ตามการที่จะน าผลวิเคราะห์ดิน
ทุกอย่างมาใช้ในการคาดคะเนความอุดมสมบูรณ์คงเป็นไปได้ยาก จึงเลือกเฉพาะคุณสมบัติทางเคมีที่

ส าคัญๆเท่านั้น ได้แก่
(1) ความจุแลกเปลี่ยนแคตไอออน (cation exchange capacity)
(2) อัตราร้อยละความอิ่มตัวเบส (% base saturation)

(3) ปริมาณอินทรียวัตถุ (organic matter)
(4) ปริมาณฟอสฟอรัสที่เป็นประโยชน์ (available phosphorus)