Page 10 - การไถกลบพืชปุ๋ยสดและตอซังข้าวร่วมกับการใช้น้ำหมักชีวภาพเพื่อเพิ่มผลผลิตในพื้นที่ศูนย์ถ่ายทอดเทคโนโลยีการพัฒนาที่ดิน ตำบลโนนกลาง อำเภอสำโรง จังหวัดอุบลราชธานี

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน

บทคัดย่อ

การจัดท าจุดเรียนรู้ด้านต่างๆ ในการพัฒนาปรับปรุงบ ารุงดิน ในศูนย์ถ่ายทอดเทคโนโลยีการพัฒนา

ที่ดิน ด าเนินการ ณ บ้านเลขที่ 22 หมู่ที่ 3 บ้านทุ่งสว่าง ต าบลโนนกลาง อ าเภอส าโรง จังหวัดอุบลราชธานี
เป็นชุดดินสีทน กลุ่มชุดดินที่ 22 ซึ่งได้ด าเนินการระหว่างเดือน ตุลาคม พ.ศ. 2555-ธันวาคม พ.ศ. 2557 สภาพ
พื้นที่ค่อนข้างราบเรียบ พบว่าค่าความเป็นกรด-ด่างอยู่ในเกณฑ์เป็นกรดปานกลาง ปริมาณอินทรียวัตถุอยู่ใน
เกณฑ์ต่ ามาก ปริมาณฟอสฟอรัสที่เป็นประโยชน์อยู่ในระดับต่ ามาก ปริมาณโพแทสเซียมที่เป็นประโยชน์อยู่ใน

ระดับต่ ามาก ข้อจ ากัดในการใช้ประโยชน์มีเนื้อดินค่อนข้างเป็นทราย มีความสามารถในการอุ้มน้ าต่ าและดินมี
ความอุดมสมบูรณ์ตามธรรมชาติต่ า สถานีพัฒนาที่ดินอุบลราชธานี จึงมีแนวทางแก้ไขปัญหาด้วยการน า
เทคโนโลยีด้านการพัฒนาที่ดินของกรมพัฒนาที่ดิน มาปรับใช้เพื่อแก้ไขปัญหา เพื่อให้เกษตรกรในพื้นที่ได้เกิด

การเรียนรู้และสามารถน าความรู้ไปแก้ไขปัญหาในพื้นที่ตนเอง โดยการจัดท าจุดเรียนรู้ขึ้น 7 จุด เพื่อเป็น
แบบอย่างในการแก้ปัญหาคือ จุดเรียนรู้ที่ 1 จุดเรียนรู้การไถกลบตอซัง จุดเรียนรู้ที่ 2 การผลิตน้ าหมักชีวภาพ
จุดเรียนรู้ที่ 3 การผลิตน้ าหมักสมุนไพร จุดเรียนรู้ที่ 4 การผลิตปุ๋ยหมัก จุดเรียนรู้ที่ 5 การปรับปรุงบ ารุงดิน
ด้วยพืชปุ๋ยสด จุดเรียนรู้ที่ 6 การปรับปรุงบ ารุงดินด้วยปุ๋ยหมักในแปลงผัก จุดเรียนรู้ที่ 7 การอนุรักษ์ดินและน้ า
ด้วยหญ้าแฝก

เนื่องจากน้ าหมักชีวภาพ ปุ๋ยหมัก เป็นสิ่งจ าเป็นส าหรับดินทรายโดยเฉพาะในพื้นที่ที่มีความลาดชัน
เนื่องจากสามารถลดการสูญเสียจากการชะล้างและการกร่อนดินและยังช่วยให้พืชที่ปลูกมีการเจริญเติบโตและ
การดูดธาตุอาหารได้ดีขึ้นและเพื่อแก้ปัญหาความสมบูรณ์ของดินต่ า เนื่องจากมีปริมาณอินทรียวัตถุ ธาตุ

โพแทสเซียมและฟอสฟอรัสที่เป็นประโยชน์ต่อพืชอยู่ในเกณฑ์ต่ าถึงต่ ามาก ความสามารถในการแลกเปลี่ยน
ธาตุอาหารต่ ามาก เป็นเหตุให้การใช้ปุ๋ยเคมีให้ผลตอบสนองต่อพืชต่ าและเป็นผลให้ผลผลิตต่อหน่วยพื้นที่ลดลง
ด้วยการปลูกพืชตระกูลถั่วคลุมดินร่วมกับการปลูกไม้โตเร็ว แล้วจึงไถกลบพืชตระกูลถั่วเป็นปุ๋ยพืชสดเพื่อเพิ่ม
ปริมาณอินทรียวัตถุในดิน

ผลการด าเนินงาน จากการเปรียบเทียบผลของการไถกลบพืชปุ๋ยสดและตอซังข้าวร่วมกับการใช้น้ า
หมักชีวภาพกับไม่ไถกลบพืชปุ๋ยสดและตอซังข้าวร่วมกับการใช้น้ าหมักชีวภาพ พบว่า ปริมาณฟอสฟอรัส และ
โพแทสเซียมทั้ง 2 วิธีการมีการเปลี่ยนแปลงที่ไม่แตกต่างกัน ปริมาณอินทรียวัตถุในดินมีการเปลี่ยนแปลงที่
แตกต่างกันก่อนการปลูกข้าว ทั้ง 2 วิธีการ มีค่าอยู่ในระดับต่ ามาก หลังการปลูกข้าววิธีการไถกลบตอซังจะ

มีค่าอยู่ในระดับสูง แต่ถ้าไม่มีการไถกลบตอซังจะมีค่าอยู่ในระดับต่ ามากเหมือนเดิม และค่าความเป็นกรดเป็น
ด่าง (pH) ของดินทั้ง 2 วิธีการก่อนการปลูกข้าวทั้ง 2 วิธีการมีค่าอยู่ในระดับเป็นกรดเล็กน้อย หลังการปลูก
ข้าววิธีการไถกลบตอซังค่าความเป็นกรดเป็นด่าง (pH) จะอยู่ในระดับเป็นกรดปานกลาง ซึ่งเหมาะส าหรับการ
ปลูกข้าว ส่วนวิธีการไม่ไถกลบตอซังจะมีค่าความเป็นกรดเป็นด่าง (pH) อยู่ในระดับเป็นกรดเล็กน้อย

เหมือนเดิม ส่วนผลผลิตของข้าวที่ปลูก พบว่า ผลผลิตของทั้ง 2 วิธีการจะมีความแตกต่างกันทางสถิติ วิธีการ
ที่มีการไถกลบพืชปุ๋ยสดและตอซังข้าวร่วมกับการใช้น้ าหมักชีวภาพผลผลิตเฉลี่ย 1,100 กิโลกรัมต่อไร่ มีผลผลิต
เพิ่มขึ้น ร้อยละ 73.77 เมื่อเปรียบเทียบกับวิธีการที่ไม่มีการไถกลบซึ่งให้ผลผลิต 633 กิโลกรัมต่อไร่ ส่วนการใช้

ผลิตภัณฑ์ชีวภาพและเทคโนโลยีด้านการพัฒนาที่ดิน พบว่าในการปลูกผักสามารถลดค่าใช้จ่ายในการ