Page 96 - รายงานการสำรวจและจำแนกดินเพื่อรองรับการประกาศเขตอนุรักษ์ดินและน้ำตามพระราชบัญญัติพัฒนาที่ดิน พ.ศ.2551 : กรณีศึกษาลุ่มน้ำน้ำย่าง จังหวัดน่าน

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
71

7.1.6 การประเมินอัตราการกร่อนดิน

การประเมินอัตราการกร่อนดิน และการท าแผนที่ระดับการสูญเสียดินในลุ่มน้ าน้ าย่างนั้นเป็นข้อมูลที่ได้
จากการประเมินของกลุ่มป้องกันภัยธรรมชาติและความเสี่ยงทางการเกษตร กองนโยบายและแผนการใช้ที่ดิน
ซึ่งใช้วิธีการซ้อนทับข้อมูลแผนที่ที่ระบุปัจจัยที่เกี่ยวข้องทั้ง 6 ปัจจัย ได้แก่ ปัจจัยของน้ าฝนและการไหลบ่า
(R-factor) จากแผนที่เส้นชั้นน้ าฝนรายปีเฉลี่ย ค่าปัจจัยความคงทนต่อการถูกชะล้างพังทลายของดิน (K-factor)

จากแผนที่ดิน ค่าปัจจัยความยาวของความลาดชันและเปอร์เซ็นต์ความชัน (LS-factor) จากข้อมูลความสูงเชิงเลข
(DEM) ความละเอียด 5 เมตร และค่าปัจจัยการจัดการพืชและการปฏิบัติเพื่อป้องกันการกร่อนดิน (CP-factor)
จากแผนที่สภาพการใช้ที่ดิน ท าการประเมินค่าอัตราการสูญเสียดินโดยประยุกต์ใช้ระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์

ร่วมกับสมการการสูญเสียดิน (A = R K L S C P) จากผลการวิเคราะห์และประเมินอัตราการกร่อนดินในพื้นที่
รองรับการประกาศเขตส ารวจที่ดินลุ่มน้ าน้ าย่าง มาตรส่วน 1: 25,000 โดยอาศัยสมการสูญเสียดินสากล (USLE)
(ภาพที่ 21) (กองนโยบายและแผนการใช้ที่ดิน, 2557) สามารถสรุปได้ดังนี้
1) ระดับ 1 การกร่อนดินน้อย มีอัตราการสูญเสียดิน 0-2 ตันต่อไร่ต่อปี มีเนื้อที่ 46,993 ไร่ หรือร้อยละ
35.29 ของพื้นที่ พื้นที่ส่วนใหญ่เป็นที่ราบและใช้ประโยชน์ในการท านา ปลูกพืชไร่ ไม้ผล ไม้ยืนต้น

2) ระดับ 2 การกร่อนดินปานกลาง มีอัตราการสูญเสียดิน 2-5 ตันต่อไร่ต่อปี มีเนื้อที่ 62,944 ไร่ หรือ
ร้อยละ 47.28 ของพื้นที่ พื้นที่ส่วนใหญ่เป็นภูเขาสูงชันมีสภาพป่าไม้ธรรมชาติ บางแห่งมีสภาพเป็นป่าเสื่อมโทรม
รอการฟื้นฟู ท าการเกษตร ปลูกไม้ผล ไม้ยืนต้น

3) ระดับ 3 การกร่อนดินรุนแรง มีอัตราการสูญเสียดิน 5-15 ตันต่อไร่ต่อปี มีเนื้อที่ 9,661 ไร่ หรือร้อยละ
7.26 ของพื้นที่ พื้นที่ส่วนใหญ่เป็นลูกคลื่นลอนลาดถึงลอนชัน และท าการเกษตร ปลูกไม้ยืนต้น ไม้ผล เช่น ล าไย
มะม่วง ไผ่
4) ระดับ 4 การกร่อนดินรุนแรงมาก มีอัตราการสูญเสียดิน 15-20 ตันต่อไร่ต่อปี มีเนื้อที่ 2,534 ไร่ หรือ

ร้อยละ 1.90 ของพื้นที่ โดยส่วนใหญ่เป็นพื้นที่มีความลาดชันสูง และท าการเกษตร เช่น ปลูกข้าวโพด ไร่หมุนเวียน
และยางพารา
5) ระดับ 5 การกร่อนดินรุนแรงมากที่สุด มีอัตราการสูญเสียดินมากกว่า 20 ตันต่อไร่ต่อปี มีเนื้อที่
11,006 ไร่ หรือร้อยละ 8.27 ของพื้นที่ โดยส่วนใหญ่เป็นพื้นที่มีความลาดชันสูง และภูเขาสูง มีการท าการเกษตร

เป็นบริเวณกว้าง เช่น ปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ ไร่หมุนเวียน ปลูกยางพารา เป็นต้น
จะเห็นได้ว่า พื้นที่รองรับการประกาศเขตส ารวจที่ดินลุ่มน้ าน้ าย่างมีอัตราการกร่อนดินในระดับรุนแรง
ถึงรุนแรงมากที่สุด (มากกว่า 5 ตัน/ไร่/ปี) จ านวน 23,201 ไร่ หรือร้อยละ 17.43 ของพื้นที่ โดยส่วนใหญ่จะพบ
การกร่อนดินรุนแรงอยู่บริเวณพื้นที่ที่มีความลาดชันสูง ซึ่งบริเวณที่พบการแจกกระจายมาก ได้แก่

(1) ตอนเหนือของพื้นที่ พบแจกกระจายอยู่บริเวณทิศเหนือของต าบลจอมพระ และต าบลยม
อ าเภอท่าวังผา ทิศตะวันตกของต าบลป่ากลาง ทิศใต้ของต าบลปัว ทิศตะวันออกเฉียงใต้ของต าบลเจดีย์ชัย
ทิศตะวันตกของต าบลศิลาเพชร และทิศใต้ของต าบลภูคา อ าเภอปัว

(2) ตอนใต้ของพื้นที่ พบแจกกระจายอยู่บริเวณทิศตะวันออกของต าบลป่าคา ทิศใต้ของต าบลจอมพระ
ต าบลยม และทิศเหนือของต าบลตาลชุม อ าเภอท่าวังผา ทิศตะวันตกและทิศใต้ของต าบลศิลาเพชร อ าเภอปัว
โดยสาเหตุหลักที่ท าให้บริเวณดังกล่าวมีอัตราการกร่อนดินในระดับสูงนั้น เนื่องมาจาก เป็นบริเวณที่มี
ความลาดชันสูง เป็นพื้นที่ป่าเสื่อมโทรมที่ถูกบุกรุกแผ้วถางเพื่อท าการเกษตร และเมื่อมีการท าการเกษตรซึ่งพืชที่
เกษตรกรปลูกส่วนใหญ่นั้นเป็นพืชไร่ เช่น ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ ไร่หมุนเวียน มีบางส่วนที่ปลูกไม้ยืนต้น เช่น ยางพารา

และไม่มีมาตรการการอนุรักษ์ดินและน้ าในพื้นที่ จึงท าพื้นที่ให้มีอัตราการกร่อนดินที่สูง