Page 97 - เขตการใช้ที่ดินพืชเศรษฐกิจข้าวนาปรัง

3-20

จากการวิเคราะหสภาพปญหาการเพาะปลูก และการใชน้ําในการปลูกพืชฤดูแลงใน
จังหวัดตางๆ ของประเทศไทย พบวา ในภาคเหนือตอนบนสวนใหญเกษตรกรจะทํานาปรัง

สอดคลองกับพื้นที่เปาหมายที่กําหนดและบางพื้นที่ก็มีการปลูกพืชไรฤดูแลงทดแทนโดยเฉพาะ

พืชอายุสั้นและพืชตระกูลถั่ว เนื่องจากในพื้นที่ดังกลาวไมมีโครงการขนาดใหญ สวนมากเปน
โครงการชลประทานขนาดกลางและขนาดเล็ก ซึ่งในป 2547/48 ปริมาณน้ําตนทุนและน้ําในแมน้ํา

ลําคลอง ลดนอยลงมากกวาปกติ เกษตรกรโดยการแนะนําและสงเสริมของทางราชการ จึงปรับเปลี่ยน

มาปลูกพืชฤดูแลงเพิ่มขึ้น หรืองดการทํานาปรังในบางพื้นที่ลง โดยเฉพาะพื้นที่มีความเหมาะสมนอย
หรือสภาพพื้นที่คอนขางสูงไมสามารถสงน้ําไดทั่วถึง ถาทํานาปรังอาจมีตนทุนในเรื่องการสูบน้ําเขานา

คอนขางสูง ปจจุบันไดเกิดวิกฤติการณชวงแลงยาวนานกวาปกติ ทําใหไมมีน้ําสะสมลงอางและ

แหลงน้ําอยางเชนปกอน ๆ ที่ผานมา กลาวคือ โครงการชลประทานของจังหวัดลําปาง ปริมาณน้ําตนทุน
ที่มีอยูในแหลงน้ําตางๆ มีปริมาณเก็บกักรวม 112.56 ลานลูกบาศกเมตร หรือคิดเปนรอยละ 49.0

ของปริมาณน้ําที่กักเก็บไดเทานั้น ซึ่งต่ํากวาในปที่ผานมา (ขอมูลเดือนกุมภาพันธ 2548) แตอยางไรก็ตาม

ในเขตพื้นที่โครงการชลประทานขนาดใหญ (เขื่อนกิ่วลม) ยังคงมีปริมาณน้ําเพียงพอสําหรับ

ทําการเกษตร แตในอางเก็บน้ําขนาดกลางและขนาดเล็กบางแหงเริ่มเขาสูสถานการณขาดแคลนน้ํา
เพื่อทําการเกษตร โดยเฉพาะน้ําในลําหวยและลําน้ําสาขาตาง ๆ มีแนวโนมเขาสูสภาวะแหงแลงและ

มีจํานวนน้ํานอย และบางพื้นที่ที่อยูนอกเขตโครงการที่สามารถปลูกพืชฤดูแลงได สวนใหญก็เปน

พื้นที่การเกษตรที่อยูตามแนวริมฝงแมน้ําวังและแมน้ําสาขาบางแหงเทานั้น สําหรับการปลูกพืชฤดูแลง

ป 2548 พบวา มีการปลูกขาวนาปรังต่ํากวาเปาหมายมีเนื้อที่ 5,856 ไร สวนการปลูกพืชไรและพืชผัก
เพิ่มขึ้นมีเนื้อที่ 75,590 ไร ในจํานวนนี้สําหรับการเพาะปลูกในเขตชลประทานจะสอดคลองกับ

แผนที่ปรับตามศักยภาพน้ําตนทุนปจจุบัน แตมีเนื้อที่ลดลงตามแผนการจัดสรรน้ําตนป ดังนั้นจึง

เปนขอสังเกตวามีแนวโนมเกิดการขาดแคลนน้ําอยางมากในปจจุบัน ซึ่งทําใหตองกําหนดจํานวน
ครั้งและความถี่ในการปลอยน้ําเพื่อการเพาะปลูกในเขตชลประทานลง

สําหรับในพื้นที่เขตชลประทานภาคเหนือตอนบนในจังหวัดลําปาง เชียงราย พะเยา และ

นาน ก็ไดปรับเปลี่ยนแผนการจัดสรรน้ําและการปลูกพืชฤดูแลงป 2547/48 เชนกันโดยการปรับ-ลด
เปาหมายพื้นที่ปลูกใหสอดคลองกับศักยภาพน้ําตนทุนและกับกลุมผูใชน้ํา โดยพื้นที่ปลูกขาวนาปรัง

จะลดลงจากแผนกําหนดไวเดิมรวม 96,960ไร เปน 65,340ไร ซึ่งผลการเพาะปลูกพืชฤดูแลง

ในเขตชลประทาน พบวา เกษตรกรเพาะปลูกไดใกลเคียงกับแผนที่กําหนด จะเห็นวา การวิเคราะห
ความตองการน้ําเพื่อการปลูกพืชมีความสําคัญ โดยเฉพาะการทํานาปรังซึ่งตองการน้ําตลอดฤดูปลูก

ประมาณ 1,600-2,000 ลูกบาศกเมตร ถาการทํานาปรังประมาณ 8 ลานไร จะตองมีน้ําตนทุนเพื่อการ

ปลูกขาวประมาณ 8 x 1,600 เทากับ 12,800 ลานลูกบาศกเมตร แตเมื่อคิดประสิทธิภาพการ

เขตการใชที่ดินพืชเศรษฐกิจขาวนาปรัง สํานักสํารวจดินและวางแผนการใชที่ดิน