Page 38 - ผลงานการถอดบทเรียนการจัดการดินเพื่อปลูกพืชสมุนไพร : เผยแพร่ในวันครบรอบสถาปนา 61 ปี วันที่ 23 พฤษภาคม 2567 ภายใต้หัวข้อ “พัฒนาที่ดิน เกษตรกรทำกินอย่างยั่งยืน"

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
36

11. ปัจจัยที่ส่งผลต่อความส าเร็จมีอะไรบ้าง
1) การประชุมวิสาหกิจชุมชนกลุ่มแปรรูปสมุนไพรทับทิมสยาม 05 ทุกเดือน ได้ร่วมกันก าหนดวิสัยทัศน์ คือ

“เป็นผู้น าด้านสมุนไพร ตั้งแต่ต้นน้ าจนถึงปลายน้ า ได้มาตรฐานระดับสากล”
2) เกษตรกรมีองค์ความรู้ การปรับปรุงบ ารุงดินก่อนการเพาะปลูก เช่น การจัดการดิน ธาตุอาหารพืช และโรคพืช
การรักษาระบบนิเวศน์ รวมถึงการวิเคราะห์ความต้องของตลาดในช่วงนั้นๆ

3) มีการบูรณาการกับสมาชิกในกลุ่ม และเกษตรกรกลุ่มอื่นๆ ทั้งในและนอกพื้นที่ รวมถึงหน่วยงานต่างๆ ที่เข้ามา
ช่วยเหลือและมาใช้สถานที่เพื่อแลกเปลี่ยนเรียนรู้ ถ่ายทอดความรู้อย่างต่อเนื่อง และสม่ าเสมอ

4) การน าเทคโนโลยีมาปรับใช้ ทั้งด้านการจัดการดิน การแปรรูป และบรรจุภัณฑ์
5) สมาชิกวิสาหกิจชุมชนได้รับการรับรองมาตรฐานเกษตรอินทรีย์ IFOAM เพื่อเพิ่มมูลค่าให้แก่ผลผลิตสมุนไพรสด
และสร้างความมั่นใจให้แก่ลูกค้าในความปลอดภัยของสมุนไพรที่ผลิตโดยวิสาหกิจชุมชน มีการผลิตปุ๋ยอินทรีย์ใช้เองเพื่อ

ลดต้นทุนการผลิตสมุนไพร
12. ปัญหาอุปสรรคในการท าการเกษตร และแนวทางการแก้ไข

ปัญหาเรื่องการขาดแคลนน้ าฤดูเพาะปลูก โดยการใช้ฟางคลุมหน้าดินพื้นที่เพาะปลูกเพื่อเป็นการจัดการแปลงปลูก
พืชสมุนไพรผสมผสาน และใช้น้ าอย่างคุ้มค่า
13. บทสรุปหรือสาระส าคัญที่ได้จากการเรื่องเล่านี้คืออะไร

วิสาหกิจชุมชนกลุ่มแปรรูปสมุนไพรทับทิมสยาม 05 มีการผลิตสมุนไพรที่ได้รับการรับรองมาตรฐานเกษตรอินทรีย์
IFOAM เป็นมาตรฐานที่ห้ามใช้สารเคมีในขั้นตอนกะบวนการผลิตพืช ซึ่งเป็นกระบวนการผลิตที่ไม่ท าลายทรัพยากร

สิ่งแวดล้อม และปลอดภัยต่อผู้บริโภค โดยใช้พลังงานสะอาดในกระบวนการผลิต และเป็นศูนย์การเรียนรู้ จุดสาธิตการ
ผลิตและการแปรรูปสมุนไพร เพื่อให้เกษตรกรผู้ปลูกสมุนไพรได้เรียนรู้เทคโนโลยีวิสาหกิจชุมชนกลุ่มแปรรูปสมุนไพร
ทับทิมสยาม 05 มีการใช้ทรัพยากรอย่างยั่งยืนและประหยัด โดยการใช้น้ าตามความต้องการของสมุนไพร วางแผนการ

ให้น้ า การใช้เศษพืชและใบไม้คลุมดิน เพื่อชะลอการระเหยของน้ าในฤดูแล้ง และลดปริมาณการให้น้ า การใช้สาร
ชีวภัณฑ์และปุ๋ยอินทรีย์ น้ าหมักชีวภาพ สมาชิกมีการปลูกสมุนไพรหลากหลายชนิด การตัดหญ้าแทนการใช้ปุ๋ยเคมี

เพื่อรักษาสภาพแวดล้อมและระบบนิเวศภายในแปลง และน าเศษหญ้าที่ตัดมาเป็นปุ๋ย และวัสดุคลุมดินเพื่อรักษา
ความชื้นภายในแปลง มีการจัดการของเหลือจากการผลิต (Zero waste management) คือ การน าสมุนไพรที่ไม่ได้
คุณภาพ มาท าเป็นปุ๋ยหมัก และการน าสมุนไพรนานาชนิดมาแปรรูป เช่น สบู่สมุนไพรขมิ้น อัญชัน มะขาม ยาหม่อง

เสลดพังพอน ลูกประคบ เครื่องดื่มสมุนไพรกระเจี๊ยบ เครื่องดื่มสมุนไพรอัญชัน ใบเตย สครับขมิ้น ยาหม่องไพล ยาดม
สมุนไพร สมุนไพรแช่มือ-เท้า น้ ามันไพล สมุนไพรดับกลิ่น เพื่อเพิ่มมูลค่าของสมุนไพร

14. หลักการ แนวคิด ทฤษฎีที่เกี่ยวข้องในการด าเนินการเรื่องนี้
แนวคิดการปลูกพืชสมุนไพรแบบครบวงจร และใช้ทรัพยากรทุกอย่างคุ้มค่าท าให้ลดต้นทุนการผลิต โดยรวมกลุ่ม
วิสาหกิจชุมชนกลุ่มแปรรูปสมุนไพรทับทิมสยาม 05 ดังนี้

1) การใช้ประโยชน์ที่ดินแบบผสมผสาน โดยใช้ทรัพยากรดิน และน้ าความคุ้มค่าเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม
2) ใช้แนวคิดและหลักการในการเข้าใจธรรมชาติ โดยการใช้ฟางคลุมดินเพื่อก าจัดหญ้าแล้วเพื่อรักษาความชื้น

หน้าดินไว้ เป็นการช่วยรักษาระบบนิเวศในดิน
3) การรวมกลุ่มแปลงใหญ่พืชสมุนไพร ท าให้ลดต้นทุนการผลิต และก าหนดราคาผลผลิตตามกลไกของ
ตลาดได้

4) การพัฒนาและเพิ่มพูนความรู้ให้ตนเองอยู่เสมอ รวมถึงการเข้ารับการอบรมการผลิตและการพัฒนาบรรจุภัณฑ์