Page 50 - การประเมินคุณภาพดินเพื่อการเพิ่มประสิทธิภาพการจัดการพื้นที่ ทางการเกษตรที่มีอัตราการชะล้างพังทลายสูงโดยใช้เทคนิคนิวเคลียร์ จังหวัดกาญจนบุรี Assessing soil quality and enhance crop productivity through agriculture management using nuclear techniques in the area of erosion in Kanchanaburi province.

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน

44

จากผลขอมูลคาเฉลี่ยปริมาณอินทรียวัตถุในดิน (OM) ทุกชวงเวลา สามารถวิจารณไดวา ความมแตกตาง
ของการจัดการดินในแตละพื้นที่ศึกษาในระดับความลึกของดินทั้งสามระดับความลึก มีผลตอปริมาณอินทรียวัตถุ
ในดิน (OM) กลาวคือ คา OM คือสารประกอบอินทรียมีองคประกอบหลักของธาตุคารบอนและไนโตรเจน ที่เกิด
จากการผุพังยอยสลายของเศษซากพืชและสัตว หมายความวา ถาพื้นที่ใดที่มีการจัดการดิน เชน การปลูกพืชคลุม

ดิน การปลูกพืชปุยสด การเขตกรรม การใสปุยอินทรีย หรือการนํามาตรการอนุรักษดินและน้ําไปใชในพื้นที่ จะ
สงผลใหปริมาณ OM คงสภาพและรักษาไวในดินไดอยางตอเนื่อง
พื้นที่ปายางพาราที่ไมมีการรบกวนหนาดิน แสดงใหเห็นวา การที่มีตนไมหรือพืชปกคลุมหนาดิน
ตลอดเวลา สามารถเพิ่มและคงสภาพสถานะของปริมาณ OM ไวในดินได ในขณะเดียวกัน พื้นที่ปลูกพืชที่มีการ
นํามาตรการอนุรักษดินและน้ําไปใช ก็พบปริมาณ OM ที่ไมแตกตางกัน ซึ่งจะแตกตางกันกับพื้นที่ปลูกพืชทั่วไป
ของเกษตรกร ที่มีปริมาณ OM นอยกวาอยางเห็นไดชัด

เมื่อเปรียบเทียบปริมาณ OM ระหวางชวงระยะเวลาของการเก็บขอมูลและพื้นที่ศึกษาทั้งสามแหลง ดัง
ภาพที่ 19 และ 20 สามารถขยายความได ดังนี้ พื้นที่ปลูกพืชทั่วไป ไมมีความแตกตางกัน แมคาเฉลี่ยปริมาณ
OM จะลดลงแตแนวโนมของปริมาณ OM กับปจจัยดานความลึกของดินไมมีผลแตกตางกันมาก ซึ่งสามารถ
อธิบายไดวา ปริมาณ OM .ในภาพรวม มีการสูญเสียออกจากพื้นที่ไปโดยสิ้นเชิง หรือการถูกชะลางพัดพาปริมาณ
OM ตามแนวราบมากกวาการชะลางพัดพาตามแนวระดับความลึก ในขณะที่แนวโนมปริมาณ OM ของพื้นที่ที่ไม
มีการรบกวนหนาดิน และพื้นที่จัดระบบอนุรักษฯ มีแนวโนมไปในทางเดียวกัน กลาวคือ การเก็บขอมูลครั้งที่ 1
(เดือนเมษายน) และครั้งที่ 2 (เดือนมิถุนายน) ดังภาพที่ 19 (ข) และ (ค) มีแนวโนมที่เหมือนกัน คือ พบปริมาณ

OM บนผิวหนาดินหรือที่ระดับความลึก 0-10 เซนติเมตร มากที่สุด และจัดลดลงตามความลึกของดิน อยางไรก็
ตาม เมื่อเก็บขอมูลครั้งที่ 3 (เดือนสิงหาคม) ปริมาณ OM ในระดับความลึกของดินที่ลึงลงไปกลับพบปริมาณ OM
ที่มากกวาชั้นผิวหนาดิน ซึ่งสามารถอธิบายไดวา ปริมาณน้ําฝนในชวงเดือนสิงหาคม และความสามารถในการซึม
ซาบน้ําของดิน สงผลใหเกิดการชะชางพัดพาปริมาณ OM ใหซึมลงสูชั้นดินมากที่สุด ซึ่งแมวาปริมาณ OM ที่
ระดับความลึก 0-10 เซนติเมตร ในการเก็บขอมูลครั้งที่ 3 (เดือนสิงหาคม) จะนอยกวา ปริมาณ OM ในชวงเวลา
การเก็บขอมูลกอนหนา แตปริมาณ OM ทั้งหมดในพื้นที่ ไมมีการสูญเสียออกไปจากพื้นที่ โดยสังเกตไดจาก
คาเฉลี่ย OM ตามชวงเวลา (ตารางที่ 9 10 และ 11) พื้นที่ที่ไมมีการรบกวนหนาดิน และพื้นที่จัดระบบอนุรักษฯ
มีปริมาณ OM มากกวา พื้นที่ปลูกพืชทั่วไป ของทั้งสามชวงเวลา (ภาพที่ 20)

ปจจัยดานประเภทความลาดชันทั้ง 5 ประเภท มีผลตอปริมาณ OM ดังนี้ พื้นที่ศึกษาทั้งสามแหลงมีการ
สะสมหรือพบปริมาณ OM ที่แตกตางกันไปตามความลาดชันบริเวณตาง ๆ (ภาพที่ 21) กลาวคือ พื้นที่ปลูกพืช
ทั่วไป มีการสะมของ OM โดยเฉลี่ย ณ บริเวณ Toeslope ซึ่งเปนจุดที่ต่ําที่สุดของพื้นที่ ตลอดสามชวงเวลาของ
การเก็บขอมูล (ภาพที่ 21 ก) ในขณะที่พื้นที่ที่ไมมีการรบกวนหนาดิน พบปริมาณ OM โดยเฉลี่ย ณ บริเวณ
Shoulder และ Summit ซึ่งเปนจุดที่เหนือขึ้นไปของพื้นที่ ตลอดทั้งสามชวงเวลาของการเก็บขอมูล (ภาพที่ 21
ข) ซึ่งจะคลายคลึงกับแนวโนมในพื้นที่จัดระบบอนุรักษฯ ที่พบปริมาณ OM โดยเฉลี่ย ณ บริเวณ Shoulder และ

Footslope ซึ่งเปนบริเวณกึ่งกลางของพื้นที่ ตลอดทั้งสามชวงเวลาของการเก็บขอมูล (ภาพที่ 21 ค) ทําใหสรุปได
วา การมีสิ่งปกคลุมหนาดินโดยเฉพาะในชวงฤดูฝน มีผลตอการรักษาปริมาณ OM ในดินไวได เพราะปริมาณ OM
รวมถึงธาตุอาหารพืชอื่น ๆ มักสะสมอยูบริเวณผิวหนาดิน สงผลใหการชะลางพังทลายของชั้นหนาดินโดยฝน
ก็จัสงผลตอการสูญเสียความอุดมสมบูรณของดินไดเชนเดียวกัน โดยสังเกตไดจากภาพที่ 22 ที่มีการเปลี่ยนแปลง
ปริมาณ OM จากบริเวณที่สูงไปสูบริเวณที่ต่ํากวา แตปริมาณ OM ในภาพรวม ยังคงมีมากกวา พื้นที่ทั่วไปที่ไมมี
สิ่งปกคลุมดินใด ๆ เลย