Page 61 - สถานภาพการชะล้างพังทลายของดินในประเทศไทย Status of Soil Erosion in Thailand

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน

51

22.13 คือ ความยาวของแปลงทดลองมาตรฐาน (เมตร)
m คือ ตัวเลขยกก าลังซึ่งผันแปรตามความลาดชัน มีความสัมพันธ์กับสัดส่วนระหว่างการชะล้าง

พังทลายแบบริ้ว (rill erosion) ที่เกิดจากการกระท าของน้ าไหลบ่า กับการชะล้างพังทลาย
ระหว่างริ้ว (interrill erosion) ที่เกิดจากการกระท าของเม็ดฝนบนพื้นที่ลาดชันสูง ค่า m
จะเพิ่มขึ้นเนื่องจากการชะล้างพังทลายแบบริ้วมีมากกว่าการชะล้างพังทลายแบบระหว่างริ้ว
ในทางกลับกันในพื้นที่ลาดชันน้อย ค่า m จะลดลงเนื่องจากการชะล้างพังทลายแบบริ้ว
มีน้อยกว่าการชะล้างพังทลายแบบระหว่างริ้ว
การค านวณค่า L ส าหรับพื้นที่ลาดชัน 0-5 เปอร์เซ็นต์ ก าหนดใช้ค่า m ที่แนะน าโดย Wischmeier
et al. (1978) พื้นที่ลาดชัน 5-21 เปอร์เซ็นต์ ใช้ค่าแนะน าโดย McCool et al. (1987) และพื้นที่ลาดชันมากกว่า
21 เปอร์เซ็นต์ ใช้ค่าแนะน าโดย Toxopeus (ITC, 1997) ดังนี้
0.2
L = ( / 22.13 ) ส าหรับพื้นที่ลาดชัน 0 – 1.0 %
0.3
L = ( / 22.13 ) ส าหรับพื้นที่ลาดชัน 1.1 – 3.0 %
0.4
L = ( / 22.13 ) ส าหรับพื้นที่ลาดชัน 3.1 – 5.0 %
0.5
L = ( / 22.13 ) ส าหรับพื้นที่ลาดชัน 5.1 – 21.0 %
0.7
L = ( / 22.13 ) ส าหรับพื้นที่ลาดชันมากกว่า 21.0 %

ปัจจัยควำมชัน (S - factor)
ค่าปัจจัยความชัน คือตัวเลขแสดงสัดส่วนของการสูญเสียดินต่อหน่วยความชัน เป็นความสัมพันธ์
ระหว่างความชันต่อการชะล้างพังทลายแบบแผ่น (sheet erosion) และการชะล้างพังทลายแบบริ้ว (rill
erosion) ไม่นับรวมถึงการชะล้างพังทลายแบบอื่น McCool และคณะ (USDA, 1997) อธิบายว่า ความชันของ
พื้นที่สามารถตรวจวัดได้ในสนามด้วยเครื่องมืดวัดความลาดเอียง เช่น เครื่อง Abney ส่วนข้อมูลแผนที่เส้นความ
สูงเท่า (contour) ที่มีเส้นความสูงห่างชั้นละ 2 ฟุต สามารถใช้ค านวณค่าความชันได้หากกระท าอย่างรอบคอบ
การศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างความชันกับการสูญเสียดินในแปลงทดลอง ท าให้สามารถพัฒนาสมการ

คณิตศาสตร์เพื่อค านวณค่าปัจจัยความชัน ส าหรับใช้ในสมการการสูญเสียดินสากลได้
สมการที่ใช้ค านวณค่าปัจจัยความชัน ส าหรับพื้นที่ลาดชัน 0 - 9 เปอร์เซ็นต์ ใช้สมการ Wischmeier
and Smith (1978) และพื้นที่ลาดชัน 0-9 เปอร์เซ็นต์ ใช้สมการแนะน าโดย Meijerink (Huizing, 1992) ดังนี้

2
2
S = 0.065 s +0.045 s+0.065 s (2.6)
0.75
S = 6.4 sin { atan(s/100) } ) (cos { atan(s/100) } ) (2.7)
เมื่อ S คือ ค่าปัจจัยความชัน
s คือ เปอร์เซ็นต์ความชัน

วิธีสร้างชั้นข้อมูลปัจจัยความลาดชันของพื้นที่ (LS - factor)
1) การเตรียมข้อมูลพื้นฐาน
(1) แบบจ าลองระดับสูงเชิงเลข (digital elevation model, DEM) มาตราส่วน 1:4,000 ซึ่ง
เป็นผลผลิตจากโครงการจัดท าแผนที่เพื่อการบริหารทรัพยากรธรรมชาติและทรัพย์สินของกระทรวงเกษตรและ
สหกรณ์ ปี พ.ศ. 2545 โดยกรมพัฒนาที่ดินเป็นผู้ดูแลข้อมูล