Page 49 - สถานภาพการชะล้างพังทลายของดินในประเทศไทย Status of Soil Erosion in Thailand

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน

39

ในปี พ.ศ. 2545 ได้มีการจัดท าการประเมินการสูญเสียดิน
เพื่อเป็นแนวทางในการก าหนดนโยบายการด าเนินงานของ
กรมพัฒนาที่ดินและของประเทศ โดยอาศัยระบบสารสนเทศ
ทางภูมิศาสตร์ ส าหรับการวิเคราะห์จัดท าแผนที่ซึ่งเกี่ยวกับ

ข้อมูลจ านวนมากจากหลายแหล่งที่มา และเป็นการน าข้อมูล
ดิจิทัลที่มีอยู่แล้วมาใช้ประโยชน์ โดยใช้ฐานข้อมูลแผนที่ที่มี
รายละเอียดระดับมาตราส่วน 1:50,000 ในการวิเคราะห์ข้อมูล
ภายใต้เงื่อนไข ดังนี้
1) จัดท าแผนที่การประเมินการสูญเสียดินในประเทศ
ไทย ตามข้อจ ากัดของข้อมูลที่มีอยู่ โดยเฉพาะอย่างยิ่งข้อมูล
การใช้ประโยชน์ที่ดิน จากการส ารวจระหว่างปี 2521-2540
2) การสูญเสียดิน แสดงให้เห็นถึงระดับความรุนแรง

ของการสูญเสียดินในบริเวณต่างๆ เป็นการเปรียบเทียบใน
ภาพรวม ไม่ใช่เฉพาะจุดใดจุดหนึ่ง ส่วนการน าไปใช้ประโยชน์นั้น
ควรมีการประเมินใหม่อีกครั้ง ตามข้อมูลเฉพาะของพื้นที่ ซึ่งมีความผันแปรแตกต่างกันไปในแต่ละช่วงเวลา
ทั้งปริมาณน้ าฝน การใช้ที่ดิน สมบัติของดิน และความลาดชันของพื้นที่
3) ผลส าเร็จของการประเมินการสูญเสียดิน แสดงให้เห็นถึงพื้นที่ที่มีความเสี่ยงต่อการชะล้างพังทลาย
ของดิน ซึ่งจะน าไปสู่การก าหนดแนวทางการอนุรักษ์ดินและน้ า ให้สอดคล้องกับการใช้ประโยชน์ที่ดิน

การศึกษาทั้งสองครั้งนี้ ได้จัดท าแผนที่การชะล้างพังทลายของดินในประเทศไทย ทั้งในระดับประเทศ
และระดับภาค โดยวิเคราะห์พื้นที่เป็น 2 ส่วน คือ พื้นที่ราบ หมายถึง ที่ราบล าน้ า ที่ลาดเชิงเขาและเนินเขา ความลาดชัน

ไม่เกินร้อยละ 35 และพื้นที่สูง หมายถึง ภูเขาและที่ลาดหุบเขา พื้นที่ส่วนใหญ่มีความลาดชันมากกว่าร้อยละ 35
ซึ่งได้จ าแนกชั้นความรุนแรงของการชะล้างพังทลายของดินเป็น5 ระดับ ตามปริมาณการสูญเสียดิน คือ ระดับน้อย
(0 - 2 ตันต่อไร่ต่อปี) ระดับปานกลาง (2 - 5 ตันต่อไร่ต่อปี) ระดับรุนแรง (5 - 15 ตันต่อไร่ต่อปี) ระดับรุนแรงมาก
(15 - 20 ตันต่อไร่ต่อปี) และระดับรุนแรงมากที่สุด (> 20 ตันต่อไร่ต่อปี) (กรมพัฒนาที่ดิน, 2558)
การประเมินการสูญเสียดินโดยสมการการสูญเสียดินสากลของกรมพัฒนาที่ดินเมื่อปี พ.ศ. 2545 นั้น
พบว่า ประเทศไทยมีพื้นที่ที่มีระดับการสูญเสียดินรุนแรงมากที่สุด การสูญเสียดินรุนแรงมาก และระดับการ
สูญเสียดินรุนแรง เนื้อที่ประมาณ 12.87 3.36 และ 24.02 ล้านไร่ คิดเป็นร้อยละ 4.01 1.05 และ 7.48 ของพื้นที่

ทั้งหมดของประเทศไทยตามล าดับ (ภาพที่ 2.1) โดยทั้ง 3 ระดับ พบมากในพื้นที่ภาคเหนือ ภาคตะวันตก และภาค
ตะวันออกของประเทศไทย ซึ่งในภาคเหนือเป็นพื้นที่ที่ความลาดชันสูง จึงพบการสูญเสียดินมากกว่าในภาคอื่นๆ โดย
พบบริเวณที่มีการปลูกพืชไร่ ส าหรับภาคตะวันออกเฉียงเหนือ พบความรุนแรงของการสูญเสียต่ าที่สุด เนื่องจากพื้นที่
ส่วนใหญ่เป็นพื้นที่ราบบนที่สูง มีพื้นที่ลาดชันสูงอยู่เพียงร้อยละ 7.6 ของเนื้อที่ทั้งหมดของภาค โดยมีสภาพการใช้
ประโยชน์ที่ดินเป็นป่าดิบแล้งและป่าเบญจพรรณ (กรมพัฒนาที่ดิน, 2558)