Page 119 - สถานภาพการชะล้างพังทลายของดินในประเทศไทย Status of Soil Erosion in Thailand

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน

109

สิ่งปกคลุมดิน การใช้ประโยชน์ที่ดิน โดยเลือกวิธีการผสมผสานทั้งวิธีกลและวิธีพืช ควบคู่กับการปรับปรุง
บ ารุงดินที่ถูกต้องและเหมาะสม ตลอดจนน ามาตรการด้านกฎหมาย กฎระเบียบ ข้อบังคับ หรือนโยบายที่

เกี่ยวข้องกับทรัพยากรดินและที่ดินมาใช้เป็นเครื่องมือให้ทรัพยากรดินและที่ดินได้รับการอนุรักษ์ ปกป้อง
คุ้มครอง ฟื้นฟูและปรับปรุงบ ารุงดิน เพื่อให้มีศักยภาพการผลิต เพิ่มผลผลิต เกื้อหนุนสภาพแวดล้อมของระบบ
นิเวศและความหลากหลายทางชีวภาพ

มาตรการอนุรักษ์ดินและน้ า โดยทั่วไปแบ่งเป็น 2 ประเภท คือ มาตรการวิธีกลและมาตรการวิธีพืช
ซึ่งมีข้อจ ากัดในการใช้งานที่แตกต่างกันตามลักษณะพื้นที่ความลาดเท ปริมาณน้ าฝน ปริมาณน้ าไหลบ่า ชนิดของ
ดิน เพื่อลดการชะล้างพังทลายของดิน ช่วยกักเก็บน้ าไหลบ่าไว้ในดินให้เป็นประโยชน์ต่อพืช (กรมพัฒนาที่ดิน,
2556; 2558)

มาตรการอนุรักษ์วิธีกล (mechanical conservation measures) เป็นวิธีที่ใช้เครื่องมือต่าง

ๆ ปรับสภาพของพื้นที่เพื่อลดความยาวและความลาดเทของพื้นที่ โดยสร้างสิ่งกีดขวางความลาดเทของพื้นที่และ
ทิศทางการไหลของน้ า เพื่อช่วยควบคุมน้ าไหลบ่าหน้าดิน ชะลอและลดความเร็วของกระแสน้ า
ลดความสามารถในการเคลื่อนย้ายตะกอนดิน วิธีการนี้นับว่าเป็นวิธีการอนุรักษ์ดินแลน้ าที่ค่อนข้างถาวร
มีประสิทธิภาพสูง แต่ต้องใช้เงินลงทุนค่อนข้างสูงเช่นกัน รวมทั้งต้องใช้เทคนิค ความรู้ แรงงาน เครื่องมือ เพื่อให้
เหมาะสมกับสภาพพื้นที่และปัจจัยต่างๆ ซึ่งมาตรการอนุรักษ์วิธีกลมีหลายวิธี ดังนี้

ตารางที่ 4.1 มาตรการอนุรักษ์วิธีกล วิธีปฏิบัติ และการใช้งาน

มำตรกำรอนุรักษ์วิธีกล วิธีปฏิบัติ กำรใช้งำน
1) การไถพรวนตามแนว ไถพรวนไปตามแนวระดับขวางความ  เพิ่มการซาบซึมน้ าของดินและรักษาความ
ระดับ (contour tillage) ลาดเทของพื้นที่ ชุ่มชื้นในดิน

 เหมาะสมกับพื้นที่ความลาดเท 2-8 เปอร์เซ็นต์
ความยาวของความลาดเทไม่เกิน 100 เมตร

 ในพื้นที่ที่มีความแห้งแล้ง สามารถใช้ร่วมกับ
มาตรการอื่น เช่น คันดิน ขั้นบันไดดิน

2) การยกร่องปิดหัวท้าย ยกร่องปลูกพืชเป็นสองทิศทาง คือ  ช่วยเพิ่มการกักเก็บน้ า
(tied ridging) กลุ่มหนึ่งยกร่องไปตามความลาดเท ลดปริมาณน้ าไหลบ่า และลดการชะล้าง
อีกกลุ่มหนึ่งยกร่องในแนวตั้งฉากกับ พังทลายของดิน
ความลาดเทท าให้เกิดเป็นรูปสี่เหลี่ยม  ควรใช้เสริมกับการปลูกพืชตามแนวระดับใน
ผืนผ้าเล็กๆ เต็มพื้นที่ พื้นที่ที่มีความลาดเท ดินเป็นดินทราย

 ปริมาณน้ าฝนไม่เกิน 800 มิลลิเมตร จะช่วย
เพิ่มปริมาณความชื้นให้แก่ดิน แต่ถ้าสันร่อง
สูงมากและมีปริมาณฝนตกมากก็ท าให้เกิด
ปัญหาน้ าแช่ขัง