Page 55 - การไถกลบพืชปุ๋ยสดและตอซังพืชร่วมกับการใช้ปุ๋ยหมัก และน้ำหมักชีวภาพเพื่อเพิ่มผลผลิตข้าวขาวดอกมะลิ 105 ในพื้นที่โครงการส่งเสริมการเกษตรในรูปแบบแปลงใหญ่ข้าว อำเภอนาเยีย จังหวัดอุบลราชธานี

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน

43

จากการไถกลบพืชปุ๋ยสดและตอซังพืชร่วมกับการใช้ปุ๋ยหมักและน าหมักชีวภาพในพื นที่
นาข้าวขาวดอกมะลิ 105 ของเกษตรกรที่เข้าร่วมโครงการส่งเสริมการเกษตรแบบแปลงใหญ่ข้าว อ าเภอ
นาเยีย จังหวัดอุบลราชธานี เกษตรกรได้ผลผลิตข้าวขาวดอกมะลิ 105 เพิ่มขึ นเรื่อยๆ ทุกปีซึ่งมีแนวโน้มที่

ดีขึ น เนื่องจากการใช้ปุ๋ยหมักและน าหมักชีวภาพมีผลต่อการเพิ่มผลผลิตของพืช คือจะมีธาตุอาหารที่มี
อินทรียวัตถุ มีธาตุอาหารรอง และจุลธาตุที่จ าเป็นต่อจุลินทรีย์ดินและพืช และสามารถปรับปรุงสมบัติทาง
กายภาพ ชีวภาพ ทางเคมีในดินให้เหมาะสมต่อการเจริญเติบโตของพืช และยังสามารถท าให้เพิ่มผลผลิต
ได้ถึง 20-30 เปอร์เซ็นต์ (กรมพัฒนาที่ดิน, 2558) และในปีที่ 2 ที่เข้าร่วมโครงการเกษตรกรได้ผลผลิตข้าว

ขาวดอกมะลิ 105 เท่ากับ 430 กิโลกรัมต่อไร่ สอดคล้องกับการผลิตของสมนึก และอมร (2532) ที่
ท าการศึกษาการใช้ปอเทืองและโสนอินเดียเป็นปุ๋ยพืชสดแทนปุ๋ยไนโตรเจนในนาข้าว ปรากฏว่าปอเทืองให้
น าหนักสดเฉลี่ย 252.695 กิโลกรัมต่อไร่ เมื่อไถกลบแล้วให้ผลผลิตข้าวขาวดอกมะลิ 105 เท่ากับ 343.27

กิโลกรัมต่อไร่ และมีความสอดคล้องกับการศึกษาของปรีชา และสลิตา (2557) ที่ศึกษาแนวทางการปลูก
พืชปุ๋ยสดปรับปรุงบ ารุงดินในระบบนาข้าวของเกษตรกรจังหวัดหนองคาย พบว่าเกษตรกรที่ท าการปลูก
ข้าวนาปีโดยวิธีหว่านในพื นที่จังหวัดหนองคายในที่ปลูกพืชปุ๋ยสด (ปอเทือง) ปรับปรุงดินในระบบนาข้าวให้
ผลผลิตสูงสุดเท่ากับ 403 กิโลกรัมต่อไร่ และเกษตรกรได้รับผลตอบแทนทางเศรษฐกิจที่เป็นรายได้สุทธิ
เท่ากับ 2,855 บาทต่อไร่ และส าหรับเกษตรกรที่ท าการปลูกข้าวนาปรังในพื นที่จังหวัดหนองคายในที่ปลูก

พืชปุ๋ยสด (ปอเทือง) ปรับปรุงดินในระบบนาข้าวให้ผลผลิตสูงสุดเท่ากับ 482 กิโลกรัมต่อไร่ นอกจากนี ยัง
สอดคล้องกับการผลิตของจารุวรรณี (2559) ที่พบว่า การใช้ปอเทืองเป็นพืชปุ๋ยสดท าให้ดินมีปริมาณธาตุ
อาหารสูงขึ นได้ผลผลิตข้าวเท่ากับ 473 กิโลกรัมต่อไร่ และได้รับผลตอบแทนทางเศรษฐกิจประมาณ

3,249-3,753 บาทต่อไร่ มากกว่าวิธีการเกษตรกรที่ใช้ปุ๋ยเคมีเพียงอย่างเดียวได้ผลผลิตข้าวเท่ากับ 339
กิโลกรัมต่อไร่ และให้ผลตอบแทนทางเศรษฐกิจเพียง 1,264 บาทต่อไร่

4.3 ผลตอบแทนทางเศรษฐกิจของเกษตรกรที่เข้าร่วมการไถกลบพืชปุ๋ยสดและตอซังพืชร่วมกับการใช้
ปุ๋ยหมักและน้้าหมักชีวภาพโครงการส่งเสริมการเกษตรในรูปแบบแปลงใหญ่ข้าว อ าเภอนาเยีย
จังหวัดอุบลราชธานี

ส าหรับต้นทุนและผลตอบแทนทางเศรษฐกิจของข้าวขาวดอกมะลิ 105 ในแปลงพื นที่ของ
เกษตรกรโดยคิดเป็นค่าเฉลี่ยดังตารางผนวกที่ 2 และตารางที่ 8 พบว่า โดยเฉลี่ยจากเกษตรกรจ านวน 75
ราย ก่อนเข้าร่วมโครงการเกษตรกรในพื นที่มีรวมค่าใช้จ่ายต่อไร่ มูลค่าผลผลิตต่อไร่ และผลตอบแทน
เหนือค่าใช้จ่ายผันแปรเท่ากับ 4,332.53 3,627.33 และ –705.24 บาท ตามล าดับ และเมื่อเกษตรกรได้

เข้าร่วมโครงการในปีที่ 1 พบว่ามีรวมค่าใช้จ่ายต่อไร่ มูลค่าผลผลิตต่อไร่ และผลตอบแทนเหนือค่าใช้จ่าย
ผันแปร เท่ากับ 3,837.13 3,794.66 และ -37.76 บาท ตามล าดับ ส่วนเกษตรกรที่ได้เข้าร่วมโครงการใน
ปีที่ 2 พบว่ามีรวมค่าใช้จ่ายต่อไร่ มูลค่าผลผลิตต่อไร่ และผลตอบแทนเหนือค่าใช้จ่ายผันแปร เท่ากับ
3,493.45 4,010.00 และ 516.51 บาท ตามล าดับ

ต้นทุนในการปลูกข้าวขาวดอกมะลิ 105 ลดลงทุกปีอย่างต่อเนื่อง เกิดจากการที่เกษตรกรลด
การใช้ปุ๋ยเคมี และเกษตรกรได้ผลผลิตข้าวขาวดอกมะลิ 105 เพิ่มขึ นเรื่อยๆ ทุกปี เนื่องจากการใช้ปุ๋ยหมัก
น าหมักชีวภาพ และการใช้ปุ๋ยพืชสดจะสามารถช่วยปรับปรุงสภาพดินให้มีคุณภาพดี เหมาะสมส าหรับการ

เจริญเติบโตของข้าวขาวดอกมะลิ 105 และส่งให้ได้ผลผลิตข้าวขาวดอกมะลิ 105 เพิ่มขึ นอีกด้วย
เมื่อเปรียบเทียบผลตอบแทนทางเศรษฐกิจของการปลูกข้าวขาวดอกมะลิ 105 ของเกษตรกรที่
เข้าร่วมการไถกลบพืชปุ๋ยสดและตอซังพืชร่วมกับการใช้ปุ๋ยหมักและน าหมักชีวภาพโครงการส่งเสริมการ
เกษตรในรูปแบบแปลงใหญ่ข้าว อ าเภอนาเยีย จังหวัดอุบลราชธานี พบว่า เกษตรกรมีต้นทุนในการปลูก