Page 12 - ปุ๋ยอินทรีย์และการใช้ประโยชน์ในประเทศไทย

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน

1

บทนํา

ประเทศไทยเป็นประเทศเกษตรกรรมรายได้ส่วนใหญ่ของประเทศมาจากการเกษตร แต่ผลผลิตเฉลี่ย

ต่อไร่ของการเพาะปลูกพืชชนิดต่างๆ ยังอยู่ระดับต่่า ทั้งนี้เนื่องมาจากพื้นที่เกษตรกรรมของประเทศเกิดความ
เสื่อมโทรมอย่างรวดเร็วและกว้างขวาง สาเหตุมาจากมนุษย์น่าเอาทรัพยากรที่ดินมาใช้ประโยชน์โดยขาด
จิตส่านึก ความรู้และการจัดการที่ถูกต้อง ก่อให้เกิดปัญหาการชะล้างพังทลายของดินและดินเสื่อมความอุดม

สมบูรณ์ จากรายงานของนายยุทธศาสตร์ (2557) พบว่า พื้นที่ประเทศไทยมีปริมาณอินทรียวัตถุในดินต่่ากว่า
1.5 เปอร์เซ็นต์ จ่านวน 97.58 ล้านไร่ โดยภาคตะวันออกเฉียงเหนือมีพื้นที่มากที่สุด คือ 56.58 ล้านไร่ ซึ่ง

สอดคล้องกับข้อมูลการเก็บตัวอย่างและวิเคราะห์ดินทั่วประเทศ ตั้งแต่ปี 2547 – 2552 ของกรมพัฒนาที่ดิน
เพื่อหาปริมาณอินทรียวัตถุในดินจ่านวน 76,146 จุด แสดงให้เห็นว่าปริมาณอินทรียวัตถุในดินของประเทศ
ไทยจัดอยู่ในระดับต่่า(น้อยกว่า 1.5 เปอร์เซ็นต์) จนถึงปานกลาง (1.5 – 3.5 เปอร์เซ็นต์) คิดเป็นร้อยละ

62.33 และ 33.02 ของจ่านวนข้อมูลทั้งหมด โดยดินที่มีปริมาณอินทรียวัตถุน้อยกว่า 1.5 เปอร์เซ็นต์ พบมี
การกระจายสูงสุดในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ คิดเป็นร้อยละ 61.91 ของข้อมูลทั้งหมด (กรมพัฒนาที่ดิน,

2558ข) สาเหตุที่ท่าให้พื้นที่ประเทศไทยมีปริมาณอินทรียวัตถุในดินต่่าเกิดมาจากหลายประการ คือ ประเทศ
ไทยอยู่ในเขตร้อนและมรสุม อากาศร้อนและมีฝนตกชุกเป็นสภาพที่เหมาะสมกับการท่างานของเชื้อจุลินทรีย์
ในการย่อยสลายอินทรียวัตถุ มีผลท่าให้ปริมาณอินทรียวัตถุในดินลดลงอย่างรวดเร็ว การตัดไม้ท่าลายป่า

เพื่อน่าพื้นที่ดินมาใช้ประโยชน์ทางการเกษตรมีผลท่าให้ปริมาณอินทรียวัตถุในผิวหน้าดินลดลงอย่างรวดเร็ว
นอกจากนี้การท่าการเกษตรกรรมที่ขาดการปรับปรุงบ่ารุงดินและอนุรักษ์ดินและน้่า เป็นสาเหตุที่ส่าคัญอีก
ปัจจัยหนึ่งที่ท่าให้หน้าดินที่อุดมสมบูรณ์ด้วยแร่ธาตุอาหารพืชและอินทรียวัตถุถูกน้่าชะล้างลงสู่แม่น้่าล่าคลอง

รวมทั้งเกษตรกรใช้พื้นที่การเพาะปลูกติดต่อกันเป็นเวลานาน โดยไม่มีการเพิ่มอินทรียวัตถุลงในดิน การไถ
พรวนและการเตรียมดินแต่ละครั้งก็เป็นการเร่งให้อินทรียวัตถุสลายตัวเร็วขึ้น นอกจากนี้ทรัพยากรดินของ
ประเทศไทยมีลักษณะและสมบัติดินที่มีความอุดมสมบูรณ์แตกต่างกันขึ้นอยู่กับอิทธิพลของปัจจัยการก่าเนิด

ดิน เช่น สภาพของดินที่เกิดขึ้นมาจากหินทราย ซึ่งมีลักษณะที่ขาดความอุดมสมบูรณ์โดยตามธรรมชาติ เมื่อ
สลายตัวเป็นดินทรายก็ไม่เหมาะสมต่อการท่าเกษตรกรรมเท่าที่ควร เพราะมีปริมาณอินทรียวัตถุต่่า การอุ้ม

น้่าของดินน้อยส่งผลต่อระดับความชื้นของดิน เมื่อมีการใส่ปุ๋ยเคมีลงในดินทรายก็มีโอกาสการสูญเสียจากดิน
ได้รวดเร็ว และมีธาตุอาหารของพืชต่่า ส่วนดินเหนียวที่ขาดอินทรียวัตถุ ดินจะแน่นทึบท่าให้น้่าไม่สามารถ
ผ่านช่องน้่าของเม็ดดินได้ เป็นเหตุให้น้่าไหลผ่านหน้าดินไปอย่างรวดเร็วและจะพาเอาแร่ธาตุอาหารพืชและ

ปุ๋ยที่มีอยู่บริเวณผิวหน้าดินสูญหายไปกับน้่าด้วย นอกจากนี้ปริมาณอากาศในดินมีน้อยส่งผลให้รากพืชไม่
สามารถชอนไชหาอาหารบริเวณไกลได้ ในที่สุดมีผลต่อผลผลิตทางการเกษตร

จึงเป็นน่าวิตกอย่างยิ่งว่าในอนาคต การปลูกพืชเพื่อให้ได้ผลผลิตเท่าเดิมหรือมากขึ้นในประเทศไทย
จะไม่ประสบความส่าเร็จ หากไม่มีการปรับปรุงบ่ารุงดินและแก้ไขให้ดินมีความอุดมสมบูรณ์เพิ่มขึ้น ดังนั้น
การเพิ่มปริมาณอินทรียวัตถุลงในดินเป็นมาตรการหนึ่งที่น่าสนใจ ซึ่งเกษตรกรสามารถปฏิบัติได้ง่าย

โดยเฉพาะดินที่มีความอุดมสมบูรณ์ตามธรรมชาติต่่าและดินที่เกิดจากความเสื่อมภาพความอุดมสมบูรณ์ เพื่อ
ช่วยท่าให้ทรัพยากรดินกลับมามีความอุดมสมบูรณ์เพิ่มขึ้นและให้เหมาะสมส่าหรับการปลูกพืชในการ

เจริญเติบโตและให้ผลผลิตอย่างเหมะสม