Page 48 - แนวทางการศึกษาดินตัวแทนหลักสำหรับพัฒนาการเกษตรของประเทศไทย

- 41 -

ตําแหน่งที่เจาะสํารวจบนสภาพภูมิประเทศจะมีความสําคัญต่อลักษณะและสมบัติของดิน ยิ่งมี
ความลาดชันมากขึ้นเท่าใด พัฒนาการของดินและความหนาของชั้นดินบนก็มีน้อยลงเท่านั้น พบว่า ดินบริเวณ

บริเวณส่วนบน (ยอดเขา หรือ Summit) จะไม่ค่อยมีความแตกต่างของแต่ละชั้นดิน เมื่อเปรียบเทียบกับ
ตําแหน่งอื่นๆ ส่วนใหญ่เป็นดินตื้นหรือพบชั้นที่ขัดขวางการเจริญเติบโตของพืช ส่วนดินบริเวณส่วนไหล่ (ไหล่
เขา หรือ shoulder) มักเป็นดินที่มีพัฒนาการของชั้นดินช้า อันเนื่องจากน้ําฝนจะไหลผ่านหน้าดินออกไปจาก
พื้นที่ได้รวดเร็ว หน้าดินมีการชะล้างพังทลายอยู่ตลอดเวลา ทําให้การชะละลายของหน้าตัดดินมีน้อย ดิน

บริเวณลาดเขา (backslope) จะมีชั้นดินบน (A) บางที่สุดเมื่อเทียบกับบริเวณอื่นๆ ส่วนชั้นดินสะสม (B) อาจจะ
มีความหนามากกว่า อันเนื่องมาจากบริเวณนี้มีการระบายน้ําดี โครงสร้างแข็งแรง เกิดการแห้งและเปียก
สลับกัน ในที่สุดจะพัฒนาเป็นชั้นดินวินิจฉัยอาร์จิลลิก ส่วนบริเวณเชิงเขา (footslope) จะเป็นบริเวณที่สะสม
พวกตะกอนจากด้านบนตลอดเวลา ทําให้ดินมีพัฒนาการไม่มาก (Ekdahl, 1996)

14. ความลาดชัน (Slope)

ความลาดชันของพื้นที่ หมายถึง สภาพพื้นที่ที่มีการเบี่ยงเบนหรือเอียงไปจากแนวระนาบ ส่วน

สภาพพื้นที่ หมายถึง ความสูงต่ําของพื้นที่หรือลักษณะความลาดชันของพื้นที่ (slope) ซึ่งความลาดชันของ
พื้นที่จะบอกถึงความต่างระดับของพื้นที่ (slope gradient) ความสลับซับซ้อนของพื้นที่ (complexity) รูปร่าง
ของความลาดชัน (configuration) ความยาวของความลาดชัน (length) และทิศทางของความลาดชัน
(aspect) เป็นต้น สภาพพื้นที่ ระบุโดยใช้เปอร์เซ็นต์ของความลาดชัน (slope)

การวัดความลาดชันของพื้นที่ เป็นการวัดความต่างระดับเมื่อเทียบเป็น 100 หน่วย เช่น พื้นที่มี
ความลาดชัน 5 เปอร์เซ็นต์ หมายความว่า ความต่างระดับระหว่างจุดสองจุดในแนวดิ่งเท่ากับ 5 หน่วย เมื่อ

เทียบระยะห่างในทางราบระหว่างจุดสองจุดนั้นเท่ากับ 100 หน่วย ความลาดชันของพื้นที่ตามปกติ จะแบ่ง
ออกเป็น 6 ชั้น แต่สําหรับการศึกษาดินบนพื้นที่สูง ได้แบ่งออกเป็น 8 ชั้น แสดงตามตารางที่ 4-4 แต่ละชั้นมี
รายละเอียด ดังนี้

ตารางที่ 4-4 ชั้นความลาดชันและสภาพภูมิประเทศ
ร้อยละ ความลาดชันเชิงซ้อน ความลาดชันเชิงเดี่ยว

สัญลักษณ์ ความลาดชัน (Complex slope) (Single slope)
A 0-2 พื้นที่ราบเรียบถึงค่อนข้างราบเรียบ ราบเรียบถึงค่อนข้างราบเรียบ
(level to nearly level) (level to nearly level)
B 2-5 พื้นที่ลูกคลื่นลอนลาดเล็กน้อย ลาดชันเล็กน้อยมาก

C 5-12 (gently undulating) (very gently sloping)
พื้นที่ลูกคลื่นลอนลาด
ลาดชันเล็กน้อย
(undulating) (gently sloping)
D 12-20 พื้นที่ลูกคลื่นลอนชัน ล า ด ช ันสูง
(rolling) (strongly sloping)

E 20-35 พื้นที่เนินเขา สูงชันปานกลาง
(hilly) (moderately steep)
F 35-50 พื้นที่ภูเขา สูงชัน
(steep)
(mountain)
G 50-75 พื้นที่ภูเขา สูงชันมาก
(mountain) (very steep)
H ชันกว่า 75 พื้นที่ภูเขา สูงชันที่สุด
(mountain) (extremely steep)